0

Nr 20 - december 2016 het maandblad van de Brusselse ondernemingen Brussels Meets Brussels Business continuity plan : het risico beheersen De menselijke factor als zwakke schakel Topic Risicobeheer ISSN 2406-3711

Rekruteren met Select Actiris, eenvoudig en gratis. biedt diensten aan die uw aanwerving vereenvoudigen. • Een consultant gespecialiseerd in uw activiteitensector • Een selectie van maximum 6 kandidaten die aan het gewenste profiel voldoen • Tips om uw loonkosten te optimaliseren • Administratieve ondersteuning bij het aanwerven van jongeren en stagiairs Om gratis gebruik te maken van onze diensten, surf naar www.actiris.be Actiris verandert de toekomst van uw bedrijf www.actiris.be Met de steun van het Europees sociaal fonds

WOORD VOORAF Een aantrekkelijker Brussel, onze prioriteit De lockdown? Ondertussen al een jaar geleden, maar de sporen zijn nog duidelijk voelbaar. De internationale pers had op een gegeven moment zelfs de neiging dit extra te beklemtonen. De ‘Brussels bashing’ verergerde nog met de beelden van de terreuraanslagen van 22 maart, en hun gevolgen. Onze reactie nam de vorm van 40 goede redenen om trots te zijn van onze hoofdstad. Onlangs zette ons event ‘Brussels Meets Brussels’ de trots van ondernemerschap in onze stad nog eens extra in de verf. Fierheid is positief maar laten we niet te veel pluimen op onze eigen hoed steken. De schade aan de reputatie van Brussel en de problemen waarmee de hoofdstad kampt, mogen we zeker niet negeren. Zo bijvoorbeeld de hachelijke toegankelijkheid van ons stadscentrum en de gevolgen ervan op de horecasector. Een deel van de klanten heeft blijkbaar voorgoed het stadscentrum de rug toegekeerd en een alternatief gevonden in beide provincies Brabant. Goed nieuws voor Vlaams en Waals Brabant, maar een serieus verlies voor Brussel, dat zijn klanten diep heeft teleurgesteld met aanhoudende mobiliteitsproblemen. Thierry Willemarck, Voorzitter van BECI De oplossingen die in nabijgelegen en internationale steden met succes worden toegepast, nemen hier eindeloos veel tijd in beslag. Tussen de beslissing en de uitvoering gaan jaren voorbij. En de eerste verwezenlijkingen blijven vaak onbenullig. De aanleg van 16.000 plaatsen op ontradingsparkings blijft een verre droom. We zijn vandaag niet verder geraakt dan 1.700 plaatsen. De oprichting van het gewestelijk parkeeragentschap heeft veel weg van een bijzonder moeilijke bevalling. Hetzelfde geldt voor de telebewegwijzeringsoplossingen. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de domeinen waarin Brussel veel beter kan scoren. En deze bewering heeft niets te maken met ‘Brussels bashing’. Brussel aantrekkelijker maken beperkt zich niet tot communicatie, marketing of city marketing. Campagnes zijn belangrijk, maar er moet vooral aan het product worden gesleuteld om aantrekkelijker over te komen bij de investeerders en ondernemers. Wij kennen onze troeven. Laten we ze beklemtonen. We kennen ook onze zwakheden. Laten we ons extra inzetten om ze weg te werken. Het is de enige manier om verstarring tegen te gaan. De beoordelingen van buitenuit voelen soms pijnlijk aan. Toch luisteren we best naar wat studies en deskundigen over ons vertellen. De ranking van het World Economic Forum rangschikt België op de 119e plaats van 140 wat betreft de reglementaire lasten. En we eindigen op de 120e plaats inzake belastingdruk, aldus het verslag van het ULI (Urban Land Institute). Zulke lasten brengen de reputatie van Brussel als investeringsplaats in het gedrang. Potentiële investeerders houden ook rekening met deze parameters en staren zich niet blind op onze promotiecampagnes. BECI - Brussel metropool - december 2016 1

INHOUD Think Tank 4 6 8 Vóór of tegen een rechtspersoonlijkheid voor vakbonden? Brussels Meets Brussels: oproep tot gezond politiek verstand Social media 10 Mobiliteit: eerste inspanningen vragen naar meer International 12 Export van diensten naar Frankrijk: opgelet voor misvattingen! 15 IWEC: vrouwelijke ondermeners veroveren de wereld! Topic : risicobeheer 19 Business Continuity Plan: het risico beheersen 21 Mobiele toestellen beveiligen kan eenvoudig 26 De menselijke factor als zwakke schakel 28 Sociale media : «Hou je reglement kort en to the point» 32 Risicobeheer: onwetendheid maakt bestuurders kwetsbaar Dynamiek 34 Transitie: De ‘slow mode’ in een stroomversnelling, in Brussel 36 Stijging van faillissementen echt niet te voorspellen? 38 Starter: Together Your Home 39 Milieubeheer: niets dan voordelen Community 40 News 43 BrusselsLife: Al wat u moet zien en weten in Brussel 47 Toetredingsaanvragen 47 Index 48 Agenda KAMER VAN KOOPHANDEL & VERBOND VAN ONDERNEMINGEN TE BRUSSEL Brussel Metropool Nr 20 – December 2016 In januari: De top van de ondernemingen Verantwoordelijke uitgever Olivier Willocx – owillocx@beci.be Louizalaan 500 - 1050 Brussel T +32 2 648 50 02 - F +32 2 640 93 28 www.beci.be Redactie Media Coordinator Emmanuel Robert - er@beci.be Hebben meegewerkt aan dit nummer: Johan Debière, Ophélie Delarouzée, Stef Gyssels, Julien Ide, Amy Kessels, Laura Rebreanu, Olivia Regout, Hélène Remy, Frédéric Solvel, Guy Van den Noortgate et Peter Van Dyck. Opmaak & druk db Group.be Vertaling Litteris Abonnementen Prijs: 80 € voor 10 nummers Info: er@beci.be – T +32 2 643 78 44 Publiciteit Brussel Metropool /Bruxelles Métropole wordt maandelijks door meer dan 23.000 decision makers gelezen. Gemiddelde oplage per nummer: 15.500 ex. Inlichtingen en reservaties Philippe Vellut – T +32 2 643 78 04 F +32 2 640 93 28 – pve@beci.be Membership Sylvie De Maegd – T +32 2 643 78 43 F +32 640 93 28 - sdm@beci.be Lid van BRUXELLES ENVIRONNEMENT ENTREPRISE DYNAMISCHE ECO LEEFMILIEU BRUSSEL ONDERNEMING DYNAMIQUE label n. 2014/351/2 10-32-2225 PRINTED ON TCF PAPER

THINK TANK VÓÓR OF TEGEN Een rechtspersoonlijkheid voor vakbonden? Belgische vakbonden beschikken niet over een rechtspersoonlijkheid, een unicum. Is deze uitzondering noodzakelijk voor hun onafhankelijkheid of een vrijgeleide voor straffeloosheid? Sommigen zouden dit in vraag willen stellen, maar vakbondsorganisaties aan het gemeenrecht onderwerpen vraagt waarschijnlijk om aanpassingen en garanties. Ophélie Delarouzée Drieu Godefridi, doctor in de filosofie en jurist In België beschikt elke organisatie, van de kleinste vzw tot de Staat (cf. het “La Flandria”-arrest) over een rechtspersoonlijkheid. Ik ken geen grote Staat waar vakbonden aan dit gemeenrechtelijk principe ontsnappen. Deze anomalie is des te groter dat de Belgische vakbonden, net omdat ze werkloosheidsuitkeringen betalen, verantwoordelijkheden dragen die onder de openbare macht vallen. Door hen de mogelijkheid te geven naar de rechter te stappen zonder ooit zelf een veroordeling op te lopen, genieten ze de voordelen van de rechtspersoonlijkheid zonder de nadelen. Bij sommige sociale conflicten begaan zij echter onrechtmatige daden. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer ze de toegang tot volledige industriezones voor iedereen, zonder enig onderscheid, blokkeren. Zelfs onder een rechtse regering en met het snelwegschandaal in Luik van vorig jaar (een patiënte overleed terwijl de chirurg door een betoging geblokkeerd was, nvdr.) gebeurde het uiteindelijk niet. Toch zou dit de vakbonden ertoe aanmoedigen om meer preventieve maatregelen te nemen. De mogelijkheid bestaat altijd om de individuele verantwoordelijken te vervolgen, maar daar draait het bij een blokkade niet om. De juridische logica wil dat een organisatie die individuen gebruikt om onrechtmatige daden te plegen, wordt vervolgd. Dit kan niet alleen gelden voor de uitvoerders van de daden, vooral omdat de stakers niet de middelen hebben om op te draaien voor de mogelijks enorme schade. Het steeds terugkerend argument is dat een rechtspersoonlijkheid een gevaar zou betekenen voor het actievermogen van de vakbonden, omdat de werkgevers inzicht zouden krijgen in hun “krijgskas”. Het argument is pervers: in een tijdperk van strijd tegen de belastingontduiking, eisen de vakbonden het recht op krijgskassen in Luxemburg op – waar het bestaan van rekeningen werd bevestigd. Wij leven niet langer in de 19e eeuw, toen de vakbonden met kleine middelen de confrontatie aangingen met de werkgevers. Hun dreigende financiële slagkracht maakt deze traditie vandaag van het goede te veel. Het arbeidsrecht is een feit en de vakbonden zijn in de werking van het staatsapparaat geïntegreerd. 4 BECI - Brussel metropool - december 2016 Philippe Vansnick, adjunct federaal secretaris ACV BHV Politieke partijen, die zelf niet over een rechtspersoonlijkheid beschikken, brengen deze kwestie regelmatig op tafel. De rechtspersoonlijkheden waarover vakbonden in een aantal landen beschikken, voorzien in een aantal clausules om te voldoen aan het internationaal recht. Technisch gezien bestaat er voor de vakbonden in België geen geschikte rechtspersoonlijkheid: die van de vzw’s zou ons bijvoorbeeld verplichten een lijst van al onze leden bekend te maken. Onze individuele verantwoordelijkheden wegen echter uiterst zwaar door. Wanneer wij een document ondertekenen of een werknemer voor de rechtbank verdedigen, doen we dat op basis van onze eigen middelen. Het doel bestaat er in om de vakbonden te verzwakken door zich te richten op individuele gevallen. Moeten wij de schade vergoeden die een hooligan aanricht? Tot nu toe bepaalt de wetgever gelukkig van niet, omdat dit elke vereniging kan overkomen. De amokmaker moet worden gevonden en vervolgd. Wanneer mensen een kruispunt blokkeren – en dit geldt voor iedereen – organiseert de politie het verkeer terwijl de onderhandelingen lopen. De blokkade in Luik verbinden aan het overlijden van een patiënte betekent dat we in onze samenleving alles mogen veroordelen, zelfs de dokter omdat hij niet in het ziekenhuis is blijven overnachten, terwijl er stakingen waren aangekondigd. Wij hebben ons ertoe verbonden bepaalde procedures te volgen vooraleer wij overgaan tot een staking. Toch zijn blokkades soms onvermijdelijk. Mensen gaan emotioneel de straat op, zoals in het geval van Caterpillar. Bazen zetten vandaag soms deurwaarders in met individuele boetes van enkele honderden euro’s per dag. Bij ons is alles duidelijk, behalve het saldo van onze stakingskas die het mogelijk maakt om de stakingsuitkeringen te betalen. Het mechanisme van wat er in- en uitgaat is bekend. Wij krijgen controles en betalen via onze vzw’s belastingen en de heffingen voor onze gebouwen. Een buitenlandse stakingskas is onze waarborg dat de regering deze rekening niet kan blokkeren. Dat is een internationaal erkend mechanisme. © Reporters

MYMERAK WIN TIJD, PLAATS EN GELD. MyMerak voor kmo’s en zelfstandigen. Bewaar uw archief buitenhuis, een muisklik verwijderd. Een archief op kantoor? Dat hoeft echt niet meer. Speciaal voor kmo’s, zelfstandigen en vrije beroepen ontwikkelde archiveringsexpert Merak het online platform MyMerak. Uw gegevens worden 100% anoniem en veilig bewaard–uw documenten in onze magazijnen, uw digitale data in een gecertifi eerde cloud. En toch blijven ze maximaal beschikbaar. Want u beheert MyMerak volledig online. Hebt u bedrijfsgegevens nodig? Binnen de kortste keren staan ze op uw scherm of voor de deur. Makkelijker kan het niet. En zekerder ook niet. Win tijd, plaats en geld. Kies uw formule op www.merak.be.

THINK TANK Oproep tot gezond politiek verstand BRUSSELS MEETS BRUSSELS “Laat Brussel en haar gewest werken”: zo klinkt, in een notendop, de zeer pragmatische oproep van de ondernemers tot de beleidsmakers tijdens Brussels Meets Brussels, het jaarlijkse BECI-evenement. Het had dit jaar plaats op 20 november in de Club van Lotharingen en stond in het teken van de zin voor initiatief, het enthousiasme en de trots om in Brussel zaken te doen. H et is geen toeval dat BECI dit jaar voor de prestigieuze Club van Lotharingen op het Poelaertplein koos voor zijn jaarlijkse evenement: “We wilden de heropening van de Louizatunnel vieren, waarvan de sluiting de bovenstad bijna heeft vermoord,” aldus Thierry Willemarck, de voorzitter van BECI. Mobiliteit: een “annus horribilis” De mobiliteit was het eigenlijke hoofdthema van de avond. Na een moeilijk jaar vat dit thema op zich een aantal Brusselse uitdagingen samen, in die mate dat Olivier Willocx, gedelegeerd bestuurder van BECI, het jaar bestempelt als annus horribilis. Hij haalt de aanleg van de verkeersvrije binnenstad aan, de lockdown van november 2015, de sluiting van de tunnels en de stakingen van het openbaar vervoer in januari 2016, de aanslagen van 22 maart en de gevolgen daarvan. Het is dus allerminst verrassend dat mobiliteit zich in onze laatste peiling – afgenomen in juni – ontpopt als de primaire bezorgdheid van de ondernemers. Het thema staat al vijf jaar lang regelmatig aan de top maar leidt deze keer met een score van meer dan 64%, terwijl dit zes maanden eerder ‘slechts’ 50% bedroeg. Dit resultaat werd in aanwezigheid van een participatief publiek voorgelegd aan een panel bestaande uit vijf ministers (federaal minister François Bellot, Brusselse ministers Guy Vanhengel, Didier Gosuin en Cécile Jodogne, Vlaams minister Sven Gatz) en twee ondernemers (Jean-Claude Daoust en Thierry Willemarck). “Dit is inderdaad het slechtste jaar, maar we moeten ophouden met klagen en nadenken over wat we samen kunnen bereiken,” zei Olivier Willocx bij de aanvang van het debat. “Mobiliteit blijft het grootste knelpunt. Ze vereist visie en daarin hebben ook ondernemingen hun rol te spelen.” Sven Gatz en Guy Vanhengel, beide Brusselaars en partijgenoten van de Open Vld, kleurden buiten de lijnen door hun steun te bevestigen voor een “slimme uitbreiding van de Ring” en voor een “goed doordachte kilometerheffing”. “Het is de collectieve verantwoordelijkheid van de overheid, 6 BECI - Brussel metropool - december 2016 © Reporters © Reporters © Reporters © Reporters © Reporters © Reporters

THINK TANK de burgers en de bedrijven,” pleitte Didier Gosuin (DéFi), terwijl de federale minister van Mobiliteit, François Bellot, zijn inzet bevestigde voor de broodnodige voltooiing van het GEN. Welk Belgisch model? Dit onderwerp leidde, net als voor de twee overige thema’s van de avond, werkgelegenheid en veiligheid, tot dezelfde vaststelling: de werking van de Belgische instellingen moet beter, we moeten over de grenzen heen kijken en de samenwerking tussen de federale staat en de gewesten versterken (of instellen?), net als tussen de gewesten onderling. In het panel kwam dit besluit met enige consensus tot stand (“De ministers moeten met elkaar praten,” vatte Guy Vanhengel het samen). Onstuimiger was het in de zaal, met live reacties die op groot scherm verschenen. Reacties die het “Belgische model” maar ook het Brusselse model duidelijk in vraag stelden: “Te veel regeringen doden het goed beheer”; “Het probleem is niet de mobiliteit, maar het politieke systeem dat de bevoegdheden op absurde wijze versplintert”; “Institutionele realiteit of pragmatisme... We moeten kiezen!”; “Geachte ministers, is de grootstedelijke gemeenschap een utopie?” Voldoende stof om over te debatteren. De Brusselse economie is springlevend Het debat eindigde met volgend besluit: de Brusselse economie is springlevend, ondanks het bijzonder moeilijke jaar dat ze achter de rug heeft. “We mogen het vertrouwen niet vernietigen. De Brusselse economie doet het goed,” aldus Didier Gosuin. Ook Cécile Jodogne, bevoegd voor de Brusselse buitenlandse handel, deelde deze mening: “Het vertrouwen in de Brusselse producten en diensten bleef onveranderd.” De aanwezige ministers benadrukten bovendien de belangrijke rol die Brussel speelt als economische motor van het land – een rol die volgens sommigen te weinig erkenning geniet. “Investeren in Brussel is investeren in Vlaanderen en Wallonië,” verklaarde Didier Gosuin, zonder enige tegenspraak. “Laat ons een punt zetten achter het negatieve en op het positieve bouwen. Waar bedrijven vandaag vooral nood aan hebben is een beter imago en vertrouwen in onze economie,” aldus nog Thierry Willemarck. ● BECI - Brussel metropool - december 2016 7 © Reporters © Reporters © Reporters © Reporters © Reporters © Reporters © Reporters © Reporters

THINK TANK Social media Brussels Meets Brussels: spontane reacties Tijdens Brussels Meets Brussels, het jaarlijkse event van BECI, eind oktober, werd het publiek uitgenodigd direct te reageren op de toespraken en het debat van het panel, waar vijf ministers aan deelnamen (zie verslag in de vorige bladzijden). Hieronder leest u een selectie van de – vaak polemische – reacties, die tijdens een debat rechtstreeks op groot scherm werden geprojecteerd. Governance • Waarom worden mensen niet belast door het gewest waar ze gaan werken? Dit zou, althans gedeeltelijk, het financieringsprobleem van de verschillende deelstaten (en vooral Brussel) oplossen. • Le dialogue entre les régions pour trouver des solutions, cela doit être possible, non...? • 19 communes = 19 fiscalités différentes dans un si petit territoire. Surréaliste. Mobiliteit • Zouden we in Brussel en de nabije rand geen geïntegreerd beheer kunnen invoeren, zoals in Londen (Transport for London)? • Le nouvel Écoduc du Ring Est va permettre aux animaux d’être plus mobiles. Chanceux ! • Minder loonlasten in ruil voor minder subsidies bedrijfswagens. Mobiliteit wint. • Homeworking ? La solution ! • Le covoiturage cela marche. Les applis existent. Mais toujours pas d’incitants. Qu’attend-t-on ? • Geldigheid tickets op alle lijnen lijn/mivb/nmbs/tec? • Meer paden en betere paden om te fietsen? Gezond en beter voor het milieu. • Avantage fiscal au vélo. Avantageons les cyclistes dont les poumons paient pour tous. Ondernemerschap • Esprit d’entreprendre dans les hautes écoles ? Un statut spécial pour les jeunes étudiants entrepreneurs est mis en place : voilà une belle mesure. • Een starter betaalt evenveel sociale lasten als een grote gevestigde onderneming. Vindt u dat normaal? • Pourquoi soutenir les start up alors que les sociétés existantes ont déjà payé tellement de taxes ? • Stop aub met oude industrieën hier te houden. Totaal onrendabel en niet duurzaam. Probeer innovatieve start-ups hier te houden. 8 BECI - Brussel metropool - december 2016

Training & Coaching Square COACHING GEEN LUXE MAAR EEN NOODZAAK In een wereld vol onzekerheden dienen managers en beleidsmensen meer dan ooit snelle en goede beslissingen te nemen. Coaching betekent in dit proces een werkelijke troef waarmee die mensen en hun onderneming beter tot ontplooiing en ontwikkeling kunnen komen. Dit bewijst Training & Coaching Square. In 2006 richtten Marleen Boen en Leen Lambrechts Training & Coaching Square op, de eerste drietalige (Nederlands, Frans en Engels) coachingschool die door de Internationale Coachingfederatie (ICF) werd erkend. In 10 jaar tijd groeide de organisatie in België uit tot de referentie bij uitstek inzake business coaching. “Wij bieden vier vormen van diensten”, vertelt Patrick Zacharis, Professional Certified Coach, PCC/ICF en vennoot. “Eerst de door ICF gecertificeerde vormingen in coaching. Ten tweede, de coaching van managers, zaakvoerders, werknemers en teams. De derde service focust op specifieke opleidingen die de menselijke dimensie opnieuw een centrale plaats toekennen in ondernemingen en organisaties, en zodoende de ontplooiing van de medewerkers bevorderen. De vierde formule begeleidt organisaties doorheen hun cultureel veranderingsproces.” Training & Coaching Square stelt een team van een twintigtal ICF gecertificeerde coaches en ervaren beroepsopleiders tewerk. Samen vertegenwoordigen die 40.000 uur praktijkervaring in professionele coaching en meer dan 75 jaar gezamenlijke ervaring met kaderfuncties binnen bedrijven. “De wereld wordt dagelijks ingewikkelder en competitiever”, zegt Patrick Zacharis. “In deze context staat coaching de manager, zaakvoerder of ondernemer ter zijde om een andere kijk op zijn omgeving te ontwikkelen en om ongekende resources aan te spreken – en aldus terechte beslissingen te nemen. Deze beleidsmensen leren een bepaalde weg in te slaan en deze met de nodige volharding te volgen door een beroep te doen op al hun talent en vaardigheden en tegelijk rede en emotie subtiel te doseren. Per slot van rekening is het de bedoeling dat de persoon zich goed in zijn rol en in zijn werk voelt. Gebrek aan coaching is vandaag gevaarlijk voor een onderneming. Coaching is geen luxe, maar een noodzaak.” Hoe langer hoe meer managers zijn zich bewust van deze evolutie en van de risico’s voor hun onderneming. Ze doen daarom een beroep op professionele coaches die als klankkast fungeren, nieuwe uitzichten openen en het beslissingsproces eerder als een genoegen dan als een last willen laten aanvoelen. Coaching verandert de manager niet, wel de manier waarop hij zich als mens en manager percipieert. Door een verandering van ingesteldheid zal hij kunnen evolueren, beter presteren en zijn aanpak wijzigen. “De coach beïnvloedt de manier van zijn, Patrick Zacharis maar niet de kennis van zaken, die eerder te maken heeft met het beroep van manager ”, verduidelijkt Patrick Zacharis. De begeleiding valt te vergelijken met sport coaching, niet op technisch vlak, maar wel mentaal. De coach leeft natuurlijk een deontologisch charter na die zijn tussenkomst duidelijk afbakent. De coach helpt de manager zijn eigen visie evenals zijn visie voor de onderneming scherper te schetsen, zijn eigen rol ten aanzien van de ontwikkeling van de onderneming anders te definiëren en zijn zelfwaardegevoel te verbeteren. “Vaak staan beleidsmensen er alleen voor, alsof afgezonderd. Wij moeten dit gevoel van eenzaamheid helpen doorbreken en de persoon aanleren een (nieuwe) blik op de buitenwereld te werpen”, aldus nog Patrick Zacharis. De tussenkomst van een coach biedt heel wat voordelen. Naast een beter besef van de relaties met de buitenwereld, wakkert coaching een denkproces aan over de moeilijkheden waarmee de manager kampt om zodoende de problemen, oplossingen en motivaties anders aan te pakken. De persoon ontwikkelt dan een ruimere autonomie en een beter verantwoordelijkheidsgevoel wanneer beslissingen moeten vallen. Per slot van rekening vermindert dit de gevaren voor de onderneming. www.trainingcoachingsquare.com

Eerste inspanningen vragen naar meer MOBILITEIT IN DE BRUSSELSE METROPOOL Brussels Metropolitan staat positief tegenover een aantal evoluties en beslissingen van de publieke sector en initiatieven uit de private sector op het vlak van mobiliteit. De vereniging hamert echter op de bestaande urgenties en op de aanzienlijke omvang van de inspanningen die nog geleverd moeten worden in de metropolitane zone. Alain Deneef, Intendant van Brussels Metropolitan A an de kant van de overheid, juicht ze bijvoorbeeld toe dat het concept van het S-netwerk zijn weg gevonden heeft bij de NMBS en zal zij bijdragen tot het promoten ervan bij bedrijven. Brussels Metropolitan staat ook positief tegenover de aankondiging van de federale Minister van Mobiliteit en Overheidsbedrijven om één miljard euro te investeren, onder meer om de spoorwegwerken van het GEN af te werken. Nog steeds op federaal niveau verheugen we ons eveneens over het wettelijk kader voor elektrische fietsen dat een duidelijkere omkadering van gebruikers van elektrische fietsen mogelijk maakt en dat de fietsen indeelt volgens de kracht van de ondersteuning en hun snelheid. Zo ook verheugt Brussels Metropolitan zich over het regelmatig samenroepen van platform intermodaliteit, actief binnen het Executief Comité van de Ministers van Mobiliteit (ECMM), dat dossiers behandelt zoals dat van het transportplan 2017 en dat een langetermijnvisie probeert uit te werken in samenwerking met de Gewesten. Ten slotte is Brussels Metropolitan tevreden dat het recent budgettair conclaaf beslist heeft om het fiscaal voordeel voor bedrijfswagens te moduleren door het om te vormen naar een mobiliteitsbudget en zelfs naar een extra nettoloon, wat positief is voor de bevordering van mobiliteitsalternatieven. De Gewesten boeken vooruitgang In Brussel verheugt Brussels Metropolitan zich over de nakende heropening van de Montgomerytunnel, en ruimer gesproken over het meerjaren-investeringsprogramma voor het herstel en het onderhoud van de Brusselse tunnels. Wij hopen bij deze gelegenheid dat de Brusselse administratie voor openbare werken erover zal waken dat 10 BECI - Brussel metropool - december 2016 de betrokken partijen tijdig worden geïnformeerd over de geplande werken aan andere tunnels. Daarnaast is Brussels Metropolitan ook blij te kunnen vaststellen dat het opstellen van het lang verwachte Gewestelijk mobiliteitsplan voor Brussel in de komende weken van start zal gaan. Het verheugt zich in het bijzonder over het luik ‘overleg’ dat er deel van uitmaakt, want het is essentieel dat burgers, ondernemingen en de maatschappij in het algemeen betrokken zouden worden bij deze denkoefening. Nog steeds in Brussel lijkt het toekennen van vergunningen voor car sharing aan bedrijven een significante vooruitgang om het aantal auto’s te verminderen dankzij het autodelen tussen verschillende gebruikers. In Vlaanderen volgt Brussels Metropolitan met aandacht de test met een trambus in Vilvoorde, als voorloper van de tramlijnen die gepland zijn in het bredere kader van het Brabantnet. Het tracé van deze lijn (de ‘ringtram’) is van belang om verschillende economisch belangrijke delen van de metropolitane regio met elkaar te verbinden, zoals bedrijvenparken en herontwikkelingszones in Vilvoorde, Machelen en Diegem, evenals de luchthaven. Bovendien start de Vlaamse administratie voor Mobiliteit met het 9e « Pendelfonds voor duurzaam woon-werkverkeer », om een duurzaam woon-werkverkeer aan te moedigen. Ten slotte verwelkomen we in het Waals Gewest het infrastructuurplan van de Minister van Openbare Werken dat de toegang tot de E411 snelweg integreert in de toekomstige GEN parking in Louvain-la-Neuve. Wij zijn ook blij dat de werken aan de ‘contournement nord’ in de begroting werden opgenomen en op termijn zullen kunnen bijdragen tot een vermindering van de files rond het bedrijventerrein in Waver. © Thinkstock

THINK TANK Brussels Metropolitan is … Een gemeenschappelijk initiatief van de interprofessionele werkgeversorganisaties, met name BECI, VOKA, UWE en het VBO. De vereniging werd opgericht als dialoogplatform van de drie Gewesten in en rond Brussel, met het oog op het dynamiseren van de sociaal-economische ontwikkeling in de Brusselse metropool dankzij een betere samenwerking. Het actieplan van Brussels Metropolitan is volledig gewijd aan de mobiliteitsproblematiek die een aanzienlijke impact heeft op de competitiviteit van de Brusselse metropolitane regio. Contact : Alain Deneef, Intendant alain.deneef@brusselsmetropolitan.eu +32 475 48 48 10 Privé-sector neemt initiatief Al deze ontwikkelingen lijken ons een goed voorteken te zijn, maar vormen slechts het begin van een gezamenlijke inspanning van grote omvang die de overheden van de drie Gewesten en van het federale niveau moeten leveren. Het nationaal pact voor strategische investeringen dat voorgesteld werd door de Eerste Minister moet een belangrijke hefboom worden om een aantal investeringen in verband met mobiliteit te versnellen tussen 2017 en 2030. In de private sector zijn er ook talrijke initiatieven die proberen bij te dragen tot de mobiliteitsproblematiek. Zo kennen 86% van de werknemers een fietsvergoeding toe aan de werknemers, daar waar dit aantal 10 jaar geleden slechts 43% bedroeg. Gratis openbaar vervoer, beveiligde fietsparkings, het organiseren van autodelen en telewerken zijn steeds populairder bij bedrijven.1 In Vlaanderen maakt de provincie Vlaams-Brabant bijvoorbeeld werk van maatregelen om het gebruik van de fiets voor woon-werkverkeer aan te moedigen. Atlas Copco Airpower heeft een fietsleasingplan opgesteld voor haar medewerkers. Nog steeds in het kader van het woon-werkverkeer, is het pilootproject ‘Office on Wheels’, opgestart door de Vlaamse Beroepsvereniging van Autobus- en Autocarondernemers (BAAV) en het Vlaams Instituut Mobiliteit (VIM), een concreet voorbeeld dat het voor een honderdtal werknemers van de Colruyt-groep mogelijk maakt om met een als bureau ingericht en uitgeruste autocar naar het werk te pendelen. In Brussel heeft Engie het plan ‘Let’s Choose’ opgestart, om de duurzame mobiliteit te promoten bij haar medewerkers en hen aan te moedigen om hun voertuig en hun gereserveerde parkeerplaats af te staan ten voordele van een mobiliteitsbudget dat alternatieve transportvormen en diverse voordelen bevat. In Wallonië beheert UCB het autodelen bij haar personeel, laat de groep Carmeuse de keuze aan haar werknemers om hun bonus te verhogen door een beroep te doen op alternatieve vervoersmiddelen en werken talrijke ondernemingen aan gelijkaardige mobiliteitsinitiatieven: IBA, Ethias, Lampiris, Nekto, Mutualités Chrétiennes of de Provincie Namen. Andere initiatieven zijn gericht op de ontwikkeling van een duurzame mobiliteit bij consumenten, zoals blijkt uit de Alain Deneef beslissing van Octa+ om een meerderheidsparticipatie aan te schaffen in Blue Corner, leidend netwerk inzake oplaadpunten voor elektrische voertuigen, of nog de ecologische voertuigenvloot van KBC Lease, die ook een project met fietsleasing bevat. Op een ander niveau heeft KBC Brussels recent een oproep gedaan onder de naam ‘Better for Brussels’ en gericht aan burgers met de vraag om hun ideeën op drie gebieden te delen, en mobiliteit is één van die drie. Ten slotte duiken initiatieven op met betrekking tot kaarten die een geïntegreerd beheer van alle aspecten van de mobiliteit van medewerkers mogelijk maakt (brandstof, elektriciteit, parkings, openbaar vervoer, enz.) zoals de ‘Modalizy’ van Octa+. Mobility Shift Summit Door aandachtig deze evoluties – en vele andere – op te volgen wil Brussels Metropolitan een belangrijke speler zijn inzake denkwerk en actie in verband met de metropolitane mobiliteit. Zijn voornaamste actiepunt is het rond éénzelfde tafel brengen van de actoren en partijen die belang hebben bij een oplossing voor concrete mobiliteitsproblemen, om binnen de best mogelijke termijnen tot concrete resultaten te kunnen komen. Om de inspanningen die bedrijven geleverd hebben en nog moeten leveren in het zoeken naar mobiliteitsoplossingen in het daglicht te stellen, organiseert Brussels Metropolitan onder meer ontmoetingen, seminars, colloquia en workshops om best practices te bespreken en nieuwe ideeën te laten ontstaan via creatieve, collaboratieve en prospectieve processen. Daarom zal Brussels Metropolitan op vrijdag 17 maart 2017 een ‘Mobility Shift Summit’ organiseren in Brussel. Meer info zal weldra beschikbaar zijn op de vernieuwde website www.brusselsmetropolitan.eu. BECI - Brussel metropool - december 2016 11 © R.T.

INTERNATIONAL ENTERPRISE EUROPE NETWORK Export van diensten naar Frankrijk: opgelet voor misvattingen! Frankrijk is vaak de eerste grens die een Belgische KMO overschrijdt. Maar dikwijls gebeurt dit zonder volledige voorlichting, met als gevolg overtredingen en soms zware boetes. “Ondernemingen die helemaal in orde zijn met de wetgeving zijn zeldzaam!”, betreurt Michaël Boulanger, CEO van RM Boulanger, een fiscaal vertegenwoordigingskantoor uit de streek van Rijsel. Emmanuel Robert T alrijke Belgische KMO’s exporteren naar onze zuiderburen. Door de nabijheid, de taal en de cultuur vormt Frankrijk een vanzelfsprekende markt voor onze ondernemingen. De cijfers liegen er niet om: Frankrijk is de tweede exportmarkt voor België (17,2 miljard euro) en de derde importpartner (14,9 miljard euro). De voor ons land gunstige handelsbalans getuigt van de waardering die Belgische leveranciers in Frankrijk genieten. Dankzij de eenheidsmarkt is het vrij gemakkelijk grensoverschrijdend te werken. Toch treft u best een aantal voorzorgsmaatregelen, zeker wat diensten aangaat. Export betekent namelijk ook dat u zich neerlegt bij de reglementaire en wettelijke verplichtingen van de lokale markt, zelfs in een buurland. “Heel wat KMO’s begaan, te goeder trouw, een overtreding”, stelt Michaël Boulanger vast. “Ze beroepen zich maar al te vaak op misvattingen, onder andere wat betreft de toepassing van de intracommunautaire btw.” Een voorbeeld: “Laten we het geval nemen van een Belgische onderneming die bij de Franse btw een registratienummer bezit. Moet ze de Franse btw aan al haar klanten aanrekenen?” Veel bedrijven zullen dit bevestigen, maar het correcte antwoord luidt ‘niet altijd’. “Ja, in het geval van particuliere klanten – neen, als u diensten aan Franse ondernemingen factureert. De wet is in 2006 en 2010 veranderd: als u niet in Frankrijk bent gevestigd en bepaalde geleverde diensten aan btw-plichtige klanten in Frankrijk factureert, hoeft u geen btw aan te rekenen. Opgelet: de btw die u per vergissing toch zou aanrekenen, zal voor de klant niet aftrekbaar zijn! Dit geval blijven we dagelijks uitleggen – en sommigen geloven ons nog steeds niet”, lacht Michaël Boulanger. “U volgt dus best niet blindelings de welbekende ‘btw-richtlijn’ (nvdr: richtlijn 2016/112/EG) en u moet weten dat ze op verschillende manieren wordt toegepast, naargelang van het EU-land. We moeten ook regelmatig uitleggen dat het ‘Europese btw-nummer’ dat zoveel bedrijven vragen, gewoonweg niet bestaat. U dient zich steeds ter plaatse te laten registreren: daar waar de activiteit het vereist.” Wanneer richten we dan een onderneming in Frankrijk op? “Als het niet noodzakelijk is, bevelen we dit ook niet stelselmatig aan”, antwoordt de heer Boulanger. “Maar het is wel verplicht als u in Frankrijk beschikt over wat de Franse administratie beschouwt als een ‘vaste vestiging’, met loontrekkend personeel, een gebouw enz. Vanaf dat ogenblik 12 BECI - Brussel metropool - december 2016 kan worden gesteld dat de activiteit niet langer vanuit België wordt gevoerd. U kunt een bijhuis oprichten als verlenging van de Belgische vennootschap, maar het beheer ervan is ingewikkeld en de voordelen blijven gering. Wij zijn eerder voorstander van de oprichting van een dochteronderneming, tenminste wanneer dit gerechtvaardigd is. In dat geval kiezen veel ondernemingen voor de Franse formule ‘société par actions simplifiée’, die meer soepelheid biedt.” Detachering: opgelet voor de boetes De terbeschikkingstelling van werknemers zorgt eveneens voor heel wat verwarring, vertelt collega Mathieu Bometon: “Sinds april 2015 moet elke onderneming die loontrekkenden naar Frankrijk detacheert, dit voorafgaandelijk aangeven d.m.v. een online verklaring, en op het Franse grondgebied een vertegenwoordiger aanstellen.” Uit onwetendheid leven heel wat ondernemingen deze verplichtingen niet na. Er liggen nochtans zware sancties op de loer: tot 2000 euro administratieve boete per loontrekkende. De boetes zijn solidair van toepassing op de opdrachtgever. “Ondertussen loopt het totaal van deze boetes al in miljoenen euro op”, meldt Mathieu Bometon. Hoe dan ook, laat deze verplichtingen u niet beletten uw diensten naar Frankrijk te exporteren (de markt vraagt ernaar!). Maar wij raden u aan volledige en accurate informatie in te winnen. ● Info: Jean-Philippe Mergen, jpm@beci.be – Tel. : 32 2 210.01.77 © Thinskstock

Op zoek naar een witte raaf voor uw onderneming ? Bied een stage bij afloop van de vorming aan een BETROKKEN SECTOREN : • beheer en management • bouw • bouw en ecologisch bouwen • confectie • financiën, communicatie en marketing • gezondheidszorg en sociale diensten • handel en verkoop • horeca • industrie en mechanica • informatica • kantoor en boekhouding • kunst en grafische industrie • logistiek en vervoer • reiniging • studiebureau • webtechnologieën Meer informatie over deze maatregelen of elke andere vorm van opleiding in bedrijfsverband : Cel Bedrijfsrelaties +32 (0)2 371 74 61 ou 81 relationsentreprises@bruxellesformation.be www.bruxellesformation.be BRUXELLES FORMATION former pour l’emploi EUROPESE UNIE Europees sociaal fonds werkzoekende die door Bruxelles Formation werd opgeleid Stage bij afloop van een kwalificerende vorming in een opleidingscentrum van Bruxelles Formation of een partner. Duur van de stage: maximum twee maanden De werkzoekende blijft onder vormingscontract tijdens de stage. Hij/zij behoudt zijn/haar uitkeringen. Een afgevaardigde sectorale bedrijfsrelaties zorgt voor de administratieve stappen en een vlotte aanvang van de stage. De stage is voor de werkgever volledig kosteloos.

INTERNATIONAL IWEC 2016 BRUSSELS Vrouwelijke ondermeners veroveren de wereld! Op 7 en 8 november ontving Brussel bijzondere, inspirerende, ambitieuze en bovenal ondernemende vrouwen vanuit de hele wereld. Zij werden geëerd tijdens de International Women Entrepreneurial Challenge 2016 (IWEC). Deze conferentie vindt elk jaar in een andere metropool plaats. Ze brengt vrouwen vanuit de hele wereld samen om expertise te delen en hun bijzondere verdiensten te eren. Amy Kessels, BECI T op-onderneemsters uit 20 verschillende landen waren aanwezig, van Australië tot de VS, van Colombië tot Pakistan en van Scandinavië tot Zuid-Afrika. In totaal 42 laureaten die samen een omzet van ongeveer een miljard dollar vertegenwoordigden. De Brusselse Kamer van Koophandel had drie awardees aangedragen: Annemie Baeyaert (Resigrass), Ingrid Ceusters (Groep Hugo Ceusters) en de Brusselse Corinne Dumont (Sequoia). Een galadiner in de businessclub ‘Club van Lotharingen’ sloot de conferentie op dinsdagavond feestelijk af met de uitreiking van de awards. Een mooie afsluiting van inspirerende en enthousiasmerende dagen, waarbij topsprekers uit binnen- en buitenland hun licht lieten schijnen op de huidige situatie, de evolutie die we doormaken en de mogelijkheden voor de toekomst. Belang internationaal netwerk Dit internationaal netwerk bevordert de ontplooiing van vrouwen, wereldwijd. Een grote hindernis blijft de ‘gender gap’. Er bestaan veel meer netwerken voor mannen, terwijl die voor vrouwen even essentieel zijn. Er zijn nog steeds meer mannen dan vrouwen in topposities en ondernemerschap. Awardee Ingrid Ceusters: “Toegang, middelen en steun aan vrouwelijke ondernemers blijven noodzakelijk om het glazen plafond te doorbreken.” Het netwerk moedigt vrouwen aan bij de internationale ontwikkeling van hun bedrijf en legt contacten met gelijkgestemde dames. Zulke initiatieven zijn vaak doorslaggevend in onze veranderende wereld. De Brusselse Kamer van Koophandel beaamt dit, neemt actief deel en wil een actieve rol spelen in het vrouwelijke ondernemerschap. BECI - Brussel metropool - december 2016 15 © Reporters

INTERNATIONAL BECI nam de gelegenheid te baat om dit te beklemtonen. Elke laureate heeft in haar eigen context een bijzondere You are the light that will light up the fire of other women across the world. Ibukan Owosika, voorzitster van de Bank van Nigeria. weg afgelegd. De award gold als een erkenning voor haar rol en de uitzichten die zij voor andere vrouwen opent. Daarop volgde een meerdaagse conferentie met kennisdeling en dialoog. De uitdagingen van het vrouwelijke ondernemerschap stonden hier centraal. Twee dagen lang deelden experts hun visie in het Metropole Hotel en wisselden ze gedachten met de aanwezigen. Onder de sprekers, Christina Galach, United Nations Under-Secretary-General. Zij onderstreepte de rol van vrouwen in onze samenleving en in het bereiken van de ‘UN development goals’. Volgens Galach zien vrouwen in dat behaalde doelstellingen niet alleen voor de onderneming maar ook voor de mens positief zijn. De helft van de wereldbevolking is vrouw en 37% van alle ondernemingen wereldwijd is in handen van vrouwen. Ondanks hun invloed op de economie blijven vrouwen afrekenen met barrières als stereotypering, work/life balance, soft skills e.a., die de stap naar ondernemerschap bemoeilijken. Barrières De Brusselse genomineerden onderstreepten het belang van de soft skills. Corinne Dumont (Sequoia): “Vaak geloven vrouwen niet genoeg in zichzelf.” Annemie Baeyaert weet dat vrouwen een gezonde dosis EQ hebben en empathisch zijn. En Ingrid Ceusters heeft het over passie, eveneens een soft skill. De Europese Commissie ziet drie barrières voor vrouwelijke ondernemers. Waaronder de soft skills, die vrouwen doen twijfelen aan hun competenties. En tegelijk zijn de soft skills een troef. De Europese Commissie geeft eveneens het belang van netwerken aan die vrouwen bij elkaar brengen en sterker maken tegenover de gender gap. Ibukan Owosika, voorzitster van de bank van Nigeria, verwoordde dit treffend: 16 BECI - Brussel metropool - december 2016 © Reporters

INTERNATIONAL “You are the light that will light up the fire of other women across the world. Use your platforms to create greater change”. Gender gap Iedereen is voorstander van gelijkheid tussen man en vrouw. En toch versmalt de ‘gender gap’ slechts zeer langzaam. Ambitieuze vrouwen kunnen daar verandering in brengen. De kloof tussen man en vrouw bemoeilijkt vrouwelijk ondernemerschap, enerzijds, door barrières als stereotypering, toegang tot financiële steun, de work/life balance, opvoeding of vrouwelijke gedragingen zoals gebrek aan zelfvertrouwen. Ambitieuze dames kunnen, anderzijds, de gender kloof verkleinen. Zij klagen gewoonten, visies en regels aan en effenen zo het pad naar de toekomst. Maar dan moet elke stakeholder wel voor dit vraagstuk openstaan. Verandering vereist synergie tussen verschillende sectoren. Verschillende stakeholders Gedurende de conferentie onderstreepte Caroline Pauwels, rector van de Vrije Universiteit Brussel, het belang van onderwijs. Alexander de Croo beaamde dit: “The key to women’s entrepreneurship is the empowerment of girls. Quality education helps girls to develop the confidence, skills and ambition to become entrepreneurs.” Verandering komt er pas als er aan stereotypering wordt gesleuteld. Bij BECI loopt het project ‘mijn job, mijn keuze’, die jongeren aanmoedigt om verder te kijken dan vooroordelen inzake jobs. Wat niet betekent dat de rol van de man moet worden onderschat. Gendergelijkheid treft ook de mannen. Het vraagstuk tot vrouwen reduceren zou trouwens nog meer ongelijkheid teweegbrengen. Om die reden heeft ‘UN Women’ de ‘HeForShe’ campagne in het leven geroepen om mannen in de strijd tegen genderongelijkheid te betrekken. Gelijkheid gaat in feite de hele samenleving aan, zowel sociaal als politiek en economisch. Het is een kwestie van bewustwording. ● Info: Amy Kessels, Coördinatrice Strategie BECI, ake@beci.be, T +32 2 643 78 32. BECI - Brussel metropool - december 2016 17 © Reporters

De groepsverzekering, ook in tak 23 Door het aanhoudend klimaat van lage rentevoeten denken bedrijfsleiders dat het de moeite niet meer loont om in hun bedrijf een groepsverzekering in te voeren … maar wat als daar toch een opportuniteit achter schuilde? Een dekking tegen risico’s is zowel voor uzelf als voor uw personeel onontbeerlijk aangezien niemand gespaard blijft van de wisselvalligheden in het leven. U doet er goed aan om over een degelijke verzekering te beschikken, om hospitalisatie- en gezondheidszorgkosten te kunnen betalen, om het hoofd te bieden aan een ongeschiktheid of een onverwacht overlijden. Het organiseren van een aanvullend pensioen is een noodzaak en blijft voordelig aangezien de premies als beroepskosten kunnen worden afgetrokken. Dankzij de fiscale hefboom is de groepsverzekering nog een lang leven beschoren. Aangezien we steeds langer leven, hebben we er steeds meer nood aan. Op de koop toe geeft u erkenning aan uw personeel omdat het hen een aanzienlijk pensioenkapitaal aanbiedt. Wist u dat de groepsverzekering het op één na meest begeerde extralegaal voordeel is na flexibele werkuren? Tot slot, in een omgeving van lage rentevoeten biedt de overgang naar tak 23 een opportuniteit, maar de zoektocht naar rendement wordt steeds moeilijker. AXA Belgium stelt eveneens de knowhow van AXA Investment Managers ter beschikking, die tot de belangrijkste en beste fondsenbeheerders ter wereld behoren. Dankzij een waaier aan technische en financiële oplossingen kunt u de toekomst positief tegemoet gaan. Wij beschikken over de oplossing die het best aangepast is aan uw risicoprofiel. Neem contact met ons op voor een vrijblijvende afspraak! Marie-Pierre Liénart mariepierre.lienart@axa.be +32 476 75 93 04 Frédéric d’Alcantara de Querrieu frederic.dalcantaradequerrieu@axa.be +32 477 48 60 39

RISICOBEHEER Business Continuity Plan: het risico beheersen Elke onderneming loopt het risico om plots geconfronteerd te worden met een onverwachte gebeurtenis die de gewoonlijke gang van zaken ontregelt. Computerpiraterij, uitzonderlijke weersomstandigheden, aanslag, lockdown, staking, plotse overlijden van een of meerdere bedrijfsleiders, brand, epidemie… Een organisatie die daar niet op is voorbereid moet mogelijks rekening houden met erg zware gevolgen voor haar werking en personeelsbeheer. Om zich beter op deze risico’s voor te bereiden, voorzien steeds meer ondernemingen in een Business Continuity Plan. 20 januari 1995, de luchthaven van Le Bourget. Het toestel Mystère 20 stijgt op, maar moet al snel een noodlanding maken. Bij het raken van de landingsbaan ontploft het vliegtuig. Er zijn geen overlevenden. Aan boord bevonden zich Bernard Dumon, de CEO van de suikergroep Saint Louis, een reus in de voedingsindustrie, evenals de meeste leden van de bedrijfsleiding. Er zijn geen opvolgers voorzien. Korte tijd erna wordt een deel van de activiteiten van de groep ontmanteld. De overige afdelingen koopt Südzucker in 2001 over. Dit is niet het enige voorbeeld van een bedrijf dat het plotse overlijden van zijn baas niet overleeft. Deze zaak is echter bekend geworden omdat het heeft geleid tot de “rechtspraak Saint Louis”, die bepaalt dat leiders van grote bedrijven niet langer samen op dezelfde vlucht mogen reizen. De gebeurtenissen van 11 september 2001 hebben bedrijven ongetwijfeld geholpen zich voor te bereiden op het ergste, door geleidelijk aan Business Continuity Plans (BCP) in te voeren. Het doel is om in geval van een grote storing altijd een zekere – zelfs gedeeltelijke – continuïteit van de activiteiten van de organisatie te waarborgen. Van voorzichtigheid … Michel De Wolf is decaan van de Louvain School of Management, professor ondernemingsrecht en bedrijfskunde. Volgens hem is het belang van het BCP relatief, of mag het, beter gezegd, niet voorgaan op algemenere problemen. “De situatie van een bedrijf kan na verloop van tijd verslechteren, met name als gevolg van nalatig beheer, technologische veroudering, verlies aan concurrentievermogen, enz. De waarschijnlijkheid dat een dergelijke situatie voorkomt is veel groter dan een BCP te moeten uitvoeren! Een onderneming moet eerst haar meer fundamentele De situatie van een bedrijf kan na verloop van tijd verslechteren. De waarschijnlijkheid dat een dergelijke situatie voorkomt is veel groter dan een BCP te moeten uitvoeren! Michel De Wolf, decaan van de Louvain School of Management problemen aanpakken. Ze moet overigens naar behoren en op intelligente wijze verzekerd zijn. Door ten minste een burgerrechtelijke aansprakelijkheid-exploitatieverzekering aan te gaan als bescherming ingeval van schade door haar eigen activiteiten. Er bestaan echter ook verzekeringen voor het verlies van een bedrijfsleider. Dit is vooral handig voor KMO’s, die het vaak moeilijk hebben snel een overnemer te vinden.” BECI - Brussel metropool - december 2016 19 © R.T. © Thinkstock

De 5 fases van een BCP De hieronder beschreven fases maken deel uit van een cyclus en zijn telkens opnieuw te herhalen. Fase 1: Risicobepaling Deze eerste stap bestaat erin alle potentiële risico’s en bedreigingen die de activiteiten zouden kunnen onderbreken, op te lijsten. Fase 2: Risicoanalyse Eens de risico’s bekend zijn, kunnen ze worden onderzocht door middel van een “Business Impact Analysis”. Dit gebeurt in stappen: • Classificatie van alle rollen en procedures van de onderneming, in volgorde van belangrijkheid • Identificatie van de potentiële impact van een activiteitenstop op deze rollen en procedures • Schatting van de maximale verdraagbare stilstand (in tijd) en het aanvaardbare verlies • Schatting van de tijd die nodig is om de activiteiten te hervatten Fase 3: Opstellen van de strategie Een strategie is nodig om het aantal onderbrekingen van de activiteiten te beperken. Ze kan worden ontwikkeld door de continuïteitscapaciteit en de vereisten van de onderneming te vergelijken. Fase 4: Ontwikkelen en uitvoeren van het plan Deze fase is bedoeld om een reeks documenten te voorzien die nauwgezet beschrijven welke procedures er bij een bepaald risico te volgen zijn. Het personeel kan oefenlessen krijgen over de toepassing van het noodplan. Fase 5: Testen en verbeteren Het BCP is te testen door middel van checklists, simulaties of oefeningen. De resultaten van elke test moeten leiden tot verbeteringen in het BCP. Bronnen: MIR3.com, Federal Financial Institutions Examination Council. Voor Michel De Wolf is een efficiënte communicatie essentieel ingeval van crisis. “Intern moet eerst het personeel gerustgesteld worden over de situatie. Extern is dit veel moeilijker. Een onderneming mag niet echt veel emoties tonen, het gevaar van de verwarring loert. Dit vraagt daarom om gespecialiseerde crisiscommunicatoren. Bedrijven die niet over de middelen beschikken om dergelijke profielen in te huren, kunnen een beroep doen op deskundige agentschappen.” Michel De Wolf wijst er ook op dat managementtools in bepaalde erg ingewikkelde situaties helaas geen oplossing bieden. “Na 11 september hebben talrijke luchtvaartmaatschappijen rechterlijke bescherming gekregen voor een collectieve schuldenregeling. Amerikaanse bedrijven haalden vervolgens hun kastanjes uit het vuur, terwijl Swissair en Sabena zijn ingestort. Er bestond voor hen geen reddingsplan, maar er was ook en vooral sprake van meer fundamentele problemen die ruim vóór 11 september slecht beheerd werden.” … tot inzicht Het aantal cyberaanvallen blijft toenemen en vormen een reele bedreiging voor bedrijven. Georges Ataya is vicevoorzitter van de Belgische coalitie voor cyberveiligheid en professor aan de Solvay Brussels School. “De laatste jaren worden bedrijven geconfronteerd met ransomware,” legt hij uit. “Deze virussen kunnen alle computersystemen van een bedrijf plots blokke20 BECI - Brussel metropool - december 2016 ren of vertrouwelijke informatie stelen, met als enige oplossing de betaling van losgeld. Elke dag worden hier vele Belgische bedrijven mee geconfronteerd. Het is voor een onderneming vandaag onverantwoord hier niet op voorbereid te zijn. De eerste De dag van de aanslagen in Brussel, op 22 maart, waren we voorbereid en in staat om het scenario ‘Brussel attack’ uit te voeren. Ludo Jappens, verantwoordelijk voor het Business Continuity Plan en het Crisismanagement bij Belfius. bescherming is natuurlijk regelmatig een back-up te maken van de gegevens. Maar ook de systemen moeten maximaal beveiligd zijn. De meeste banken en grote ondernemingen zijn goed beschermd. Zij beschikken over IT-personeel dat gespecialiseerd is in beveiliging. De computerbeveiliging binnen een onderneming is echter erg breed: wifinetwerk, server, blokkeren van virussen en malware, oplossen van problemen na een aanval, privacy ... Dit alles vereist niet minder dan 25 verschillende vaardigheden en daarom ook vaak meerdere personen. Kleine ondernemingen beschikken uiteraard niet over de middelen om zich deze diensten intern te kunnen veroorloven en moeten ze uitbesteden.” Eerst het personeel De terroristische dreiging is voor de continuïteit binnen een bedrijf eveneens een risico. Ludo Jappens is bij Belfius verantwoordelijk voor het Business Continuity Plan en het Crisismanagement. “De dag na de aanslagen van 13 november in Parijs steeg het dreigingsniveau van het OCAD naar 3 in Brussel. We besloten daarom voor elk domein tactische plannen op te stellen. Op zaterdag 21 november werd het niveau tot 4 verhoogd. We stuurden daarom onze medewerkers een gepersonaliseerde sms. Degenen wier aanwezigheid in het kantoor in Brussel niet essentieel was, werden gevraagd om thuis te werken. Sommigen waren toch nodig op kantoor. Dit liet ons toe om het overgrote deel van onze activiteiten verder te zetten. De meeste Brusselse bedrijven hadden geen BCP voorzien en leden financiële verliezen. De dag van de aanslagen in Brussel, op 22 maart, waren we voorbereid en in staat om het scenario ‘Brussel attack’ uit te voeren. Niemand kon gevoelige gebouwen in of uit. Om afwezigheden te vermijden, hebben we onze medewerkers de mogelijkheid geboden vanuit een kantoor buiten Brussel te werken. De minst cruciale activiteiten werden een paar dagen bevroren.” Een BCP opstellen neemt inderdaad veel tijd in beslag en is vervelend, maar is de prijs die een onderneming moet betalen om haar veerkracht aanzienlijk te verhogen. Geen reden tot paniek, wel tot vooruit denken. En tot geduld ... ● © R.T.

Mobiele toestellen beveiligen kan eenvoudig RISICOBEHEER Mobiele toestellen zijn onmisbaar geworden voor medewerkers die veel op de baan zijn. Handig zijn de smartphones/tablets/laptops zeker, maar zijn ze ook veilig? Malafide personen breken er graag op in om data te stelen en groot onheil aan te richten. ‘B ring your own device’ – het gebruiken van je persoonlijke laptop, tablet en/of smartphone op kantoor – is bij heel wat bedrijven een praktijk geworden waar nog weinig vragen bij gesteld worden. Ook werknemers die, als extralegaal voordeel, devices krijgen van hun werkgever, vinden het evident dat ze het type toestel zelf mogen kiezen. Wat de zaakvoerder van een KMO weleens vergeet, is dat de diversiteit van de mobiele toestellen die in zijn bedrijf in omloop zijn om complexe IT-oplossingen vraagt, en zelfs als hij zich daar van bewust is, ontbreekt het hem vaak aan de tijd en het geld om daar voldoende in te investeren. Soms redeneert hij: als mijn medewerkers hun eigen toestellen willen, ben ik er niet verantwoordelijk voor. Een denkfout, want voor de gevoelige data op die apparaten staat hij en niemand anders borg. Ook in zijn hoedanigheid als bestuurder kan hij aansprakelijk worden gesteld als bijvoorbeeld vertrouwelijke klantendata gestolen en gelekt worden én vast komt te staan dat er geen deugdelijke beleid rond databeveiliging gevoerd werd. Meldplicht bij verlies In Nederland is er nu al een meldplicht voor het verlies van kritieke gegevens, in ons land komt die er binnenkort aan. Dat dit grote gevolgen kan hebben, bewijst de case van het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis in Amsterdam, waar heel veel oncologieonderzoek wordt gedaan. “Op een gegeven moment werd een laptop gestolen uit de auto van een freelance onderzoeker, die niet in dienst was van het ziekenhuis”, vertelt Martijn van Lom, general manager van computerbeveiligingsfirma Kaspersky Lab Benelux. “Op die computer stonden patiëntengegevens. Door de meldplicht moest de directie de autoriteiten hierover inlichten. Over die zaak is in Nederland heel wat te doen geweest. Want wie was er nu aansprakelijk: deze zelfstandige onderzoeker of het ziekenhuis? Het is het hospitaal dat de data beschikbaar stelde en dus waarPeter Van Dyck schijnlijk verantwoordelijk gesteld zal worden. Op basis van de ontwikkelingen die we al in de VS zien, verwacht ik me in de toekomst ook in Europa aan een steeds complexer wordend regelgevingssysteem op het gebied van security en privacy.” Zo ver af is die toekomst niet eens, waarschuwt Paul Marck, technisch directeur van verzekeraar ADD. “De Europese wetgeving op de privacy, die vanaf mei 2018 in voege treedt, zal een immens grote aansprakelijkheid leggen bij de onderneming op het ogenblik dat gevoelige data ongewenst naar buiten komen. Naast de meldplicht aan de overheid, zal je ook iedereen van wie gegevens gestolen zijn individueel op de hoogte moeten stellen van wat er gebeurd is en wat de mogelijke gevolgen kunnen zijn. Wie aansprakelijk wordt gesteld, kan boetes opgelegd krijgen die voor zelfstandigen tot 20 miljoen euro en voor ondernemingen tot vier procent kunnen bedragen van hun wereldwijde omzet.” Chantage via mails Volgens Martijn van Lom moet de werkgever goede afspraken maken met zijn personeel over het gebruik van de mobiele toestellen. “Hij zal met zijn werknemer in gesprek moeten gaan. Je kunt pas toelaten dat iemand op zijn privé-apparaat e-mails ontvangt als er een goede beveiliging op staat, met een code die toegang verschaft tot de telefoon en een systeem dat het toestel altijd en overal kan traceren en van op afstand gegevens kan blokkeren. Daarmee dek je je in tegen verlies of diefstal, maar een digitale inbraak op een apparaat is een heel ander verhaal. Besturingssystemen zoals Android zijn kwetsbaar. Eigenaars van KMO’s beweren vaak, ter verdediging, dat ze niet zo’n aantrekkelijke target zijn en niets te verbergen hebben. Ze vergeten dat cybercriminelen via hen doelbewust partners, zoals leveranciers die wél gedroomde slachtoffers zijn, kunnen treffen.” BECI - Brussel metropool - december 2016 21 © Thinkstock

TOPIC KMO’s krijgen geregeld te maken met ransomware, een chantagemethode via malware. “Die cybercriminelen gaan heel doordacht en gericht te werk”, weet Martijn van Lom. “Ze pikken er bedrijven met een reputatie uit, van wie ze vermoeden dat ze geneigd zullen zijn om het nodige losgeld te betalen, omdat ze uit vrees voor imagoschade de diefstal van vertrouwelijke data uit de pers willen houden. Vaak breken ze op mobiele toestellen in via phishing mails. Malafide personen hebben maar een 5 gouden regels voor de werkgever • Kwalificeer je data. De gegevens die kritiek zijn voor je bedrijfsproces moet je extra goed beveiligen (versleutelen). • Hou goed in kaart waar welke informatie staat en wie er toegang toe heeft. • Maak je werknemers bewust van de gevaren (bijvoorbeeld van verdachte mails met valse facturen in bijlage) en spreek duidelijke gedragsregels af. Een cybersecurity training voor nieuwkomers, die onder meer leert hoe je een goed en veilig wachtwoord creëert, zou bij het on-boarding proces moeten horen. • Vergeet niet je antivirus/malwaresystemen, maar ook je computerprogramma’s te updaten. Hoe ouder de versie van een programma, hoe eenvoudiger een hacker er kan op inbreken. • Zet back-ups op een externe drager, volledig los van je IT-systeem. Eigenaars van KMO’s beweren vaak, ter verdediging, dat ze niet zo’n aantrekkelijke target zijn. Ze vergeten dat cybercriminelen via hen partners kunnen treffen. Martijn van Lom (Kaspersky Lab Benelux) kleine toegang nodig. Soms sturen ze een mail ter aankondiging, met een factuur of aanmaning. Soms bellen ze je op, met de mededeling: ‘We zien dat u uw laatste factuur van Telenet niet heeft betaald. Is dit uw juiste e-mailadres? Dan sturen we u onmiddellijk de factuur nog even door, zodat u die kan bekijken’. De kans is groot dat de bediende die dit telefoongesprek aannam die mail vervolgens opent. Dan is het kwaad geschied.” 22 BECI - Brussel metropool - december 2016 Het is ook de ervaring van Andy De Petter, hoofd cyber security van Proximus, dat KMO’s regelmatig het mikpunt zijn van ransomware. “Ze moeten opletten voor mails met een link of met een attachment. Klikken ze die aan, dan zijn ze alle data kwijt. Pas na het betalen van losgeld krijgen ze de documenten terug. De antivirussystemen die je op je smartphone of laptop hebt geïnstalleerd zijn meestal niet waterdicht. Naast de beveiliging, waar de werkgever voor zorgt, is er ook nog de individuele verantwoordelijkheid van de werknemer. Ik beveel mensen bijvoorbeeld aan om enkel apps van de officiële stores te halen en altijd eerst de privacy policy te lezen. Het is gevaarlijk om een iPhone open te breken, zodat je ook toepassingen kan downloaden die niet via het officiële distributiekanaal van Apple te verkrijgen zijn. Andere besturingssystemen omzeilen de beveiliging die op je iPhone staat.” Bewustzijnstrainingen De beveiligingsoplossing hoeft niet ingewikkeld te zijn. Martijn van Lom: “Wat al helpt, is goed nagaan welke gegevens je in de cloud opslaat. Het is tegenwoordig in de mode om te denken dat alles in de cloud moet, maar dat is absoluut niet waar. Kwalificeer je data op basis van de vraag: hoe belangrijk zijn ze voor de kernoplossingen van het bedrijf? Beslis je om er gegevens op te zetten, versleutel ze dan zeker. Zo’n encryptie zit vaak al bij de standaard security-oplossing van KMO’s en dient enkel nog geïmplementeerd te worden. Dan mag een mobiel toestel op straat voor het rapen liggen, versleuteld kan niemand nog aan die data aan.” © R.T.

Het is een goed idee om ook de losse medewerkers, zoals de freelancer in het Nederlandse voorbeeld van daarnet, in de security-oplossing van het bedrijf te laten meelopen. Andy De Petter raadt KMO’s die klant zijn bij Proximus aan om op de mobiele toestellen van hun medewerkers dezelfde beveiliging te installeren als die van het bedrijfsnetwerk. “Op die manier kun je ervoor zorgen dat enkel beveiligde apparaten met het netwerk verbinding kunnen maken.” Geert Smets, expert ICT-beveiliging bij ADD noemt Office 365 van Microsoft als voorbeeld van een veilige omgeving voor cloudproductiviteit en communicatie. “Met een beperkt aantal middelen kun je via deze integratieoplossing heel wat veiligheidscriteria instellen. Je bent dan perfect in staat om vanuit je persoonlijke smartphone twee afgescheiden omgevingen te creëren: de beveiligde bedrijfsomgeving – waar de onderneming meester blijft van de inhoud – en de eigen omgeving waar je je zin doet. Een oplossing die haalbaar is voor een KMO met kleine budgetten.” Naast de gebruikelijke beschermingssoftware pleit Martijn van Lom van Kaspersky Lab voor bewustzijnstrainingen. 10 gouden regels voor de werknemer • Wees met mobiele toestellen extra voorzichtig bij het aanklikken van mails, zelfs als die van bekenden komen. Het is beter ze eerst op een desktop te scannen en te openen. • Wees voorzichtig met randapparatuur zoals USB-sticks en externe harde schijven. Scan ze eerst voor je ze aansluit en gebruikt. • Scherm vertrouwelijke data af op openbare plaatsen. Op de trein kan je beter geen gevoelige data bewerken of presentaties maken. Let er zeker op dat niemand met je meekijkt. • Laat geen devices rondslingeren. Steek je laptop in de kluis als je bijvoorbeeld tussen vergaderingen door naar de sportzaal gaat. • Zet toestellen uit als je niet in de buurt bent en zorg ervoor dat je enkel met een PIN-code toegang tot je telefoon krijgt. • Verander regelmatig (om de twee weken) je wachtwoorden. • Zet je Bluetooth af op momenten dat je die niet nodig hebt. • Maak geen gebruik van onbeveiligde wifi. • Neem back-ups van waardevolle documenten op de vaste schijf van je computer op kantoor. • Beveilig ook je pc thuis door data te versleutelen. Zo vermijd je besmettingsgevaar wanneer je je ’s avonds aanmeldt op het bedrijfsnetwerk. Naast de beveiliging, waar de werkgever voor zorgt, is er ook nog de individuele verantwoordelijkheid van de werknemer. Andy De Petter (Proximus) “Daar leren medewerkers phishing mails te herkennen en worden ze onder meer bewust gemaakt van de noodzaak om hun paswoord om de twee weken te veranderen. Het is ook belangrijk aan medewerkers uit te leggen welke data gevoelig zijn en waarom. Sommige gegevens zijn op zich niet zo belangrijk, maar worden dat wel als je ze met andere combineert. Criminelen kunnen op je webshop data kraken van klanten, zoals namen en rekeningnumBECI - Brussel metropool - december 2016 23 mers. Als ze die vervolgens koppelen aan elders gevonden telefoonlijsten, kunnen ze je klanten persoonlijk gaan benaderen met de bedoeling hen op te lichten.” ● © R.T.

OM STERK TE STAAN OP DE MARKT VAN MORGEN Bent u ontwerper, bouwheer, beheerder, aannemer … ? Leefmilieu Brussel biedt u tools en diensten aan voor al uw duurzame bouw- of renovatieprojecten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. OPLEIDINGEN EN SEMINARIES Deze vormingen, gegeven door specialisten, bieden u de theoretische basis, technische informatie, de huidige wetgeving, maar ook illustraties uit de praktijk en terreinbezoeken. www.leefmilieu.brussels/ bouwprofessionals FACILITATOR Deze onafhankelijke experten beantwoorden gratis uw vragen en bieden gepersonaliseerd advies, bij elke stap van uw project, soms zelfs ter plaatse. www.leefmilieu.brussels/ bouwprofessionals GIDS DUURZAME GEBOUWEN De online gids helpt u om uw duurzame projecten te ontwerpen en uit te voeren. Via enkele clicks krijgt u toegang tot een schat aan technische aanbevelingen, opgesteld door een multidisciplinair team. www.gidsduurzamegebouwen.brussels PORTAAL DUURZAAM BOUWEN Op initiatief van Leefmilieu Brussel en de Waalse overheidsdienst en in partnerschap met het WTCB en de Confederatie Bouw centraliseert het portaal alle informatie over duurzaam bouwen. www.portaalduurzaambouwen.be © Architectenbureau Cepezed - Foto : Yvan Glavie U vindt ons aanbod en meer info over de Energiepremies, de EPB, Voorbeeldgebouwen, het PLAGE-project voor energiebeheer, groene energie … op www.leefmilieu.brussels/bouwprofessionals

OM STERK TE STAAN OP DE MARKT VAN MORGEN Seminaries en opleidingen op maat van de bouwprofessional actief in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest SEMINARIES • Sanitair warm water // 0,5 d • Alternatief regenwaterbeheer // 1 d • Beheer van verontreinigde bodems // 1 d • Kringloopeconomie en omkeerbaarheid van gebouwen // 1 d OPLEIDINGEN • Renovatie met een hoge energieefficiëntie // 3,5 d • Buitenschrijnwerk // 2 d • Akoestiek // 2 d • Groendaken // 2 d • Beheer van het regenwater op het perceel // 2 d • Follow-up en monitoring van duurzame gebouwen // 1 d • Isolatiematerialen // 1,5 d • Gedeeltelijke en gefaseerde renovatie // 2 d • Hergebruik van materialen en bouwelementen // 1,5 d • Stimuli en hinderpalen voor doeltreffende renovaties // 1,5 d • Fotovoltaïsche zonneinstallaties // 1 d SEM : 40€ - OPLEID : 100€/DAG JAN - JUNI 2017 WWW.LEEFMILIEU.BRUSSELS/ OPLEIDINGENDUBO © Architect: Urban Platform Architects - Foto : Bernard Boccara FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN Een gratis helpdesk met experten voor uw projecten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 0800 85 775 facilitator@leefmilieu.brussels GIDS DUURZAME GEBOUWEN Ontwerphulp voor de professional www.gidsduurzamegebouwen.brussels

De menselijke factor als zwakke schakel RISICOBEHEER Informatisering en automatisering leiden in principe tot een betere veiligheid binnen de bedrijven. Toch blijft de menselijke ingreep noodzakelijk in de procedures die toegang verschaffen tot informatie. Net hier ligt het gevaar. Fouten als gevolg van onwetendheid of nalatigheid zijn altijd mogelijk, en daarbovenop kunnen we ook het slachtoffer worden van social engineering. S ocial engineering is een eeuwenoud verhaal. Een van de eerste voorbeelden is waarschijnlijk het paard van Troje in de Griekse mythologie. Door zich te verstoppen in een grote houten paard dat ze aan de Trojanen schenken, slagen Griekse strijders er in om de Homerische stad binnen te dringen en te veroveren. De naam van het houten paard is in ons cybertijdperk ook overgenomen om een categorie van malware aan te wijzen. In 2007 slaagde een man erin edelstenen ter waarde van 21 miljoen euro te stelen uit de kluis van de bank ABN Amro, in het hart van de diamantwijk in Antwerpen. De dief werkte meer dan twee jaar lang aan zijn slag. Hij werd een regelmatige klant van de financiële instelling, en slaagde er zo geleidelijk in het vertrouwen van het personeel in te winnen. De eerlijk uitziende gentleman verleidde de bankmedewerkers met chocolade en gulle tips. De vriendelijke klant en zijn riante buit verdwenen voorgoed... Dit soort verhalen zijn uitzonderlijk, maar tonen een constante aan in de modus operandi van de oplichters: het vertrouwen inwinnen van potentiële slachtoffers. Deze techniek is nu wijdverbreid: wie kent de e-mail niet van de e-mailprovider met de vraag om het wachtwoord door te sturen om te vermijden dat het account wordt geschrapt? Dit is een klassiek voorbeeld van phishing. In 2011 slaagde een oplichter er in $ 8.000.000 van het tijdschrift Vogue betaald te krijgen door zich eenvoudigweg voor te doen als hun drukker die hen een nieuw bankrekeningnummer meedeelde! Hij werd uiteindelijk gearresteerd. De aanpak is soms nog verraderlijker: in de e-mail krijgt het slachtoffer een link naar een pagina die lijkt op die van zijn vertrouwde onderneming. De gebruiker krijgt de vraagt persoonlijke informatie vrij te geven, die de cybercrimineel 26 BECI - Brussel metropool - december 2016 opslaat. Of erger: een vermeende leverancier van mijn bedrijf benadert u, nodigt u uit om te gaan lunchen en slaagt er dan in vertrouwelijke informatie af te persen. De voorbereiding Om zijn prooi te verleiden gebruikt de oplichter alle mogelijke communicatiemiddelen: e-mail, post, ontmoeting, telefoon tot zelfs interactieve voice-systemen. Als hij echter succes wil boeken, moet hij zich grondig voorbereiden. De dader moet zijn slachtoffer dus vooral erg goed kennen, en sociale netwerken vormen hiervoor een uitstekende bron van informatie. Vaak zijn er de naam, het e-mailadres, het telefoonnummer, de contacten, of de interesses van de persoon op terug te vinden. De oplichter kiest bij voorkeur jonge, laaggeschoolden of maatschappelijk achtergestelde slachtoffers. Of het andere extreem: ouderen, die over het algemeen minder vertrouwd zijn met nieuwe technologieën. Als dat niet volstaat, kan hij zelfs overgaan tot het uitpluizen van vuilnisbakken, telefonische enquêtes, sollicitatiegesprekken of zelfs passief afluisteren op openbare plaatsen. Zodra hij alle nodige gegevens heeft verzameld, gaat de vijand over tot de aanval. De aanval Het Franse bedrijf Digital Network publiceerde een handleiding over de psychologische overtuigingstechnieken die cybercriminelen gebruiken. De typische aanpak is als volgt samen te vatten: “Laat me u helpen.” Dit geeft het slachtoffer vertrouwen, aangezien we altijd de neiging hebben om onze helpers ook een tegenprestatie te gunnen. De tweede en meer verderfelijke benadering is van het type “Kunt u mij helpen?” Het geeft inderdaad een goed gevoel om iemand te helpen en zich bedankt en gewaardeerd te voelen. Daarna komt het gezagsargument. In grote bedrijven en administraties zorgt dit meestal niet voor vraagtekens. De oplichJulien Ide © Thinkstock

TOPIC Ponzifraude Dit frauduleus financieel systeem is genoemd naar Charles Ponzi, die het in de jaren 1920 in Boston bedacht. Het - briljant sluwe - principe is uiterst simpel. De oplichter werft klanten met de belofte dat ze aantrekkelijke interesten krijgen. Hij oogst daarmee een groot aantal beleggingen. De beloofde interesten betaalt hij zijn klant inderdaad uit, maar wel door te putten in de bijdragen van de andere klanten. Het systeem werkt erg goed zolang er nieuwe klanten blijven investeren. Dit is de strategie die de beruchte Bernard Madoff gebruikte. Net voor zijn arrestatie had de oplichter van de eeuw niet minder dan 65 miljard vergaard... ter kan ook kiezen voor een combinatie van verschillende overredingstechnieken. Ten eerste kan hij zijn slachtoffer de illusie van de keuze bieden. De beslissingsvrijheid geeft het potentiële slachtoffer mogelijks een vals en vrij gevoel van zelfzekerheid. Ten tweede kan hij zijn contactpersoon overtuigen met iets in te stemmen. Mensen zijn meer bereid om een aanvraag te aanvaarden wanneer ze een eerste onschuldig verzoek hebben aanvaard. Hij kan er ook voor zorgen dat de nietsvermoedende persoon iets weigert, omdat mensen meer bereid zijn in te gaan op een tweede redelijk verzoek wanneer het eerste duidelijk onaanvaardbaar is. De bedrieger combineert in elk geval verschillende technieken en past zich aan door achtereenvolgens in te zetten op autoriteit, charme, sympathie en wederkerigheid. De oplichter afweren Georges Ataya is vicevoorzitter van de Belgische coalitie voor cybersecurity, professor aan de Brussels Solvay School en mededirecteur van het adviesbureau ICT Control. Hij legt ons uit welke maatregelen een onderneming kan nemen om zich te beschermen tegen social engineering: “We moeten in de eerste plaats de medewerkers bewust maken van de gevaren door hen zo regelmatig mogelijk te informeren. Zij moeten de juiste reflexen en defensief gedrag met een vleugje wantrouwen ontwikkelen. Binnen ICT Control hebben we 40 gebieden geïdentificeerd rond dewelke we nood hebben aan meer bewustzijn. Hoe we bijvoorbeeld de Facebookaccounts en -pagina’s, e-mails en computers kunnen beschermen. Wij organiseren opleidingen voor bedrijven op alle hiërarchische niveaus. Het is ook mogelijk om de goedgelovigheid van de werknemers te testen door phishing scenario’s te simuleren.” Volgens George Ataya is de controle van de gegevens binnen een onderneming van fundamenteel belang. “Bedrijfsinformatie moet absoluut worden beschermd. Bedrijven die dit niet doen, handelen volledig onverantwoord. Dat heeft Europa ook begrepen. In april keurde het Europees Parlement de Algemene Verordening Gegevensbescherming goed. De bepalingen in de tekst versterken en verenigen de gegevensbescherming voor individuen binnen de Europese Unie. Hij zal in het voorjaar 2018 van toepassing zijn. Boetes worden voorzien voor bedrijven die hun gegevens niet passend beschermen.” Volgens de cybersecurityspecialist kunnen we het proces van de gegevensbescherming onderverdelen in drie stappen. “Eerst moeten we de gegevens indelen. Zijn ze privaat, vertrouwelijk of strikt vertrouwelijk? Vervolgens moeten we voor elke functie binnen het bedrijf de gepaste toegangsrechten voor zowel lezen als aanpassen identificeren. Tot slot moeten we de personen de nodige machtigingen geven. Dit volstaat echter niet. Een gemanipuleerde persoon kan informatie waar hij toegang tot heeft, doorgeven. Om dit risico tegen te gaan, is het bijvoorbeeld mogelijk om waarschuwingen te voorzien wanneer iemand belangrijke of strikt vertrouwelijke informatie raadpleegt. Er bestaan ook systemen die de toegang tot bepaalde gegevens beveiligen door paswoorden van verschillende personen te vereisen.” Bedrijfsinformatie moet absoluut worden beschermd. Bedrijven die dit niet doen, handelen volledig onverantwoord. Georges Ataya Zonder in de paranoia te willen wegglijden, is het voor bedrijven van cruciaal belang om zich tegen dergelijke aanvallen te beschermen. Of het nu gaat om éénmanszaken, KMO’s of multinationals. Een flinke dosis discipline en een efficiënte organisatie lijken essentieel in deze strijd. Met een sterk beleid voor de sensibilisering, voorlichting en opleiding van het personeel. ● BECI - Brussel metropool - december 2016 27 © R.T.

TOPIC RISICOBEHEER Sociale Media : «Hou je reglement kort en to the point» Wat als uw werknemers uw organisatie beschimpen op Facebook? En als iemand via Twitter per ongeluk foto’s vrijgeeft van een nog te lanceren product? Mag u wettelijk iemand ontslaan als die persoon een klant heeft beledigd? En wat als dit buiten de werkuren gebeurt? Wij gingen op zoek naar antwoorden op deze en andere prangende vragen rond het gebruik van sociale media door werknemers. Stef Gyssels S ociale media zijn een tweesnijdend zwaard. Een werkgever heeft maar al te graag dat werknemers enthousiast berichten op Twitter en Facebook over hun geweldige chef en dat avontuurlijk uitstapje in de Ardennen. Maar diezelfde werknemers kunnen natuurlijk ook hun frustraties en grieven via diezelfde kanalen gaan uiten. Recht van vrije meningsuiting, heet dat dan. Maar wat als die persoonlijke uitlatingen het bedrijf dreigen te beschadigen? Hoe gaat u daar als werkgever mee om? En misschien nog belangrijker: hoe voorkomt u dat het ooit gebeurt? Eerste belangrijke vaststelling: er bestaat geen bindend wettelijk kader om het gebruik van sociale media door de werknemers te reguleren. Maar er bestaan wel algemene wettelijke bepalingen die stellen dat de werkgever het recht heeft om de werknemer instructies te geven en dat de werknemer de plicht heeft om die instructies te volgen als hij of zij een arbeidscontract heeft getekend. “Dat arbeidscontract kan een interessant document zijn om het gebruik van sociale media mee af te spreken, want dan is het volledig bindend”, aldus Sophie Berg, Associate Partner bij advocatenkantoor CMS Belgium, “maar het nadeel is wel dat elke eventuele aanpassing achteraf per arbeidscontract dient te gebeuren. Voor een bedrijf met vijftien werknemers is dat haalbaar, maar als je rond of boven de honderd werknemers zit, wordt dit al snel een onmogelijke opdracht. Daarom is het wellicht aan te raden om deze afspraken op te nemen in het arbeidsreglement, inclusief de sancties bij eventuele inbreuken.” Maar enkel de afspraken opnemen in het arbeidsreglement kan niet bepaald de beste proactieve strategie genoemd worden. Want wie kent per slot van rekening het volledige arbeidsreglement? Daarom pleit ook Sabine Mersch, Ma28 BECI - Brussel metropool - december 2016 naging Partner bij Legal consulting & Management, voor een duidelijke communicatie: “Werkgevers mogen heel wat maatregelen voorzien in hun arbeidsovereenkomst, zoals het blokkeren van toegang tot bepaalde sites, maar dan moeten ze daar wel duidelijk over communiceren. Zeker als het gaat om het monitoren van het surfgedrag van de werknemer: als u dat niet vooraf afspreekt, schendt u de privacy van de werknemer, en bent u zelf wettelijk in overtreding.” Bovendien moet ook het finaliteits- en evenredigheidsprincipe worden gerespecteerd: het doel moet de middelen verantwoorden en het moet in verhouding zijn met de ingezette middelen. © Thinkstock © Thinkstock

TOPIC Vrije tijd Buiten de werkuren gelden dan weer andere principes. Het loyaliteitsprincipe, bijvoorbeeld: werknemers mogen zeggen wat ze willen op sociale media maar zeker als die sociale media voor iedereen zichtbaar zijn, als het dus geen afgesloten groep betreft, moet de werknemer zich loyaal tegenover de werkgever gedragen en dus niet zomaar de werkgever of de kwaliteit van de door de werkgever geproduceerde producten of diensten bekladden, noch bedrijfsgeheimen prijsgeven. De geheimhoudingsplicht geldt trouwens ook nog nadat een werknemer het bedrijf heeft verlaten. Binnen een privé-groep heeft de werknemer eigenlijk wel vrij spel, al was het maar omdat de werkgever daar niet mag binnengluren indien niet uitgenodigd. Natuurlijk bestaan er uitzonderingen. Zo werden de verplegers die zich eerder dit jaar bezondigden aan het posten van vernederende foto’s binnen een privé-groep toch ontslagen omdat ze dit tijdens de diensturen hadden gedaan. Expectation management “Op het einde van de rit gaat het toch vooral over expectation management”, zegt Tom De Cordier, partner bij CMS Belgium. “Als werknemer en werkgever goed weten wat kan en wat niet mag, zal het grootste deel van de potentiële problemen al worden geneutraliseerd. Een belangrijke factor die bijdraagt tot een goede verstandhouding is de kwaliteit van de interne documenten (arbeidsreglement, de policies) die rond het gebruik van sociale media zijn opgenomen. Vaak zijn die onduidelijk, incoherent of veel te lang. Als er al een clausule in die documenten rond social media is opgenomen, ons advies: hou ze kort en to the point, dan is de kans op misverstanden het kleinst.” Maar daar houdt het best niet bij op, vervolgt Sophie Berg: “Wij raden onze klanten heel sterk aan om een gedegen social media beleid uit te bouwen. Dat houdt onder meer in dat het bedrijf eerst goed nadenkt over wat het met social media wel en niet wil bereiken, en vervolgens pas dit begint te vertalen in heel concrete richtlijnen in het arbeidsreglement. Die richtlijnen kunnen zowel over de houding van de werknemers tegenover het bedrijf gaan als over interne aspecten zoals cyberpesten van collega’s.” Hou er ook rekening mee dat sociale media voortdurend veranderen. Er komen nieuwe media bij, het belang van sommige sociale netwerken groeit of neemt af, en er zijn nieuwe technische mogelijkheden. Dit houdt ook in dat u voldoende regelmatig uw social media beleid en uw arbeidsreglement onder de loep neemt, om te zien of die nog toereikend zijn in de huidige realiteit, waarschuwt Sophie Berg: “Aan grotere ondernemingen raden we dan ook aan om een social media team te vormen, bestaande uit vertegenwoordigers van de meest betrokken afdelingen - ICT, marketing en HR - om het beleid op te stellen, erop toe te zien dat het wordt ingevoerd en nageleefd, en geregeld te evalueren of het beleid nog aangepast is aan de nieuwe technologische en bedrijfsrealiteit.” ● ONZE CADEAUFORMULES ZIJN NIET ALLEEN LEUK. ZE BESTAAN OOK IN ALLE MATEN EN GEWICHTEN. NOG IETS DAT U MISSCHIEN NIET WIST OVER ONS. De traditionele bioscoopcheques van Kinepolis kent u wellicht al. Maar dat zijn niet de enige cadeauformules waarmee uw bedrijf kan uitpakken. 2D en 3D bioscoopcheques, Food&Drink vouchers en fi lmdoosjes in verschillende uitvoeringen (en eventueel in geschenkverpakking). Er is voor elk wat wils. Check maar op business.kinepolis.be of bel op 02 474 26 30. Meer dan alleen cinema.

Het Brussels Gewest gaat de uitdaging van de digitale innovatie aan Digitale innovatie boomt en is bijna alle aspecten van onze maatschappij definitief aan het veranderen. De digitalisering is een aanlokkelijk en hip onderwerp voor managers en ondernemers, maar brengt ook heel wat zorgen over de impact op de arbeidsmarkt met zich mee. Daarom investeert Innoviris, het Brussels Instituut voor Onderzoek en Innovatie, in verschillende onderzoeksprojecten die op zoek gaan naar oplossingen voor deze problematiek. We spraken met Jonathan Duplicy, wetenschappelijk adviseur en verantwoordelijke van het SecurIT-platform bij Innoviris. Waarom kent de digitale innovatie vandaag zo’n opmars? Volgens mij is dit succes te verklaren door een combinatie van verschillende factoren: de zeer lage barrière : een computer voor 1000 euro, een bureau, internetverbinding en programmeerkennis. Dat is het enige wat je nodig hebt om een applicatie te bouwen die misschien door miljoenen mensen gebruikt zal worden. een mondiale markt: softwareprogramma’s worden niet meer voornamelijk via een fysieke drager aangeboden. Met het internet als distributiekanaal is de markt niet langer regionaal of nationaal, maar internationaal (dit geldt trouwens ook voor de concurrentie). Bovendien kan je, dankzij de Cloud, veel gemakkelijker groeien dan vroeger. Een voorbeeld: toen Instagram door Facebook werd opgekocht voor 1 miljard dollar, bestond de applicatie slechts vijftien maanden, had het al een tientallen miljoenen gebruikers en dit alles dankzij amper dertien werknemers! berekeningen worden steeds belangrijker en dit voor steeds lagere prijzen. Daardoor kan je big data analyseren of technieken van artificiële intelligentie implementeren. een receptieve markt: dankzij smartphones en het internet is de markt veel gevoeliger en ontvankelijker voor digitale ontwikkelingen. de heropleving van hardware: de toegang tot hardware is de afgelopen jaren sterk vereenvoudigd. Het wordt steeds gemakkelijker om innovatieve applicaties te ontwikkelen door hardware en software te combineren en daardoor deel te nemen aan het Internet of Things. De lage barrières, de mondiale en hooggekwalificeerde markt zijn dus de belangrijkste redenen waarom de digitale innovatie vandaag zo’n groeiend succes kent. Wat doet Innoviris om de digitale innovatie te ondersteunen? Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kent een hoge concentratie aan startups en onderneJonathan Duplicy, mingen die actief zijn in de ICT-sector. Innoviris financiert al veel projecten in digitale innovatie. We beschikken over verschillende instrumenten die aangepast zijn aan dit soort projecten, zowel voor ondernemingen als voor academici. Bovendien is Innoviris ook proactief: we zijn betrokken bij verschillende Europese initiatieven en we werken mee aan het “Brussels Smart City” programma. In 2014 hebben we het platform www.securit-brussels.be opgezet. Dit platform verzamelt onderzoekers en Brusselse ondernemingen die actief zijn in de ICT-sector rond vijf onderzoeksprojecten. Samen zoeken ze naar nieuwe oplossingen die een antwoord bieden op het toenemende risico op cyberaanvallen. wetenschappelijk adviseur bij Innoviris Innoviris Charleroisesteenweg 110, 1060 Brussel Tel. 0032 (0)2 600 50 32

Het is ontzettend belangrijk om in dit probleem te investeren: de exponentiële groei van datavolumes die de digitalisering heeft gegenereerd, gaat de facto samen met een toename van de attack surface: de risico’s worden altijd maar groter en de eventuele gevolgen worden steeds ernstiger. We moeten ons zo goed mogelijk voorbereiden. De vraag die we ons vandaag moeten stellen is niet “zal ons systeem worden aangevallen?”, maar “wanneer zal ons systeem worden aangevallen ?” Kmo’s, multinationals, maar ook burgers en de overheid: deze problematiek treft iedereen. Focus op het SeCloud project SeCloud is één van de vijf onderzoeksprojecten van het SecurIT -platform. Binnen dit initiatief werken elf onderzoeksgroepen van de UCL, ULB, VUB, Sirris en de Erasmushogeschool samen om de veiligheidsproblemen in Cloudomgevingen aan te pakken. Om ervoor te zorgen dat het onderzoek een antwoord geeft op de reële problemen van de industrie, is het consortium voortdurend in overleg met meer dan twintig Brusselse ondernemingen in de sector. BRUFENCE CCURE Veiligheid integreren vanaf het design Hoewel aanbieders van cloudapplicaties erkennen dat een beveiligde omgeving één van de sleutels is tot het succes van hun bedrijf, beschikken ze niet allemaal over de juiste kennis om dit doel te bereiken. Sinds het ontstaan van het Cloud Computing model, bestaan er veel onzekerheden over veiligheidsaspecten die hieraan verbonden zijn. Deze onzekerheden kunnen enkel worden weggenomen door het veiligheidsaspect rechtstreeks in de softwareontwikkelingen te integreren, en niet nadien zoals traditioneel wordt aangenomen. Dit paradigma heet “security-by-design” en vormt een belangrijk onderdeel van het SeCloud project. SCAUT SPICES Een holistische aanpak De beveiliging van op Cloud gebaseerde toepassingen vergt een overkoepelende en proactieve aanpak. Deze aanpak schuilt in de goede kennis van de veiligheidsrisico’s en moet gebouwd worden op de verschillende aspecten van de veiligheidsproblemen die niet alleen technisch, maar ook structureel en maatschappelijk van aard zijn. Daarom is het consortium van het SeCloud project zeer multidisciplinair. SECLOUD Met bekende privépartners zoals Sogeti, NVISO en Atos, gerenommeerde academische laboratoria en het SecurIT platform is het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een koploper in onderzoek naar informatiebeveiliging. Drie doelstellingen Alle partners van het consortium dragen met hun specifieke wetenschappelijke expertise bij aan één van vier verschillende perspectieven van het project: architectuur, infrastructuur, programmeringstechnologie en processen. Deze vier perspectieven liggen aan de basis van de drie algemene doelstellingen van het project, namelijk: • het wetenschappelijk onderzoek verrichten dat nodig is voor de conceptualisering van een holistisch geheel en een logische set van tools, technologieën en technieken. Deze aanpak moet de software-industrie de mogelijkheid geven een proactief en holistisch veiligheidsbeleid voor cloudapplicaties uit te werken. • een risicomanagement model opstellen voor aanbieders van cloudapplicaties (evaluatie van risico en dreiging, maatregelen, etc.) • alle kennis die voortvloeit uit het project overbrengen naar de Brusselse industrie zodat deze industrie zich kan profileren als koploper in de veiligheidsproblematiek. Om deze transfer zo vlot mogelijk te laten verlopen, worden verschillende initiatieven georganiseerd: interactieve workshops, veiligheidsaudits, etc. Voor meer info, surf naar www.securit-brussels.be en www.innoviris.brussels.

RISICOBEHEER Onwetendheid maakt bestuurders kwetsbaar Als bestuurders nalatig zijn in het vervullen van hun controleopdracht kan hen dit zuur opbreken. “De Raad van Bestuur heeft er alle belang bij dat belangrijke thema’s regelmatig op de agenda komen”, zeggen advocaten, gespecialiseerd in bestuurdersaansprakelijkheid. “ I n het huidig economisch klimaat zijn het vooral de bestuurders van vennootschappen in moeilijkheden die het grootste risico lopen”, oordelen de advocaten Philippe Hendrickx en Jean-François Goffin van het advocatenkantoor CMS DeBacker. Denken we in de eerste plaat aan de alarmbelprocedure: wanneer het bestuursorgaan vaststelt dat het netto-actief van de vennootschap is gezakt tot beneden de helft van het maatschappelijk kapitaal, moet het een bijzonder verslag opstellen en binnen de twee maanden de algemene vergadering samenroepen om over het voortbestaan van de vennootschap en over eventuele herstelmaatregelen te beslissen. “Het niet tijdig neerleggen van de boeken of het foutief verderzetten van een verlieslatende activiteit kan tot een aansprakelijkheidsclaim ten aanzien van de bestuurders leiden”, stelt het duo van CMS DeBacker. De Belgische wetgeving breidt steeds uit, wat de complexiteit uiteraard verhoogt. Om te beginnen moet een bestuurder er permanent over waken dat hij geen inbreuk pleegt op het Wetboek van Vennootschappen. “Artikel 61 van dat wetboek bevestigt de algemene regel dat vennootschappen handelen via hun organen, zoals de Raad van 32 BECI - Brussel metropool - december 2016 Julien Ciarniello Bestuur, en dat de personen die deel uitmaken van deze organen niet persoonlijk verbonden zijn met de verbintenissen van de vennootschap”, verklaart Ann Henckens, advocaat bij Holmes Kirby. “De bestuurdersaansprakelijkheid is dus de uitzondering hierop, al zien we dat de wetgever steeds meer belang hecht aan de natuurlijke persoon die het bestuursmandaat uitoefent.“ In een klein hoekje Daarnaast is er de gemeenrechtelijke aansprakelijkheid: artikel 13.82 van het burgerlijk wetboek stelt dat een bestuurder moet handelen ‘als een goede huisvader’. Of zoals Julien Ciarniello, advocaat bij Uyttendaele, Gérard, Kennes et Associés het verwoordt: “De beste manier om je tegen risico’s te beschermen, is je gezond verstand te gebruiken.” Het komt erop aan onzorgvuldig bestuur te vermijden, maar wat houdt dit in? “Fouten kunnen in een klein hoekje liggen”, waarschuwt Mehdi Mellah, advocaat bij Holmes Kirby. “Zo kan het om het vergeten afsluiten van een brandverzekering gaan. Een ander, minder evident voorbeeld is het betalen van een niet opeisbare schuld. Daarmee bezwaar je de middelen van de vennootschap. Soms kan dat leiden tot tekorten. Daar zijn al bestuurders voor veroordeeld.” De kennelijke grove fout in het geval van faillissement, die voornamelijk toepasselijk zal zijn voor nv’s en grotere bvba’s, is nog zo’n addertje onder het gras. Als de curator bewijzen vindt voor fouten die door de bestuurders zijn begaan, kan hij de bestuurders vragen het passief dat gecreëerd is aan te vullen. In verband met de aansprakelijkheid voor sociale zekerheidsschulden (niet-betaalde RSZ-bijdragen bij een faillissement) legt Julien Ciarniello de vinger op de wonde van de procedures tot gerechtelijke reorganisatie die bescherming bieden tegen schuldeisers. “Die worden door de sociale crediteuren van de RSZ vaak geïnterpreteerd als gemakkelijkheidsoplossingen die bestuurders toelaten om aan hun verantwoordelijkheid te ontsnappen en nieuwe activiteiten Peter Van Dyck © R.T. © Thinkstock

Hoe dienen bestuurders zich te beschermen? • Informeer je goed over de risico’s en activiteiten van de onderneming, zodat je weet waar je als bestuurder aan begint. • Behoud je bediendenstatuut wanneer je als bediende gevraagd wordt een bestuursmandaat op te nemen; dit biedt een grotere bescherming. • Neem je controletaak als bestuurder serieus. • Trek bij de samenstelling van de Raad van Bestuur externe bestuurders aan; zij hebben een toegevoegde waarde voor je bedrijf. • Teken bezwaar aan als de Raad van Bestuur beslissingen neemt waar je niet mee akkoord bent en laat dit opnemen in de notulen van de Raad van Bestuur. • Zorg ervoor dat de algemene vergadering van aandeelhouders kwijting verleent aan daden die als bestuurder gesteld zijn in het afgelopen jaar. • Sluit een verzekering af voor de restrisico’s, daarmee stel je je privévermogen veilig. Philippe Hendrickx op te starten. Er moet een evenwicht gevonden worden tussen de rechten op betaling van de schuldeisers en de mogelijkheid voor de ondernemer om weer recht te krabbelen, zonder heel zijn leven een passief mee te slepen.” Meer en strengere wetten Op strafrechtelijk vlak komt er hoe langer hoe meer bijzondere wetgeving bij. Zo is er naast het algemeen strafrecht (oplichting, valsheid in geschrifte), ook de milieuwetgeving, de sociale wetgeving (het niet of slecht uitbetalen van lonen), de welzijnswet… die allemaal strenger worden. “In een wereld die snel evolueert en waarin de wetten talrijker worden, wordt het voor een bestuurder bijzonder moeilijk om de juiste beslissingen te nemen op het juiste moment, zonder het risico te lopen dat ze achteraf als ongepast of foutief worden beschouwd”, meent Julien Ciarniello. Volgens Mehdi Mellah ligt de grote kwetsbaarheid van de bestuurders bij de onwetendheid: vele risico’s zijn onbekend. “Kijk naar de cybersecurity. Databescherming is een hot issue geworden, met een Europese regelgeving die strenge sancties voorziet. Als iemand bijvoorbeeld de database van je webshop hackt en klantengegevens op het net gooit, dan kan men de vraag stellen wat je als bestuurder hebt gedaan om dit te voorkomen. Met de opkomst van het Internet of Things zie ik de gronden voor aansprakelijkheid nog toenemen. Dat is zeker een aandachtspunt.” Schriftelijk verzet Als de geleden schade op de bestuurders verhaald wordt, is dit meestal omdat bewezen kan worden dat zij nalatig zijn geweest in het vervullen van hun controleopdracht. Paul Marck, technisch directeur van verzekeraar ADD: “Men heeft een probleem als er in de Raad van Bestuur nooit een vraag is gesteld over hoe men met thema’s zoals cybersecurity moet omgaan. Het grootste gevaar loopt de afgevaardigde bestuurder, omdat die een operationeel en bestuurlijk mandaat combineert. De Raad van Bestuur heeft er dus alle belang bij dat er procedures bestaan en dat belangrijke thema’s regelmatig op de agenda komen.” Als er in de Raad van Bestuur beslissingen worden genomen waar je als bestuurder niet akkoord mee bent, moet je daar officieel (lees: schriftelijk) bezwaar tegen aantekenen. “Men vergeet vaak de hoofdelijke aansprakelijkheid. Zo’n protest aantekenen, gebeurt helaas te weinig”, zegt Mehdi Mellah. “Plots staat men voor de rechtbank en beschikt men niet over geschreven stukken die staven dat men tegen een beslissing was. Bij grote bedrijven en banken beschikt men wel over uitgebreide juridische diensten, maar dat neemt niet weg dat het aan de bestuurder zelf om de stap naar het officialiseren van zijn verzet te zetten.” Corporate governance De tendens naar meer regelgeving op domeinen als milieu, veiligheid, anti-discriminatie en fiscaliteit is in gang gezet door de introductie van het corporate governance (deugdelijk bestuur) in het begin van deze eeuw. Oorspronkelijk voor beursgenoteerde bedrijven in het leven geroepen, geldt het intussen voor alle ondernemingen. Paul Marck: “Als een gevolg daarvan zijn de vennootschappen meer verzekeringspolissen gaan afsluiten voor hun bestuurders. Toen ADD, als een van de eerste, in de jaren 1996-97 bestuurPaul Marck dersaansprakelijkheidsverzekeringen begon aan te bieden, kregen we ze aan de straatstenen niet verkocht. Pas in het begin van deze eeuw is het bewustzijn van het belang van zo’n verzekering langzaam gegroeid. Zelfs in familiebedrijven begon men te beseffen dat er behoorlijk wat risico’s waren waar je als bestuurder met je privévermogen garant voor staat. Sinds 2013 is zo’n polis ingeburgerd geraakt, ook bij kleine ondernemingen.” Volgens Philippe Hendrickx wordt, behoudens specifieke uitsluitingen en intentionele fouten, steeds vaker elke aansprakelijkheid die volgt uit een burgerrechtelijke fout gedekt, dit zowel voor effectieve bestuurders als voor feitelijke bestuurders en beheerders. Toch ziet men er best op toe dat men zich correct verzekert. Bij het afsluiten van een polis moet men bijvoorbeeld waken over de solvabiliteit van de medeondertekenaars. Julien Ciarniello haalt het voorbeeld aan van een sociale huisvestingsmaatschappij die behoorlijke budgetten investeerde in een gecompliceerd en risicovol beleggingsproduct. “Omdat de kapitaalgarantie ontbrak, zag de organisatie haar geld niet terug, wat uiteindelijk zelfs tot verlies van haar licentie leidde. De vereffenaar heeft de toenmalige bestuurders verantwoordelijk gesteld. Niettemin heeft de verzekeraar de beheerfouten gedekt.” ● BECI - Brussel metropool - december 2016 33 © R.T. © R.T.

DYNAMIEK TRANSITIE De ‘slow mode’ in een stroomversnelling, in Brussel In Brussel ontstaan hoe langer hoe meer ondernemersprojecten rond duurzame mode en de verlenging van de levenscyclus van textiel. Dit roept meteen de naam van Tale Me op, maar er zijn er ook andere: Coucou, Valérie Berckmans of Melting Pot Kilo. Johan Debière H oe vaak dragen wij onze dagelijkse kleren? Volgens een recente McKinsey studie, teleurstellend weinig: zeven of acht keer en dan kijken we er niet meer naar om. Wegwerptextiel?1 . Volgens de Franstalige Belgische vereniging achACT, gaat de productie van een gewone katoenen T-shirt gepaard met meer dan 6,5 kg CO2 gewicht van de t-shirt”, stelt Carole Crabbé, secretaris-generaal van achACT2 -uitstoot. “Dit is meer dan 12 keer het . “Deze uitstoot vermindert natuurlijk als we de T-shirt produceren met bio katoen en hernieuwbare energie (nvdr: dan vallen we terug tot 671 g CO2 ), maar volledig uitstootvrij zal niet kunnen.” Hoog tijd dus om onze nogal achteloze houding tegenover mode in vraag te stellen. In Brussel komen initiatieven op tegen de ‘confectie- en wegwerpkleding’ trend. Het begon met de ophaalrondes van organisaties als Terre en Spullenhulp. In sommige wijken van Sint-Gillis, Elsene of Vorst zagen we burgerinitiatieven zgn. ‘gratiferia’s’ en ‘weggeefmarkten’ organiseren. En sinds 2014 bestaan er in Brussel interessante handelsprojecten die erin slagen mode en milieubewustzijn te combineren. Voorbeelden zijn de modeartikelen van stylistes als Valérie Berckmans (kleren gemaakt uit biokatoen, duurzame stoffen en terugwinning, met de klemtoon op de made in Belgium), en anderzijds Géraldine en Céline die ‘slow mode’ promoten via het Belgische merk Maurice & Co en het concept van omkeerbare kledingstukken. Lang leve het kledingstuk! Er valt nog veel te vertellen over in België geproduceerd milieuvriendelijke textiel. Een langere levenscyclus van het product is een van de domeinen waarin de jonge onderneming Tale Me tot nu flink presteerde. De in april 2014 door Anna Balez opgerichte Tale Me biedt aan jonge ouders lokaal geproduceerde kleren van hoge kwaliteit voor kinderen tussen drie maanden en drie jaar. “Wanneer een kind het heeft gedragen, keert het kledingstuk terug naar Tale Me voor een grondige wasbeurt en eventuele Met omkeerbare kleding tracht Maurice & Co de levensduur van het product te … verdubbelen. reparaties. Daarna wordt het opnieuw in een ‘klerenbibliotheek’ opgenomen”, vertelt Anna Balez. Dit bevordert niet alleen de lokale productie: Tale Me draagt aanzienlijk bij tot een veel langere levenscyclus van de kleren. Tale Me gold als inspiratiebron voor andere projectdragers. Wij citeren hier het initiatief van Marie Berlier en Donatienne Gerard, die in juni 2015 ‘Coucou’ van stapel lieten lopen, met een huurconcept voor kledingstukken. De formule bestond natuurlijk al voor galakleding en bruidsjurken, maar beide dames breidden het concept gevoelig uit: “Wij bieden creaties van modeontwerpers evenals producten van confectiemerken om bijvoorbeeld tijdens een avond te dragen. De klant brengt het kledingstuk nadien naar Coucou terug.” Ook opmerkelijk is dat de helft van de voorraad van particulieren afkomstig is. Zij ontvangen 30% van het bedrag dat de klant aan Coucou betaalt. Evenals bij Tale Me biedt de formule het grote voordeel dat het kledingstuk optimaal doorheen zijn levenscyclus wordt gebruikt. Evenzeer het vermelden waard zijn Melting Pot Kilo (tweedehands kleren die per kilo worden verkocht), Oh my dress (consignatieformule voor high-end-kleding) en de Brussels Vintage Market (een markt die doorgaat op elke eerste zondag van de maand en vooral het bezoek van professionals krijgt). ● 1 http://www.mckinsey.com/business-functions/sustainability-and-resource-productivity/our-insights/style-thats-sustainable-a-new-fast-fashion-formula 2 http://www.achact.be/upload/files/ChangementsClimatiques_ET_IndustrieHabillement.pdf 34 BECI - Brussel metropool - december 2016 © Maurice & Co

Sorteren op het werk? Met De Sorteerwinkel maakt u de klik! PMD sorteren is al een tijdje verplicht voor bedrijven. De praktijk blijkt echter minder evident. Want hoe motiveert u uw medewerkers om juist te sorteren? Waar plaatst u de afvalbakken best? En hoe maakt u duidelijk wat wel en wat niet bij PMD mag? Fost Plus wil u daarbij helpen. In De Sorteerwinkel vindt u massa’s tips en tricks om nog meer en beter te sorteren in uw bedrijf. U kunt er ook stickers, affiches en sorteergidsen bestellen of downloaden. Al het materiaal is beschikbaar in drie talen, en volledig gratis! Bestel uw gratis stickers en affiches op www.desorteerwinkel.be.

DYNAMIEK SELF-EMPLOYED CORNER Stijging van faillissementen echt niet te voorspellen? Het ergste van de faillissementen staat ons nog te wachten, aldus de voorspellingen van november, die IZEO als eerste vrijgeeft. De cijfers bevestigen en versterken onze vrees van begin september: elke maand gaat 15% meer bedrijven dicht dan in 2015. Vooral Brussel heeft het hard te verduren, en dan voornamelijk in de horeca. E en verrassing is dit niet, maar de terugval is brutaal: meer dan 3000 faillissementen in België tijdens de afgelopen drie maanden. Sinds begin september stijgt het aantal failliet verklaarde ondernemingen met ‘double digit’ percentages: +15,7% in september en +18,8% in oktober. De door IZEO vergaarde informatie1 wijst erop dat de cijfers van november deze angstwekkende trend verderzetten (de gegevens waren echter nog niet definitief bij het afsluiten van deze editie). Geen van de drie gewesten blijft gespaard, maar Brussel incasseert frontaal de uitgestelde weerslag van een bijzonder moeilijke winter met zijn alarmniveaus, terreuraanslagen en vastgelopen verkeer. In Brussel liep het aantal faillissementen, in oktober alleen, met 66% op. Dit is vooral te wijten aan sluitingen in de horecasector, die hoogstwaarschijnlijk veel zwaardere schade zal lijden dan in 2015. Wat zijn de oorzaken van deze negatieve trend? Kon die worden vermeden? Is een betere opsporing denkbaar? Wij hebben zonder uitstel de meningen van twee deskundigen geconfronteerd: die van Eric Van den Broele, verantwoordelijke van de afdeling onderzoek en ontwikkeling bij Graydon, en Olivier Kahn, de coördinator van het Centrum voor Ondernemingen in moeilijkheden. Hieronder leest u de oplossingen waaraan zij denken. Het gruwelijke vierde kwartaal Welke oorzaken ziet u achter de brutale stijging van het aantal faillissementen? Eric Van den Broele (Graydon) : Het jaar 2016 scheen ‘normaal’ te verlopen tot half augustus, met een behoud van de structurele achteruitgang sinds de crisis van de jaren 2011 tot 2014. Maar in september liep alles plots op de klippen met een flinke toename van het aantal faillissementen in de drie gewesten. Voor het ganse jaar zullen we wellicht onder het niveau van 2015 scoren. De resultaten van het vierde kwartaal zijn echt verontrustend. 1 Graydon enquête 36 BECI - Brussel metropool - december 2016 Een uitgestelde weerslag in Brussel? Olivier Kahn (Brussels Centrum voor Ondernemingen in moeilijkheden) : Inderdaad. We hadden dit tegen begin september verwacht, eerder dan in mei of juni. Tijdens het eerste halfjaar was het voor de ondernemers al bijzonder nipt. De impact van de gruwelijke terreuraanslagen voegde zich bij andere gekende problemen: de lockdown van november 2015, na de aanslagen in Parijs, en de eindeloze problemen in hartje Brussel. We weten heel goed hoe ondernemers zoiets aanpakken: “Ik heb wat liquide middelen en probeer die te rekken door tijd te winnen bij de btw en, zo nodig, bij mijn leveranciers. Tijdens de vakantie laat ik de spanning wat dalen …” Dit duurt tot aan de pijnlijke bewustwording van het geduchte vierde kwartaal. 15% Dit is de stijging van het aantal faillissementen in België tijdens de afgelopen drie maanden. De drie gewesten zijn getroffen, maar vooral Brussel gaat hieronder gebukt, met 66% meer faillissementen tijdens de maand oktober, grotendeels in de horeca. Miguel Van Keirsbilck (IZEO) : Een opeenvolging van drama’s. In het Brusselse Gewest moeten de uitzonderlijke omstandigheden die we meegemaakt hebben, gepaard gaan met even uitzonderlijke steunmaatregelen voor KMO’s. En die behoefte bestaat vandaag nog steeds. Gedeelde verantwoordelijkheid Waar ligt de schuld voor deze toenemende faillissementen? Olivier Kahn : Iedereen is schuldig. Enerzijds de federale overheden met © Reporters

DYNAMIEK hun uiterst streng beleid inzake btw, vooral wat betreft betalingsmodaliteiten, toeslagen of gespreide betalingen. Niet bepaald constructief om ondernemingen in moeilijkheden te steunen. Anderzijds het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dat 900 000 euro besteedt aan steunmaatregelen voor ondernemingen. Wat de toekomstige maatregelen ook mogen zijn, laten we vooral zulke lapmiddelen vermijden en naar de diepere oorzaken grijpen. De wereld verandert en we moeten ons aanpassen. De geldschieters zijn niet meer dezelfden als vroeger; we moeten dit aanvaarden. Het imago van het Gewest is gehavend; we moeten daarmee leren leven. De overheid moet ondernemers helpen sensibiliseren voor deze fundamentele verschuivingen. Overheidsgeld uitgeven dient tot niets als de diepliggende kwaal niet wordt aangepakt. Eric Van den Broele : De meeste ondernemingen die met structurele moeilijkheden kampen, zijn in Brussel gevestigd. Een schok als de terreuraanslagen vermenigvuldigt de gevolgen hiervan. Ik geef Olivier Kahn gelijk: de Brusselse maatregelen zijn reddingsboeien voor ondernemers die al verdronken zijn. Ze komen te laat. Voorkomen is genezen Wat raden jullie dan aan? Allebei samen : De preventie verbeteren! Eric Van den Broele : In België kan van 20 tot 60 000 ondernemingen worden gezegd dat ze in moeilijkheden verkeren. Voor gans het jaar 2016 verwachten we 12 000 faillissementen, terwijl slechts 600 tot 700 ondernemingen door handelsrechtbanken besliste steunmaatregelen zullen genieten (de zogenaamde Procedures van Gerechtelijke Reorganisatie – PGR). Peanuts, vergeleken met de werkelijke behoeften van ondernemers die structurele hulp nodig hebben. Het probleem situeert zich in de ‘oranje zone’. Daar zou de overheid moeten optreden: bij de ondernemingen die moeilijkheden tegemoet gaan. Maar de handelsrechtbanken slagen daar niet in. Sommige rechtbanken willen de economie uitzuiveren, andere stellen maatregelen voor die te laat komen. Miguel Van Keirsbilck : Wij betreuren inderdaad het tekort aan menselijk kapitaal in de preventie, vooral bij de Brusselse handelsrechtbanken. De oranje knipperlichten moeten zo snel mogelijk worden opgespoord. Olivier Kahn : Nu, als de mensen niet de wil hebben om te reageren, dan blijven de beste maatregelen machteloos. In het Centrum voor Ondernemingen in moeilijkheden ontvangen wij gemiddeld zes oproepen per dag. In de zomer kregen we maximum één oproep per dag binnen. Dit spreekt boekdelen over het gebrek aan vooruitzicht wanneer moeilijkheden op komst zijn. Volgens mij is dit niet te wijten aan een tekort aan opleiding, maar wel aan onvoldoende sensibilisering van meet af aan, en een ontoereikende begeleiding. Wanneer ik budgetten bekijk, neem ik altijd de ‘honoraria’ onder de loep. Vaak zijn er geen andere dan die voor de boekhouders. Niets is voorzien voor computers of coaching, bijvoorbeeld. Eric Van den Broele : Ideaal zou een individuele opsporing – zoals bij de preventie van kanker – gepaard moeten gaan met een scan van de risicogroepen. Bij Graydon zien we, via ons studiewerk, dat de angst van bestuurders stijgt naarmate het vooruitzicht van moeilijkheden nadert. Ze vergeten hun sociaal netwerk te ontwikkelen. Ze verzuimen de zoektocht naar partnerschappen en innovatie, ze wonen geen enkele externe vergadering meer bij en focussen exclusief op hun onderneming. Ze werken keihard maar zonderen zich af. Dit is een vicieuze cirkel. Deze mensen hebben een opvolging en een begeleiding nodig. Anticipatie: IZEO op de uitlijk In naam van de zelfstandigen en de KMO’s had IZEO zeer vroeg de alarmbel getrokken. De mobiliteitsproblemen en de terreuraanslagen hadden zogezegd geen weerslag op de faillissementen. Een bedrieglijke schijn was dat. Wat zijn nu de oplossingen? 1. Vermijden dat de onverzettelijkheid van de overheid inzake BTW, RSZ of Ven.B de (gewestelijke) hulpmaatregelen voor ondernemingen in moeilijkheden zou tenietdoen. Dit geldt zowel voor de betalingstermijnen als voor de boetes bij laattijdige betalingen. 2. De preventie op alle vlakken verbeteren door een brede waaier structurele maatregelen: een betere opsporing door de handelsrechtbanken, het aanbevelen van een driemaandelijkse check-up, de sensibilisering van de cijferberoepen en de begeleiding van KMO zaakvoerders. Het faillissement van ondernemingen betekent ook het falen van de betrokken besturen. ● Info : www.izeo.be. BECI - Brussel metropool - december 2016 37 In Brussel betaalt de horeca de zwaarste rekening als gevolg van de lockdown, de terreuraanslagen en de talloze mobiliteitsproblemen. De rol van boekhouders Waarschuwen de boekhouders te laat voor moeilijkheden? Olivier Kahn : Welke ondernemer realiseert zich echt hoe nuttig een check-up op kwartaalbasis wel is, bijvoorbeeld? Boekhouders zijn het best bevoegd om moeilijkheden te voorspellen. Ik schat echter dat amper 20 tot 30% onder hen in de maand oktober een volledig verslag van de situatie aan de klanten voorlegt. Miguel Van Keirsbilck : Boekhouders beseffen meestal het belang van begeleiding, maar door een nijpend tekort aan tijd beperken ze zich vaak tot het bijhouden van de boekhouding. © Reporters

DYNAMIEK STARTER Gedeeld vastgoed met Together Your Home Het interactieve platform Together Your Home dat Ali Yousfi heeft ontworpen, zorgt voor een toenadering tussen huurders en eigenaars, met de bedoeling de verschillende vormen van huisvesting op een vernuftige manier te delen, door een betere bezetting. Guy Van den Noortgate A li Yousfi zet zich al 20 jaar in voor het sociale luik van de huisvesting in Brussel. Zijn deskundige mening over dit vraagstuk luidt als volgt: “De zogezegde huisvestingscrisis komt regelmatig ter sprake, maar er bestaat geen tekort aan woningen”, stelt hij. “Wel is het zo dat vraag en aanbod op de markt niet overeenstemmen. In tegenstelling tot Vlaanderen en Wallonië huren de inwoners van Brussel meestal hun woning (60%). Bovendien bestaan er in het Brusselse Gewest nauwelijks of geen bouwgronden, terwijl talrijke gebouwen gedeeltelijk of volledig leegstaan. Wij willen deze leegstaande panden op de markt brengen voor mensen die op zoek zijn naar een woning.” Ali Yousfi doet hiervoor een beroep op gemeenschappelijk wonen. Sinds de zesde Staatshervorming zijn de huurcontracten een gewestelijke bevoegdheid. En vanaf het begin van volgend jaar wordt een nieuwe ordonnantie van kracht. De heer Yousfi heeft zich door deskundigen laten omringen, zeker voor wat betreft de juridische en bemiddelingsaspecten, om tegen dan klaar te zijn met zijn project van interactief platform Together Your Home. De lancering ervan is voorzien op 20 december, de internationale dag van de menselijke solidariteit. “Ik streef ernaar verscheidene doelgroepen met elkaar in contact te brengen en aan te zetten een woning te delen om zodoende de beschikbare ruimte beter te gebruiken. Op die manier vinden de huurders een degelijke woning aan een betaalbare prijs, terwijl de eigenaars hun pand op een beveiligde manier rentabiliseren.” Together Your Home beperkt zich helemaal niet tot het platform: het voorziet trouwens een begeleiding van de verschillende partijen want, toegegeven, een woning delen loopt niet altijd van een leien dakje. Vanzelfsprekend staat het platform ook in voor alle administratieve, reglementaire en wettelijke aspecten van dit specifieke type verhuring. De formule richt zich niet uitsluitend tot studenten en expats: de doelgroep is veel breder. “Ik onderscheid vooral twee grote types gemeenschappelijke verhuringen”, zegt Ali Yousfi. “Enerzijds een gemeenschap van mensen die dezelfde waarden en belangen delen, en anderzijds een samenleving van mensen die geen ander alternatief hebben wegens financiële beperkingen.” De oprichter van Together Your Home zet zich in voor deze sociale dimensie die hem nauw aan het hart ligt. “Dit project is niet alleen economisch, maar ook sociaal, duurzaam en innoverend.” Together Your Home zal drie niveaus van diensten aanbieden, in functie van zijn tussenkomst: “Het eerste niveau voorziet de ontmoeting tussen eigenaars en huurders, zonder tussenkomst van TYH. In het tweede geval zorgen wij voor het beheer van het vastgoed, met een overeenkomst die de betaling van de 38 BECI - Brussel metropool - december 2016 Invest in starters Zeker doen: word lid van de gemeenschap van investeerders om jonge innoverende ondernemingen in Brussel te ondersteunen! • U neemt deel aan de economische ontwikkeling van Brussel. • U zorgt voor verscheidenheid in uw investeringen. • U geniet fiscale voordelen dankzij de ‘tax shelter’ voor startups. Hier moet u zijn: starters@beci.be Ali Yousfi huur aan de eigenaar waarborgt. En bij de derde formule kopen wij het gebouw en richten we het in om woningen in gemeenschappelijk verhuur aan te bieden.” Ali Yousfi nam begin van dit jaar deel aan de Start’Hub Challenge van BECI. Op die manier kon hij zijn project beter structureren en staat het vandaag op de startblokken. “Het project is een beetje een samenvatting van mijn eigen levensloop tot nu toe”, vertelt hij. “Ik ben achtereenvolgens student, huurder, samenwoner, eigenaar, maatschappelijk werker, leraar groepsdynamiek enz. geweest.” Het project speelt in op een werkelijke behoefte, niet alleen in Brussel, maar ook in andere steden van het land. Naargelang van de feedback en de ontwikkeling van Together Your Home op de Brusselse markt, overweegt Ali Yousfi een latere ontwikkeling naar andere gewesten ● Info:www.togetheryourhome.com © R.T.

DYNAMIEK OPLEIDING Milieubeheer: niets dan voordelen Milieubeheer beperkt zich niet (uitsluitend) tot administratieve en saaie taken. Dit tool beoogt vooral een beter beheer van uw onderneming, een doordacht gebruik van hulpbronnen, een betere positionering op een zeer concurrentiële markt en de duurzaamheid van uw bedrijf. Deze voordelen zijn voor iedereen gemakkelijk toegankelijk dankzij hulpmiddelen onder de vorm van opleidingen, advies, premies en subsidies. Laura Rebreanu, BECI H visie. 1.Beperking van het energieverbruik: Verlichting en computers uit wanneer u het kantoor verlaat. En de airconditioning iets lager regelen. Met dagelijkse aandacht voor details kunnen ondernemingen hun energieverbruik al verminderen. Een verdere stap is de vervanging van apparatuur door toestellen die minder verbruiken (met een Energy Star certificaat, bijvoorbeeld) en de invoering van een ‘green ICT’ strategie. Zo besliste Brussels Airport in 2013 zijn servers te ‘virtualiseren’: het aantal toestellen werd van 280 naar 72 herleid, meteen goed voor aanzienlijke energie- en ruimtebesparingen. 2. Minder afval en de strijd tegen veroudering: Van industrieel afval tot oud papier in een KMO van de tertiaire sector, elk bedrijf produceert afval. Vermijd de plastic lepeltjes en de wegwerpkoffiepads, print alleen de strikt noodzakelijke documenten, sorteer … Oplossingen zijn er genoeg en het personeel stelt zich creatief op, na de sensibilisering. Fost Plus biedt een hele waaier gratis communicatietools en de Waste Poster Creator, waarmee u volledig individualiseerbare affiches kunnen creëren om afvalsortering te promoten. Ook kiest u het hoe langer hoe gemakkelijker voor gerecycled of voor recycling vatbaar materiaal. Nearly New Office Facilities kan uw bestaand meubilair upcyclen en een nieuwe look geven, met weinig afval en beperkte investeringen. Bij Desso huurt u recycling tapijttegels waarvan nu alleen het gebruik betaalt: om het onderhoud en de verwerking van versleten tegels hoeft u zich niet te bekommeren! 3. De commerciële partners kiezen en sensibiliseren: Milieubeheer gaat gepaard met leveranciers die duurzaam te werk gaan. Zulke partners aanmoedigen is per slot van rekening voor iedereen positief, want gezamenlijke waarden geven vaak aanleiding tot nieuwe vormen van samenwerking en co-creatie. Zo moedigde BECI zijn voornaamste traiteur – L’Huîtrière & Éole – aan meer duurzame methodes in te eel wat initiatieven kunnen van start lopen: zowel eenmalige en quick wins, als meer diepgaande, zoals de integratie van duurzaamheid in de strategische voeren. Het bedrijf draagt voortaan het label ‘Ecodynamische Onderneming’. 4. Bijdragen tot de mobiliteit: De onderneming beperkt zijn ecologische voetafdruk en zijn kosten door zijn werknemers aan te moedigen zich met het openbaar vervoer of met zachte vervoermiddelen te verplaatsen, samen met een beleid dat telewerk promoot. Elia zet zijn medewerkers bijvoorbeeld aan om soepeler werkformules te aanvaarden. Op die manier functioneert het bedrijf milieuvriendelijker en verbetert het welzijn van het personeel. Het is niet mogelijk hier de ganse waaier van initiatieven en voorbeeldondernemingen aan te halen. Toch is het duidelijk dat milieubeheer de eerste stap vormt van de overgang naar een veerkrachtiger economisch model, dat bovendien binnen handbereik ligt van alle ondernemingen. ● Milieubeleid ook iets voor u? Samen met 21 Solutions en Brussel Leefmilieu organiseert BECI een opleiding van een jaar (één opleidingsdag per maand) om u in te wijden tot de verscheidene milieu gerelateerde thema’s. Cyclus milieubeheer 2017 – Eerste modules 02 & 03.02 24.02 24.03 28.04 19.05 09.06 De beginselen van milieubeheer De wettelijke milieuverplichtingen Opvolging en indicatoren Dematerialisatie en Green IT Het beheer van hulpbronnen en afval Mobiliteit Info: Laura Rebreanu, Verantwoordelijke Milieu en Energie bij BECI, lr@beci.be - 02 643 78 26 In partnerschap met: BECI - Brussel metropool - december 2016 39 © Thinkstock

COMMUNITY NEWS IN ONZE NIEUWSBRIEF VAN NOVEMBER: Europcar bouwt samen met start-up Scooty aan nieuwe mobiliteit In zijn strategie om klanten een brede waaier aan mobiliteitsoplossingen te bieden heeft Europcar ook aandacht voor tweewielers. In Brussel zal Europcar samenwerken met Scooty voor de verhuur van elektrische scooters. Scooty is een jonge Belgische start-up, die sinds dit najaar elektrische scooters verhuurt. Het idee is innovatief en buitengewoon praktisch: de gebruiker heeft geen sleutel nodig, maar start de scooter met behulp van een code op zijn smartphone. De Scooty-app helpt hem uiteraard ook om de dichtstbijzijnde bromfiets te vinden en te reserveren. Deze verhuurdienst voor tweewielers werkt via het ‘free floating’-principe. Dat betekent dat de gebruiker de scooter niet noodzakelijk moet terugbrengen naar de plaats waar hij hem heeft ontleend, maar dat hij hem mag achterlaten op een plek naar keuze op de openbare weg binnen een ruime, vooraf bepaalde zone. 250 Scooty-scooters staan dus klaar om de Brusselse straten te veroveren ‘in samenwerking met Europcar’, dankzij een co-brandingovereenkomst tussen de twee partijen. Het Scooty-initiatief zal bovendien een sterke zichtbaarheid krijgen dankzij een nieuw agentschap voor alternatieve mobiliteitsoplossingen dat Europcar in de Europese wijk zal openen. Scooty zal er ook standplaatsen en een herstelwerkplaats voor zijn scooters hebben. In dit agentschap voor ‘nieuwe mobiliteit’ zal Europcar zijn klanten behalve de klassieke autohuur ook andere oplossingen aanbieden, zoals autodelen met Ubeeqo en andere ‘zachte’ vervoersmiddelen (de scooters van Scooty, maar ook Segways). Deze strategische samenwerking met Scooty vormt een nieuwe stap in de groei van Europcar van een eenvoudig autoverhuurbedrijf naar een aanbieder van een compleet gamma mobiliteitsdiensten, aangepast aan de eisen van de tijd en het gebruiksgemak van elke reiziger. Vorig jaar verwierf Europcar al een strategische participatie in Ubeeqo, Europees marktleider in carsharing voor bedrijven en particulieren via een mobiele app. En vorige zomer versterkte Europcar zijn mobiliteitsaanbod met de overname van Brunel, een toonaangevend bedrijf in de verhuur van voertuigen met chauffeur. Info : www.europcar.be 40 BECI - Brussel metropool - december 2016 © Scooty

COMMUNITY NEWS Belgen wantrouwig tegenover gebruik nieuwe technologieën Het internationale bureau voor juridische bijstand Osborne Clarke richtte een Europese studie in rond het thema ‘connected consumers’: de beleving van online technologie in het dagelijkse leven. De enquête onderzoekt de jongste trends onder consumenten en de wettelijke uitdagingen waarmee Europese gemeenschappen worden geconfronteerd. Het onderzoek buigt zich over verscheidene onderwerpen, zoals het gebruik van draagbare technologieën, de jongste ontwikkelingen bij online aankoop en betalingen en innovaties als het online medisch consult. Ondanks de vermenigvuldiging van nieuwe technologieen blijven de Belgen op hun hoede: 58% is terughoudend ten opzichte van leveringen met de drones. Slechts 37% van de Belgen beschouwt zelfrijdende wagens als een positieve doorbraak. 34% van de respondenten gelooft dat de technologie van zelfrijdende auto’s niet veilig is. En velen blijven zich vragen stellen bij het gebruik van hun persoonlijke gegevens door derden. De volledige studie (in het Engels: « The European Connected Consumer – A Life Lived Online »), is online beschikbaar op http://connectedconsumer.osborneclarke.com. CIT Blaton publiceert 150 jaar geschiedenis Naar aanleiding van zijn 150e verjaardag publiceert CIT Blaton een verzameling van een tiental boekjes met daarin talrijke documenten uit het archief: de geschiedenis van de onderneming, maar per slot van rekening ook de onze. CIT Blaton ontstond in 1865, met de bouw, in Schaarbeek, van de fabriek Blaton-Aubert die toen voornamelijk standbeelden voor tuinen vervaardigde. Heel vroeg schakelde het bedrijfje over tot algemene aannemerswerkzaamheden. Vandaag is Blaton nog steeds een familiebedrijf, maar wel uitgegroeid tot een van de voornaamste spelers in de Belgische bouwsector. Om de 150e verjaardag te vieren, wilde de raad van bestuur hulde brengen aan de 600 medewerkers van CIT Blaton “en aan al diegenen die in het verleden en vandaag hebben bijgedragen tot de doorgroei van Blaton, een referentie in de bouwsector”. De zoektocht in het archief leverde CIT Blaton een rijke oogst aan waardevolle documenten op: foto’s tot in het verre verleden, plannen, affiches, verkoopbrochures … Doorheen twee eeuwen en drie industriële revoluties vertellen de documenten de geschiedenis van de fami

COMMUNITY “Deze drie vaklui zijn gepokt en gemazeld in de internationale hotelsector. Hun benoeming zal het hotelaanbod van de hoofdstad ongetwijfeld doen heropleven!”, schrijft de groep in een persbericht. Egbert Buursink, 47 jaar oud, “de meest Brusselse onder de Nederlanders”, woont al 22 jaar in Brussel en werkte vroeger in de VS en in Duitsland. Vieri Biticchi, een 40-jarige Italiaanse Australiër, leefde in Athene, Los Angeles en Rome, vertrok nadien naar Tsjechië en Nederland en belandde ten slotte in België. lie Blaton, haar onderneming en de werven waaraan ze heeft deelgenomen, maar ook de evolutie van de gebouwen en van de levenswijzen. Van deze geschiedenis publiceerde CIT Blaton onlangs het eerste, tweetalig en rijkelijk geïllustreerd themaboekje (‘Genealogie’), met verwijzingen naar talrijke plaatsen en gebouwen in Brussel. Negen andere boekjes zijn in voorbereiding. Info : www.citblaton.be Drie nieuwe General Managers aan het hoofd van de mooiste Brusselse hotels! Drie van de meest prestigieuze hotels van Brussel zijn eigendom van de Zweedse onderneming Pandox: Hilton Brussels City (Rogierplein), The Hotel (Waterloolaan) en, sinds oktober 2016, Hilton Brussels Grand Place. Samen bieden ze meer dan 900 kamers. Na deze laatste aankoop besliste de groep zijn directeurs te challengen: ze kregen elk een hotel onder hun hoede dat ze nog niet eerder hadden geleid. Egbert Buursink verliet het Hilton Brussels Grand Place om Benjamin Tenius wordt, op 35-jarige leeftijd, GM van het Hilton Brussels City aan het Rogierplein. Hij werd geboren in een familie van hotelhouders, en zwierf zowat de hele wereld rond – van München naar Porto Rico, Londen, Praag, Caïro, Abu Dhabi en Davos. Boekhouders en fiscalisten: digitale transformatie in een stroomversnelling Het BIBF, het Beroepsinstituut van Erkende Boekhouders en Fiscalisten, publiceerde onlangs de resultaten van een enquête over de digitale transformatie. 1153 boekhouders-fiscalisten hadden aan de studie deelgenomen. “De resultaten van de enquête zijn veelzeggend: onze leden nemen deel aan de digitale revolutie en het boekhoudkantoor van weleer evolueert naar een paperless kantoor”, zegt Frédéric Delrue, Ondervoorzitter van het BIBF. 59% van de boekhouders-fiscalisten die aan de enquête deelnamen is van mening dat ze digitaal werken en 17% van hen overweegt dit sterk. De digitale transformatie is uit de startblokken geschoten! De sensibilisering aangaande de elektronische factuur begint vruchten af te werpen. 66% van de ondervraagden factureert elektronisch of is van plan dit te doen. We moeten er wel op wijzen dat maar 13% van hen dit ook daadwerkelijk doet conform de volledige standaarden van de elektronische facturatie. Het beroep heeft een rol te vervullen bij zelfstandigen en zaakvoerders van KMO’s. De enquête toont immers aan dat slechts 26% van de boekhouders-fiscalisten “paperless” klanten heeft. Het Instituut moedigt zijn leden dan ook aan om hun klanten bij dit digitale transformatieproces te begeleiden. 67% van de ondervraagden beschouwt de digitale transformatie als een opportuniteit. De digitale revolutie ligt op koers en kan rekenen op de goedkeuring van het beroep. Jan Joris Kriele op te volgen als GM van The Hotel. De GM van Hilton Brussels City, Vieri Biticchi, werd bevorderd tot GM van het Hilton Brussels Grand Place, en de Operationeel Directeur van het Crowne Plaza ‘Le Palace’ (Rogierplein), Benjamin Tenius, werd benoemd tot GM van het ernaast gelegen Hilton Brussels City. 42 BECI - Brussel metropool - december 2016 Info : www.bibf.be © The Hotel

ZOOM BRUSSELSLIFE Kerstmarkten in Brussel Zo vlak voor kerst versieren de gemeenten zich met hun mooiste lichtjes om jouw lange winteravonden op te vrolijken. En om het decor helemaal af te maken, kijken ze in de hoofdstad niet op een kerstboom meer of minder en duiken er links en rechts chaletjes op. Tijd dus om je handschoenen aan te trekken en de Brusselse kerstmarkten te gaan verkennen. Olivia Regout & Hélène Remy Wie kerstboom, lichtjes en kerstmarkt zegt, denkt meteen aan de Grote Markt in Brussel en aan alle feestelijkheden in het stadscentrum. Maar ook de andere gemeenten dragen hun feestelijk steentje bij. Molenbeek Van 9 tot 11 december 2016 tovert kasteel Karreveld (Jean de la Hoeselaan 3) een magische kerstmarkt met ruim 40 exposanten tevoorschijn. Wie een hongertje heeft, kan er confituur, pensen, ganzenlever en champagne proeven, maar ook tal van artisanale producten kopen. Allerlei animatie zorgt voor een feestelijk weekend: de Kerstman komt, straatartiesten treden op, je kunt een ritje maken op de draaimolen, eendjes vissen ... Vrijdag van 18 u tot 22 u – zaterdag van 14 u tot 22 u - zondag van 12 u tot 20 u. Sint-Lambrechts-Woluwe Van 9 tot 11 december 2016 stallen zo’n zeventig ambachtslieden en handelaars hun producten uit bij sfeervolle muziek. Opgelet: door de werken aan het Sint-Lambrechtsplein wachten de kerstchalets je op aan het Vrijetijdsplein. Vrijdag van 17 u tot 22 u - zaterdag van 10 u tot 19 u - zondag van 10 u tot 19 u. Schaarbeek Op 10 en 11 december 2016 verwacht de vereniging van handelaars van de Daillywijk je in haar verwarmde tent. Er worden artisanale producten, oesters, champagne ... verkocht. Kortom, een voorproefje van het feestmaal! Zaterdag van 12 u tot 19 u - zondag van 11 u tot 17 u. Evere Op 10 en 11 december 2016 staan 100 stands paraat voor de Everse kerstmarkt op het Hoedemaekersplein. Terwijl de groten kerstcadeautjes uitzoeken of genieten van een glühwein is er allerlei animatie om de kleintjes bezig te houden. Zaterdag van 11 u tot 20 u - zondag van 10 u tot 18 u. Sint-Gillis Op 11 en 18 december 2016 spreken we af in de Tricoterie (Théodore Verhaegenstraat 158) voor een artisanale en eerlijke markt. Een twintigtal exposanten verwelkomen je van 10 u tot 18 u. Je kunt er ook smullen van een lekkere brunch met animatie, samen met vrienden of familie. Sint-Pieters-Woluwe Op het Dumonplein vier je kerst van 14 tot 18 december 2016, in een verwarmde tent voor de koukleumen en buiten voor de durvers. Je vindt er niet alleen lekkers en andere kerstcadeautjes, maar ook allerlei animatie: demonstraties om tafelversiering te maken, yogalessen, ontspanning ... Woensdag van 18 u tot 22 u - donderdag van 10 u tot 21 u - vrijdag van 10 u tot 22 u - zaterdag van 10 u tot 21 u - zondag van 10 u tot 18 u. Anderlecht Van 16 tot 18 december 2016 moet je op het Dapperheidsplein zijn, aan de voet van de Sint-Pieter-en-Sint-Guidokerk. Daar wachten meer dan 100 chalets met juwelen, kerstversiering, houten speelgoed en natuurlijk ook verrukkelijke kerstspecialiteiten om van te smullen. De aftrap voor de markt wordt gegeven op vrijdag om 17 u met een levendige kerstbomenparade. Vrijdag van 17 u tot 23 u - zaterdag van 12 u tot 23 u - zondag van 12 u tot 18 u. BECI - Brussel metropool - december 2016 43

BRUSSELSLIFE NIET TE MISSEN MET HET GEZIN 25.11.16 | 08.01.17 SCHAATSBAAN In het kader van Winterpret kunnen schaatsfans met volle teugen genieten op het Munt plein. Nieuw dit jaar: een doorkijkdak overdekt de schaatsbaan. Muntplein | Vanaf € 5 | www.winterpret.be 25.11.16 | 01.01.2017 12.11.16 | 08.01.17 HARRY POTTER VIERT KERST IN BRUSSEL EXPO Omdat de tentoonstelling zo’n succes was, besliste de beroemde tovenaar om de feestdagen in Brussel door te brengen. Voor de gelegenheid wordt de hele tentoonstelling ondergedompeld in kerstmagie. Brussels Expo | Vanaf € 14,90 | www.expoharrypotter.be 12.11.16 KERSTPARADE Zoals elk jaar zullen de ogen van de jongsten weer blinken wanneer de traditionele kerststoet door de straten rond Winterpret trekt. Stadscentrum | Gratis | www.winterpret.be KLANK- EN LICHTSPEL 1 600 rails en ledlampjes creëren samen een adembenemend klank- en lichtspel op het mooiste marktplein ter wereld. Grote Markt | Gratis | www.winterpret.be 26.12.16 MANNEKEN-PIS CORRIDA LOOPEVENT Loop je kerstcalorieën er weer af tijdens deze nachtelijke liefdadigheidsrace van 4 of 8 km in de verlichte straten van het stadscentrum. Spanjeplein | € 16 en € 18 | www.zatopekmagazine.com 24.11.16 | 10.09.17 SABENA. GLAMOUR REIZEN EXPO In tijden waarin alles om low cost draait, zouden we bijna vergeten hoe reizen aanvoelde toen vliegen nog het toppunt van glamour was. Een van de luchtvaartmaatschappijen die mensen deden dromen: SABENA. SABENA’s slogan “u bent in goede handen” beloofde transport en comfort te laten samengaan. Atomium | € 12 | www.atomium.be AVONDACTIVITEITEN 22.12.16 | 30.12.16 BE FILM FESTIVAL Kom films uit het noorden en zuiden van ons land bekijken, want ze zijn het waard. Op het programma: een terugblik op de Belgische films van 2016. BOZAR & CINEMATEK | Vanaf € 4 | befilmfestival.be 19.10.16 | 10.07.17 TRAM EXPERIENCE Stap aan boord voor een culinaire en toeristische trip in het hart van de hoofdstad. Poelaertplein | Tussen € 95 en € 115 | www. tramexperience.be 09.12.16 | 13.12.16 DARLING DANSE Darling is een confrontatie tussen een macroen een microwereld, waarin mensen communiceren via dans. Twee uitzonderlijke, krachtige en gevoelige dansers geven samen vorm aan een opvoering vol poëtische momenten. KVS | € 17 | www.kvs.be ONDER DE LOEP Het Kaaitheater: van nomadisch naar een vaste stek Vlak voor zijn veertigste verjaardag is het Kaaitheater als Brusselse cultuurtempel nog altijd erg in trek bij het (Nederlandstalige, maar ook Franstalige) publiek. Op de affiche: dans, theater, concerten … en altijd diezelfde bekommernis om de artiest en originaliteit centraal op het podium te zetten. Kaaitheater Saincteletteplein 19 1000 Brussel 02/201.59.59 www.kaaitheater.be 44 BECI - Brussel metropool - december 2016 In 1977 heeft het Kaaitheater zijn eerste artiesten te gast. Het theater organiseert dan om de twee jaar een festival. De occasionele realisaties zouden pas tien jaar later een permanent karakter krijgen, in 1987. Op een boogscheut van het kanaal Na verschillende voorstellingen in de Munt, de Ancienne Belgique en de KVS strijkt het Kaaitheater in 1993 neer aan IJzer, langs de kaaien, in een art-decogebouw uit de jaren 30. Het Kaaitheater organiseert de ene na de andere voorstelling, waarbij het nooit zijn avant-gardistische inslag uit het oog verliest, en ziet tal van getalenteerde artiesten op het podium, onder wie ook de beroemde Belgische danseres en choreografe Anne Teresa De Keersmaeker, die er kind aan huis is. Tegenwoordig heeft het Kaaitheater vijf à tien voorstellingen per maand. Dansopvoeringen natuurlijk, maar ook theater en concerten. Hélène Remy © www.kfda.be © youtube © VisitBrussels

BRUSSELSLIFE Everard t’Serclaes keert terug naar de Grote Markt BRUSSELAAR VAN DE MAAND Je hand glijdt erover, streelt het beeld even zacht zonder echt te weten wie hij is. Rond de beeltenis van Brussels stadsburger Everard t’Serclaes doet heel wat bijgeloof de ronde. Op de Grote Markt hangt nu terug een metalen kopie van het originele beeld. Op 24 oktober 1356, in volle Brabantse successieoorlog, klimt Everard t’Serclaes over de stadswallen van Brussel en verjaagt hij met de hulp van de Brusselse patriotten de Vlaamse troepen uit de stad. Net zoals Montgomery kan hij dus een bevrijder van Brussel genoemd worden. Everard t’Serclaes wordt vijf keer schepen van de stad. In zijn functie verdedigt hij de rechten van zijn Brussel en maakt hij op die manier ook vijanden. In maart 1388 stuurt Sweder van Abcoude, kasteelheer van Gaasbeek, zijn mannen eropuit om t’Serclaes aan te vallen … De overval kost t’Serclaes zijn tong en enkele dagen later zijn leven. Het monument van Everard t’Serclaes In de galerij onder huis De Sterre, heropgebouwd in 1897, bevindt zich het monument ter herdenking van t’Serclaes. Het beeld is gemaakt door Julien Dillens in opdracht van het gemeentebestuur onder leiding van Karel Buls en werd ingehuldigd in 1902. Bijgeloof rond t’Serclaes Vandaag de dag laten Brusselse voorbijgangers en toeristen op de hoek van de Grote Markt en de Karel Bulsstraat hun hand over t’Serclaes glijden. De traditie wil dat je tegelijk een wens doet. Dit volksgeloof maakte zich meester van de arm van het beeld tijdens de Eerste Wereldoorlog. Onder het juk van de bezetter vertrouwden de Brusselaars, die zich de Brabantse successieoorlog nog herinnerden, zich toe aan de bescherming van t’Serclaes door zijn hand aan te raken. Vooral een streling van zijn rechterhand zou geluk brengen. Heb je liever een jaar lang geluk, laat je linkerhand dan van zijn voorhoofd tot aan de hondenkop glijden. En om een wens waar te maken, moet je op zoek naar de drie muizen in de slingers … Terugkeer van het standbeeld Na een restauratie van vijf jaar − sinds 2011 hangt er een kunstharsen kopie om dagelijks de vele strelingen in ontvangst te nemen − kreeg het gerestaureerde beeld een mooie plek in het stadhuis, terwijl een tweede beeld, een bronzen kopie met bas-reliëfs, in de doorgang aan de Grote Markt hangt. Frédéric Solvel WIST JE DIT? Een tweede leven voor de voorgevel van de Augustijnenkerk Wist je dat de voorgevel van de Drievuldigheidskerk in Elsene ooit al elders in Brussel te zien was? We moeten terug naar het einde van de 19e eeuw om te zien hoe de bouw van de kerk aan de Baljuwstraat aanvangt. Architect Jules Jacques Van Ysendyck bedenkt op dat moment een kerk in neobarokke stijl, maar sommige elementen van het toekomstige gebouw hebben al een geschiedenis. Een stuk van de Augustijnenkerk Sinds de 17e eeuw troont de Augustijnenkerk op de plaats waar later het Brouckèreplein zou komen. De toekomst van het religieuze bouwwerk komt echter in het gedrang bij de heraanleg van de Anspachlaan. Na haar omvorming tot protestantse tempel en dan tot postkantoor wordt haar afbraak definitief in 1893. Tweede leven Haar voorgevel blijft echter bewaard en wordt steen voor steen afgebroken. Maar waarom, zul je denken. Wel, om de hele gevel naar Elsene te vervoeren. Twee jaar later herrijst hij daar als voorgevel van de Drievuldigheidskerk in de Baljuwstraat. Hélène Remy BECI - Brussel metropool - december 2016 45 © Bruxelles Disparu Ed.Nels (Bxl). Serie 1 No. 97 © Baudouin Van Humbeeck

BRUSSELSLIFE TOP BRUSSELSLIFE TOP 5 van Brusselse kerstcadeaus Kerstversiering, glühwein, chalets … Er is geen twijfel mogelijk: kerst nadert met rasse schreden. En daarmee ook de onvermijdelijke vraag: welke geschenkjes ga ik dit jaar geven? Wat als de Kerstman in 2016 nu eens Brusselse cadeaus uitkoos … Hélène Remy 1 Een beetje hop? Heb je zin om dit jaar de nagel op de kop te slaan en je schoonvader, schoonbroer of jeugdvriend als hopfan te verrassen? In de Brusselse microbrouwerij Brussels Beer Project kun je proeven en rechtstreeks kopen bij de producent. De brouwketels brachten hier al een twintigtal Brusselse bieren voort. Antoine Dansaertstraat 18, 1000 Brussel www.beerproject.be 2 Belge une fois “Waar is da feestje?”, “Trop is te veel”, “Quel Klet ce pey” … Twee Brusselaars besloten om Belgische leuzen op allerlei voorwerpen te zetten: badges, tassen, truien, posters, stickers ... Natacha en Arthur helpen je om het cadeau uit te zoeken waarmee je nooit meer voor “baraki d’kermesse” doorgaat in je familie. Hoogstraat 89, 1000 Brussel Brouwersstraat, 1000 Brussel www.belgeunefois.com 3 Candy Box Jacques Brel zong het al: “Je vous ai apporté des bonbons parce que les fleurs, c’est périssable …” Beertjes, veters, zoet of eerder zuur, snoepjes blijven een vaste waarde. MyCandybox geeft je de kans om iemand die je lief is met lekkers te verrassen! Elke maand ontvangt de gelukkige 500 gram snoep in de brievenbus. Vijf tot zeven soorten snoepjes om helemaal alleen op te smullen of te delen. € 13 per maand voor 500 gram snoep www.mycandibox.be 4 De cultuurmand Net zoals je biofruit of -groenten als pakket kunt kopen, bestaan er nu ook cultuurmanden. Om de twee maanden kokkerelt Kilti lokale cultuur voor jou bij elkaar. Een grote draagtas (licht en herbruikbaar), geïllustreerd door een Belgische kunstenaar, bevat tickets voor opvoeringen in Brussel, een boek of dvd en een verrassing! Tussen € 25 en € 49 per mand www.kilti.fr/Bruxelles 46 BECI - Brussel metropool - december 2016 5 Belgikïe Een portefeuille gemaakt van Belgische franken waarin je je euro’s kwijt kunt, een fluovest voor fietsers in de stad, vintage lampen, 100 % biozeep … De winkel van Belgikïe staat helemaal in het teken van Made in Belgium, duurzaam consumeren en handgemaakte spullen. Je vindt hier zeker een origineel geschenk tegen een betaalbare prijs en bovendien winkel je verantwoord! Lang-Levenstraat 36, 1050 Elsene www.belgikie.be

COMMUNITY TOETREDINGSAANVRAGEN DOOR VOORLEGGING AAN DE RAAD VAN BESTUUR Aquadesign NV Kersbeeklaan 280 - 1190 Brussel Nace : 25991 - Vervaardiging van huishoudelijke en sanitaire artikelen van metaal afg.: Jean-Pol Piron BMW Brussels bijhuis van BMW Belux NV Leuvensesteenweg 864 - 1140 Brussel Nace : 29100 - Vervaardiging en assemblage van motorvoertuigen 45111 - Groothandel in auto’s en lichte bestelwagens (= 3,5 ton) afg.: Gabriel Goffoy Brussels Ketjep BVBA Gabriel Emile Lebonlaan 119 bus 4 - 1160 Brussel Nace : 46170 - Handelsbemiddeling in voedings- en genotmiddelen 46389 - Groothandel in andere voedingsmiddelen, n.e.g. afg.: Sylvain Bologne Business & Finance Solutions NV Regentschapstraat 58 - 1000 Brussel Nace : 70210 - Adviesbureaus op het gebied van public relations en communicatie 70220 - Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering afg.: Juliette Duhamel Carasap NV Paleizenstraat 44 - 1030 Brussel Nace :49390 - Overig personenvervoer te land, n.e.g. afg.: Jonathan Guzy Care 4 Fleets NV Schaarbeeklei 485 - 1800 Vilvoorde Nace : 77110 - Verhuur en lease van personenauto’s en lichte bestelwagens (< 3,5 ton) 77120 - Verhuur en lease van vrachtwagens en overige motorvoertuigen (> 3,5 ton) afg.: Freddy Vanlancker Compagnie Bruxelloise des Boissons CVBA Montanalaan 1 A - 1180 Brussel Nace : 11040 - Vervaardiging van andere niet-gedistilleerde gegiste dranken 46389 - Groothandel in andere voedingsmiddelen, n.e.g. 47252 - Detailhandel in dranken in gespecialiseerde winkels, algemeen assortiment afg.: Agnès Bonfond Esedra BVBA de Jamblinne de Meuxplein 30 - 1030 Brussel Nace : 88911 - Kinderdagverblijven en crèches afg.: Elisa Guerzoni Finn BVBA Koolmijnenkaai 62 - 1080 Brussel Nace : 63910 - Persagentschappen 7311003 - Het ontwerpen van publicitaire teksten en slogans (copywriters) 7311005 - Het ontwerpen van publicitaire artikelen afg.: Kristien Vermoesen Initiatives & Développements BVBA rue du Fraignat 70 - 1325 Chaumont-Gistoux Nace : 7111101 - Het verlenen van bouwkundige adviezen aan de bouwheer 82300 - Organisatie van congressen en beurzen afg.: Etienne Bertrand Intys NV Tervurenlaan 270, 3de verdieping - 1150 Brussel Nace : 70220 - Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering 82990 - Overige zakelijke dienstverlening, n.e.g. afg.: Benjamin Losseau Magnetic Fields Rietstraat 73 - 1180 Brussel afg.: Clara De Gobert Paulista NV Technologiestraat 41 - 1082 Brussel Nace : 10830 - Verwerking van thee en koffie 46699 - Groothandel in andere machines en werktuigen, n.e.g. afg.: Mehdi Senel Polsmaak BVBA Rechtplein 5 - 1070 Brussel Nace : 10712 - Ambachtelijke vervaardiging van brood en van vers banketbakkerswerk 46170 - Handelsbemiddeling in voedings- en genotmiddelen 46389 - Groothandel in andere voedingsmiddelen, n.e.g. afg.: Tomasz Ciszkowski Scope Invest NV Defacqzstraat 50 - 1050 Brussel Nace : 70220 - Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering 73110 - Reclamebureaus afg.: Martin Detry solufak BVBA Veilinglaan 60 - 1861 Wolvertem Nace : 46510 - Groothandel in computers, randapparatuur en software 46520 - Groothandel in elektronische en telecommunicatieapparatuur en delen daarvan 47420 - Detailhandel in telecommunicatieapparatuur in gespecialiseerde winkels afg.: Alain Hoskens Studio Legale ESV Broederminstraat 9 - 2018 Antwerpen Nace : 69101 - Activiteiten van advocaten afg.: Joost Peeters Tyneso NV Rekelstraat 37 - 1980 Eppegem Nace : 62010 - Ontwerpen en programmeren van computerprogramma’s 6202002 - de activiteiten van systeemintegrators 62090 - Overige diensten op het gebied van informatietechnologie en computer afg.: Steven Tytgat INDEX VAN BEDRIJVEN EN ORGANISATIES DIE IN DIT NUMMER STAAN 21 Solutions 39 ABN Amro achACT ACV ADD Atlas Copco Airpower BAAV Bank van Nigeria Belfius Belgeunefois Belgikië Beroepsinstituut van Erkende Boekhouders en Fiscalisten Blue Corner Bozar Brunel Brussels Beer Project Brussels Metropolitan Brussels Solvay School Carmeuse CIT Blaton Club van Lotharingen CMS DeBacker Colruyt Coucou Digital Network Engie 26-27 34 4 21-23 10-11 10-11 15-17 19-20 43-46 43-46 40-42 10-11 43-46 40-42 43-46 10-11 19-20 ; 26-27 10-11 Centrum voor Ondernemingen in moeilijkheden 36-37 Cinematek 43-46 40-42 6-7 ; 15-17 28-29 ; 32-33 10-11 34 26-27 10-11 Ethias Europcar Graydon Group Hugo Ceusters Hilton Brussels City Hilton Brussels Grand-Place Holmes Kirby Hotel, The IBA ICT Control IWEC IZEO Kaaitheater Kaspersky Lab Benelux KBC Brussels Kilti KVS Lampiris Leefmilieu Brussel Legal Consulting & Management Louvain School of Management Maurice & Co McKinsey Melting Pot Kilo Mutualités Chrétiennes MyCandybox Nekto NMBS Octa+ 10-11 40-42 36-37 15-17 40-42 40-42 32-33 40-42 10-11 26-27 15-17 36-37 43-46 21-23 10-11 43-46 43-46 10-11 39 28-29 19-20 34 34 34 10-11 43-46 10-11 10-11 10-11 Oh my dress 34 Osborne Clarke Provincie Namen Provincie Vlaams-Brabant Proximus Resigrass RM Boulanger Sabena Saint-Louis Scooty Segway Sequoia Spullenhulp Sudzücker Swissair Tale Me Terre Together Your Home Ubeeqo UCB UNO UWE Uyttendaele, Gérard, Kennes et Associés Valérie Berckmans VBO Vlaams Instituut Mobiliteit Vogue Voka 40-42 10-11 10-11 21-23 15-17 12 19-20 ; 43-46 19-20 40-42 40-42 15-17 34 19-20 19-20 34 34 38 40-42 10-11 15-17 10-11 32-33 34 10-11 10-11 26-27 10-11 BECI - Brussel metropool - december 2016 47

COMMUNITY AGENDA ICT 15.12.2016 Management & RH, Personal improvement 17.01.2017 It’s Co-Solutions Time for the Boss 18.01.2017 It’s Co-Solutions Time for Free 19.01.2017 It’s Co-Solutions Time for 25+ 11.04.2017 Maak van uw evaluatiegesprekken een beleidsmiddel voor duurzame motivatie Handelsrecht Tot 02.2017 Cycle de formation à la médiation civile et commerciale (1) Verkoop, marketing en bedrijfscommunicatie 09.12.2016 Maak het beheer van uw sociale netwerken makkelijker met Hootsuite! 15.12.2016 Het is waar, het staat in de krant: hoe omgaan met de pers? 16.02.2017 Boeiende en overtuigende presentaties met PowerPoint 18.05.2017 Ontwerp onweerstaanbare e-mails die uw doelpubliek aanzetten tot lezen! Efficiëntie 12.12.2016 In topvorm op het juiste ogenblik 10.02.2017 Meer dan 90 praktische tips om uw tijd beter te beheren! 10.03.2017 Vergader dubbel zo efficiënt met OneNote! Doe uw gegevens voor zich spreken aan de hand van krachtige grafieken in Excel! 06.02.2017 Een gratis persoonlijke assistent, bestaat dat echt? Absoluut: Outlook! 16.02.2017 Boeiende en overtuigende presentaties die bijblijven? Maak ze met PowerPoint! 10.03.2017 Vergader dubbel zo efficiënt met OneNote! 20.04.2017 Excel: hoe haal je in slechts 3 muisklikken waardevolle informatie uit een database? ➜ Emilie Lessire +32 2 643 78 11 – ele@beci.be Opleidingen op maat U vindt de opleiding niet die u zoekt? Contacteer ons! Ons opleidingsaanbod wordt opgesteld in functie van de vragen die u ons stelt. U wilt uw vaardigheden ontwikkelen, uw medewerkers beter laten presteren, de teamgeest in uw onderneming versterken? ➜ Emilie Lessire +32 2 643 78 11 – ele@beci.be Milieu, stedenbouw, mobiliteit Cyclus milieubeheer 2017 02 & 03.02.2017 De beginselen van milieubeheer 24.02.2017 De wettelijke milieuverplichtingen 24.03.2017 Opvolging en indicatoren 03.01.2017 Matchmaking event : CES 2017 05.2017 Zakenreis naar Iran ➜ Beci’s International Department +32 2 643 78 02 - jpm@beci.be 28.04.2017 Dematerialisatie en Green IT 19.05.2017 Het beheer van hulpbronnen en afval 09.06.2017 Mobiliteit 09.2017 Het inkoopbeleid 09.2017 Energie 10.2017 De veerkrachtige onderneming 11.2017 Communicatie 12.2017 Nieuwe werkmodi 12.2017 Slot: SymbioVille – test al spelend uw kennis ➜ Laura Rebreanu +32 2 643 78 26 – lr@beci.be 15.12.2016 After Work Xmas Edition 16.12.2016 Welcome Lunch 19.12.2016 Zinner Circle 21.12.2016 Iedereen praat met iedereen: Gezonde medewerkers, gezond bedrijf! 12.01.2017 Speed Business Lunch ➜ Beci Events +32 2 643 78 13 – events@beci.be (1) Enkel in het Frans (2) De voertaal is Frans maar de documentatie is ook (volledig of gedeeltelijk) in het Nederlands beschikbaar 48 BECI - Brussel metropool - december 2016

ONDERNEMINGEN in OVERDRACHT De Transmission Hub van BECI, de eerste organisatie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor de overdracht/overname van ondernemingen, publiceert onderstaande nieuwe aanbiedingen. > Overnemers De Transmission Hub zoekt actieve vennootschappen … Gevraagde sector Verdeler van medisch materiaal Advies in engineering Rekrutering en Interim management Van 7 tot 15 Van 10 tot 20 Gevraagde omzet (in M€) Van 5 tot 15 Ligging Brussel / België Brussel / België Brussel, Wallonië Voor wie? Privé investeerder Groep in de Benelux Groep in de Benelux > Investeerders De Transmission Hub is op zoek naar fondsen voor het verwerven van aandelen, met als doel de ontwikkeling van de bestaande activiteit … Activiteitsector van de onderneming Verhuring van speciale ruimten & diensten Distributie van drank 0,5 tot 1 Brussel Nodige fondsen (in M€) 5 Ligging van de onderneming Brussel Gezocht investeerdersprofiel Privé investeerders / Ondernemingen Privé investeerders / Ondernemingen > Overlaters De Transmission Hub kent de volgende over te nemen ondernemingen … Activiteitsector van de onderneming Reiniging gemeenschappelijke delen van de gebouwen Landbouw- en industrieel materiaal Informatica Vervaardiging van machines en kantooruitrustingen Industriële ijzerwaren Import-Export in speciaalvoeding Communicatie Parafarmaca Stomerij Professionele informatie en opleidingen Catering Omzet (in M€) Minder dan 1 miljoen Minder dan 1 miljoen Tussen 2 en 4 miljoen Tussen 2 en 4 miljoen Tussen 1 en 2 miljoen Tussen 2 en 4 miljoen Minder dan 1 miljoen Minder dan 1 miljoen Minder dan 1 miljoen Tussen 4 en 5 miljoen Minder dan 1 miljoen Aantal werknemers Reden van overdracht Van 1 tot 10 Van 1 tot 10 Van 31 tot 50 Van 1 tot 10 Van 1 tot 10 Van 1 tot 10 Van 1 tot 10 Pensionering Pensionering Financiële verrichting Pensionering Pensionering Pensionering Vertrek naar het buitenland Van 1 tot 10 Van 1 tot 10 Van 31 tot 50 Van 1 tot 10 Pensionering Andere Financiële verrichting Andere Als u belangstelling hebt voor een van deze ondernemingen of op de hoogte bent van een over te laten onderneming uit een van de bovenvermelde sectoren, vriendelijk verzoek contact te nemen met de Transmission Hub: Erick Thiry, Coördinator van de Transmission Hub • eth@beci.be • +32 2 643 78 36

www.professional.peugeot.be NEW SUV 3008 PEUGEOT NOOIT EERDER GING EEN SUV ZO VER NETTO VAA* NEW SUV 3008 VANAF 53€/MAAND FISCALE AFTREK* TOT 90% PEUGEOT i-COCKPIT® / DIGITALE HEAD-UP DISPLAY / GECONNECTEERD 3D-NAVIGATIESYSTEEM** NEW SUV PEUGEOT 3008 * Deze maandelijkse netto bijdrage van het Nettovoordeel van Alle Aard moet betaald worden door een werknemer die een bedrijfswagen gebruikt, op basis van de hoogste bedrijfsvoorheffi ng: 53,5%; deze voorwaarden hebben enkel een informatief doeleinde en Peugeot België-Luxemburg is in geen geval verantwoordelijk voor verschillen tussen het gecommuniceerde voordeel en het verworven voordeel. **Standaard of in optie beschikbaar naargelang de versies. 3,8 - 6,0 L /100 KM 103 - 136 G /KM Avenue de Finlande 4-8 à B-1420 Braine-l’Alleud. Tel: 078 15 16 15. Milieu-informatie [KB 19/03/2004] : www.peugeot.be V.U.: Peugeot Belgique-Luxembourg S.A., n° BCE 0403.461.107, IBAN : BE81 2710 0450 0024,

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52

Home