0

Nr 32 - Februari 2018 het maandblad van de Brusselse ondernemingen De onderneming financieren ‘Financiering-mix’ is trendy KMO tax shelter ook voor scale-ups Hoeveel is mijn onderneming waard? P.27 P.36 P.40 Jacques Borlée: “Hoog tijd om het emotiequotiënt in acht te nemen” P.12 ISSN 2406-3711

De Belgische Energieen Milieuprijs Samen met Luminus U heeft een project op het gebied van duurzame ontwikkeling? Stel U kandidaat voor de Belgische Energie en Milieuprijs. DE prijS van allE BElgEn! Burger, bedrijf, instelling, administratie, vereniging,… neem gratis deel aan de 13e editie om uw bekwaamheid, uw realisaties en uw bijdrage aan het licht te brengen voor de samenleving van morgen! EDitiE 2018: DE catEgoriEën q Sustainable Education Award q Sustainable Mobility Award q Sustainable Energy Award q Sustainable Building Award q Circular Economy Award q Sustainable Transport & Logistics Award q Sustainable IT Award q Sustainable Food Award q Sustainable Water Management Award DE prijSUitrEiking plEchtighEiD Bedrijven, instellingen en media belonen de laureaten tijdens het prestigieus evenement dat op 7 juni 2018 plaatsvindt op de Tour & Taxis site (Brussel). De dossiers moeten ingediend worden voor 22 april 2018. prEMiUM partnEr partnErS Référence Média Creative Events info en inscrijvengen op www.eeaward.be Iedereen kan optreden! TUINMAGAZINE

WOORD VOORAF We zijn er niet om Brussel t verdedigen! Etymologisch betekent ‘verdedigen’ zich tegen iets beschermen, een komen of afweren. Zich verdedigen betekent ook een aanklacht ontkennen iemand iets verbieden. Een verdediging is dus een reactie of op zijn een voorzorg tegen een bedreiging. Het begrip is dus niet bepaald c structief, dynamisch of optimistisch. Wij, als Kamer van Koophandel, stellen dat wij de belangen van de Brusselse ondernemingen verdedigen. Misschien moeten we met dit werkwoord wat voorzichtiger omgaan. Uiteraard dienen wij op te komen voor onze leden – en in dit opzicht hebben we nog steeds veel werk voor de boeg. Toch willen wij, naar de bedrijfswereld toe, vooral met een positieve en proactieve visie komen aanzetten. Dit geldt ook voor het imago van onze stad, dat soms voor verbetering vatbaar is. Tijdens het afgelopen jaar kwam Brussel te vaak aan bod problemen te bespreken: mobiliteit, beleid, openbare netheid of, onlangs nog, de gewelddaden in het stadscentrum of de tegenslag met het nationaal stadion. Weinig om als Brusselaar over naar huis te schrijven … Marc Decorte, Voorzitter van Beci Wanneer ze het gevoel hebben dat hun stad onfair wordt bejegend, voelen de Brusselaars zich in hun trots geraakt en nemen ze een defensieve houding aan, waarbij ze onvermijdelijk een tegenstander aanduiden. Zijn we ons wel bewust, in dit landje, van de troeven van onze hoofdstad? Neem nu het BBP per inwoner: het maakt van Brussel een van de rijkste regio’s van Europa! Onze stad geniet een wereldwijde faam dankzij de Europese instellingen en is een van de meest kosmopolitische agglomeraties ter wereld. Ze is de voornaamste universitaire stad van het land, vóór Leuven en Louvain-la-Neuve. En de meest dynamische, waar meer ondernemingen ontstaan dan waar ook. Ophouden met zeuren! De mobiliteitsproblemen zijn de voornaamste zorg van de ondernemers, volgens onze opiniepeilingen. Inderdaad: deze toestanden treffen ons direct en zijn bijzonder zorgwekkend. Denk maar aan de talloze werven die chaos veroorzaken. Maar hieruit blijkt ook dat Brussel leeft. De vervanging van tramsporen, de renovatie van tunnels en de uitbreiding van de metro bewijzen dat Brussel verandert. De negatieve communicatie een toontje lager en meer ruimte voor een constructieve visie? Steden als Berlijn, Manchester, Amsterdam of Wenen scoren sociaaleconomisch niet beter dan Brussel, maar zijn erin geslaagd een positief en opwindend imago te verspreiden. Er bestaat geen betere manier om studenten, toeristen, inwoners en werkgevers aan te trekken. Wat willen wij voor Brussel? En wat zijn we bereid te doen om dit te bereiken? De inspirerende visie voor onze stad moeten we samen met de privé spelers, de overheden en de samenleving ontwikkelen, delen en promoten. Laten we samenkomen rond een gemeenschappelijk project voor Brussel. Nu en in de komende maanden gaan wij met onze leden, de sectoren en de sociaaleconomische spelers van het Gewest onze visie voor Brussel omzetten in maatregelen voor vandaag en de komende vijf jaar. BECI - Brussel metropool - februari 2018 1

INHOUD News 4 6 Beci online Digest Think Tank 12 Jacques Borlée: “Hoog tijd om het emotiequotiënt in acht te nemen” 14 Vóór of tegen een nieuw nationaal stadion in Brussel? 16 Trop is te veel! 17 (Nog) geen oplossing in zicht voor parkings en parkeergeleidingssysteem 19 Open brief: Brussel, de stad die zich vergist 20 Stedelijke reconversie: van scheepswerf tot innovatiecentrum 21 Open source: Samenwerken, de eerste stap naar vertrouwen Internationaal 22 4 prioriteiten om Brusselse KMO’s te helpen exporteren 25 China laat namaakproducten niet onbestraft De onderneming financieren 27 ‘Financiering-mix’ is trendy 32 Nood aan financiële geletterdheid 34 Business plan: bezint eer je begint 36 KMO tax shelter ook voor scale-ups 38 Collibra, de door Silicon Valley gefinancierde Brusselse starter 39 Rekenen op subsidies om zich te ontwikkelen? 40 Hoeveel is mijn onderneming waard? Dynamiek 42 5 goede redenen om bemiddeling te verkiezen 43 Overheidsopdrachten ook een kans voor KMO’s 44 Een kosteloze personal assistant, bestaat dat? Ja, hoor: Outlook! 45 De digitale overgang treft ook uw werknemers! 48 Village Partenaire: kippen, compost en duurzaam ondernemen 49 Citizenfund, een ongewone investeringscoöperatie 50 Never start alone! Beci begeleidt de nieuwe Brusselse ondernemers 52 ReStart al een jaar goed bezig! Community 54 Het BECI nieuws in beeld 56 BrusselsLife: Al wat u moet zien en weten in Brussel 59 Toetredingsaanvragen 59 Index 60 Agenda 10-32-2225 PRINTED ON TCF PAPER KAMER VAN KOOPHANDEL & VERBOND VAN ONDERNEMINGEN TE BRUSSEL Brussel Metropool Nr 32 – Februari 2018 In maart: Sales & Marketing Verantwoordelijke uitgever Olivier Willocx – owillocx@beci.be Louizalaan 500 - 1050 Brussel T +32 2 648 50 02 - F +32 2 640 93 28 www.beci.be Redactie Media Coordinator Emmanuel Robert - er@beci.be Hebben meegewerkt aan dit nummer: Édouard Cambier, Xavier Dehan, Vincent Delannoy, Guy Delhaye, Annabelle Duaut, Johan Debière, Ophélie Delarouzée, Gaëlle Hoogsteyn, Amy Kessels, Victor Lepoutre, Cédric Lobelle, Jean-Philippe Mergen, Morgan Van Cleven, Marie Vandenberghe, Peter Van Dyck en Miguel Van Keirsbilck. Opmaak & druk db Group.be Vertaling Litteris Abonnementen Prijs: 80 € voor 10 nummers Info: er@beci.be – T +32 2 643 78 44 Publiciteit Brussel Metropool /Bruxelles Métropole wordt maandelijks door meer dan 23.000 decision makers gelezen. Gemiddelde oplage per nummer: 15.500 ex. Inlichtingen en reservaties Anne Schmit – T +32 2 563 68 53 F +32 2 640 93 28 – asc@beci.be Membership Emilie Croin – T +32 2 643 78 08 F +32 640 93 28 – ecr@beci.be Lid van BRUXELLES ENVIRONNEMENT ENTREPRISE DYNAMISCHE ECO LEEFMILIEU BRUSSEL ONDERNEMING DYNAMIQUE label n. 2014/351/2

U HEEFT NU MEER DAN 15 900 REDENEN OM EEN BRUSSELAAR AAN TE WERVEN. Romain (Anderlecht), zoekt werk in de Horeca. “HET CONTACT MET KLANTEN VERLOOPT ALTIJD ZEER VLOT.” 15 900 EURO AAN PREMIES: GENIET NU VAN ACTIVA.BRUSSELS. Wanneer u een Brusselaar aanwerft via Select Actiris, de gratis advies- en rekru terings dienst van Actiris, staat u als eerste in de rij voor de premie activa.brussels. Want wij stellen u kandidaten voor die voldoen aan de juiste voorwaarden. Wist u trouwens dat uw kandidaat in aanmerking komt voor activa.brussels vanaf de eerste dag van zijn inschrijving bij Actiris als hij een stage of opleiding heeft gevolgd via Actiris, VDAB Brussel of Bruxelles Formation? Ontdek activa.brussels en tal van andere goede redenen om te rekruteren via Select Actiris op www.actiris.be/activabrussels. Met de steun van het Europees Sociaal Fonds

NEWS BECI ONLINE Social Media Jan De Brabanter, secretaris-generaal van Beci-Verbond van Ondernemingen te Brussel, werd in december voorzitter van de Economische en Sociale Raad voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (ESRBHG), het voornaamste sociaaleconomische overlegorgaan van het Gewest. Begin januari publiceerde Beci zijn halfjaarlijkse politieke barometer, met daarin een nieuwe stijging van de bezorgdheid van de ondernemers over de Brusselse mobiliteit. De resultaten hebben het debat aangewakkerd. “Mislukken is de kans is om op een slimmere manier te herbeginnen”, zei Henri Ford. Het Beci reStart programma liep een jaar geleden van stapel. Het artikel leest u op blz. 52. #BECImember: Als nieuw Beci-lid is DHL Aviation actief in internationale expresse luchtvracht, onder andere vanuit Brussels Airport. Volg ons op Facebook, LinkedIn, Twitter. 4 BECI - Brussel metropool - februari 2018

NEWS BECI ONLINE In uw nieuwsbrief van januari 5 Wat is nu eigenlijk een burn-out? Waarom lijden zoveel mensen hieraan? Wie loopt een hoger risico? Zijn er waarschuwingssignalen? Hoe kunt u het risico verminderen? Kom alles te weten over burn-out via de vijf antwoorden op deze vragen. Een artikel van Anne Habets (Stress Out) en Anne Everard (auteur van de Guide du burnout). Een conflict met uw vennoot? Er valt veel te doen om deze situatie het hoofd te bieden voordat u – in allerlaatste instantie – een gerechtelijke procedure overweegt. Meer informatie? Danaï Siakoudi, juridisch adviseur bij Beci, 02 563 68 58 dsi@beci.be. Wist u het? U kunt een video van uw evenement rechtstreeks opnemen en verspreiden op Facebook, het commentaar van deelnemers integreren en het geheel met iedereen delen. Hierbij een checklist om niets te vergeten. Nieuwsbrief niet ontvangen? U vindt alle vorige edities op www.beci.be/newsletter/bm_online/ BECI - Brussel metropool - februari 2018 5

NEWS DIGEST Gendergelijkheid: vrouwelijke elektriciens succesvol in de industrie Veolia, Bruxelles Formation en Interface3 werken samen aan de uitdaging van gendergelijkheid in beroepen, met een kwalificerende opleiding van 13 maanden als industrie-elektricien voor jonge vrouwen van minder dan 30 jaar. Didier Gosuin, minister van Economie, Werk en Beroepsopleiding, juicht de resultaten van dit initiatief toe en pleit voor de verdere ontwikkeling ervan. In december 2016 werden na afloop van een één jaar durende vorming via Interface3, Bruxelles Formation en Veolia, zes stagiaires aangeworven door Veolia als industrie-elektricien. Deze opleiding werd in 2017 herhaald. Momenteel lopen zes vrouwen een stage in onderneming. In januari 2018 begint een nieuwe opleiding. Bruxelles Formation stelt dagelijks vast dat vrouwen zeldzaam zijn in sommige opleidingen, en mannen in andere. Ook in de elektriciteitssector bestaan er gender gebonden stereotypes. Veolia stelt slechts 7% vrouwen in technische beroepen tewerk. Het bedrijf verbindt zich ertoe om dit aandeel te doen toenemen. Talrijke overheids- en privé bedrijven zetten zich in om de diversiteit in hun personeel te promoten. Maar bekwame mensen vinden, is een ander paar mouwen. Wegens het huidige tekort op de arbeidsmarkt is het al zeer moeilijk om een industrie-elektricien te vinden. Als het bovendien een vrouw moet zijn, wordt de rekrutering haast onmogelijk. Om dit te verhelpen hebben Bruxelles Formation en Interface3 beslist hun deskundigheden te laten samenwerken om een kwalificerende opleiding aan te bieden voor vrouwelijke industrie-elektriciens. Tijdens het proces zorgt Interface3 voor de selectie van kandidaten, een voorafgaandelijke opleiding en de soft skills. Bruxelles Formation staat in voor het technische gedeelte van de opleiding en Veolia biedt een stage aan. Veolia, die onder andere instaat voor het onderhoud van installaties bij klanten als de Europese instellingen, Rainbow Resources Group Care – trust – fun – diversity Rekruterings- en uitzendkantoor gespecialiseerd in administraHeve, support en HR profielen: ² werving en selecHe van meertalig ondersteunend personeel in alle sectoren en op alle niveaus van het organigram ² Hjdelijke opdrachten (vaak met opHe vast) ² funcHes binnen Human Resources Wij ondersteunen u in het beheer van uw personeelsbehoe4en. Ons team staat ter beschikking voor alle vragen! 6 BECI - opool - februari 2018 Rainbow Resources Group Boulevard Brand Whitlock 87/93 1200 Brussel 02/735.41.54 admin@rainbowgroup.be www.rainbowgroup.be “zal de stagiaires in de teams integreren om haar de praktische kant aan te tonen van wat zij onder de vorm van theorie hebben aangeleerd”, zegt Gérald Roy, CEO van Veolia. “Het project bewijst dat de inzet van de ondernemingen van doorslaggevend belang is in het welslagen van een beroepsopleiding”, stelt Didier Gosuin. “In dit geval verbindt Veolia er zich toe deze vrouwen niet alleen op te leiden, maar ook aan te werven op het einde van hun vorming als elektricien. Dit is maatwerk dat zeker voor herhaling vatbaar is! Om dit soort initiatieven ook in andere bedrijven mogelijk te maken, gaan wij een raamakkoord sluiten met de elektrotechnische sector Volta. Op die manier beantwoorden we tegelijk een maatschappelijke uitdaging van het Brusselse Gewest, en de behoeften van ondernemingen. Bovendien voldoet de aanwerving van vrouwen in technische beroepen aan een dubbele noodzaak: het aanbieden van duurzame en gekwalificeerde banen met werkelijke doorgroeimogelijkheden aan Brusselse vrouwen, en de ondersteuning van gendergelijkheid in alle beroepen.” Informatie: www.veolia.com © Veolia

NEWS DIGEST 5 vaardigheden van een top Assistant Welke vaardigheden zoeken werkgevers precies wanneer ze ondersteunend personeel aanwerven? Wat zijn de vereisten om een onmisbare management assistant te zijn? Maud Deweer, Senior Manager van de Business Supports divisie bij Walters People, licht 5 vaardigheden toe waar werkgevers belang aan hechten. 1. Wees een sterke communicator. Als management assistant kom je in contact met mensen op alle niveaus binnen de organisatie. Sterke taal- en communicatieve vaardigheden zijn dus fundamenteel. “Je moet immers een open dialoog met je manager kunnen voeren zodat je je taken zo goed mogelijk kan uitvoeren en snel resultaten kan opleveren”, zegt Deweer. Kennis van extra Europese talen is steeds een extra troef, vooral in België. 2. Toon dat je een echte organisator bent. Als management assistant dien je over uitstekende organisatorische vaardigheden te beschikken, kalm te blijven wanneer je onder druk staat en multi-tasking te zijn. Daarnaast zal je je taken ook met oog voor detail moeten kunnen uitvoeren en efficiënt prioriteiten kunnen stellen aangezien dringende taken vaak onverwacht opduiken. “Wanneer je een taak niet onmiddellijk kan uitvoeren, stuur dan een korte email om te melden dat dit je volgende prioriteit is”, adviseert Deweer. 3. Werk proactief. Werkgevers zoeken niet alleen harde en proactieve werkers maar ook mensen die zich thuis voelen in een uitdagende en veeleisende werkomgeving. Streef ernaar om de rechterhand van je manager te worden. Je doel is om onmisbaar te zijn. Kleine dingen kunnen eveneens helpen om je baas tevreden te houden. Bijvoorbeeld, als je weet dat je manager een bepaalde kleur pen graag gebruikt, zorg dan dat je deze pennen toevoegt aan je bestelling van kantoormateriaal. Denk voortdurend aan manieren om je vaardigheden verder te ontwikkelen. 4. Word een IT expert. Om succesvol te zijn, dien je vertrouwd te zijn met Microsoft Word, Outlook, Excel en PowerPoint. Weten hoe je virtuele meetings moet organiseren, met Excel formules tovert en documenten mooi opmaakt, geeft je een stapje voor op andere assistants. De glimlach niet verliezen als de manager op het laatste nippertje van gedachte verandert, is eveneens een fel begeerde vaardigheid. 5. Neem de juiste attitude aan. Deweer: “De juiste houding is vitaal. Werkgevers zoeken immers vriendelijke en positieve werknemers die bereid zijn zich volledig te geven. Wanneer een directeur op het laatste nippertje van mening verandert, dan moet de management assistant positief blijven en de glimlach niet verliezen. Management assistants moeten daarnaast ook flexibel zijn: op het hoogste niveau is het geen gemakkelijke job en de assistant moet bereid zijn om langer te blijven”. Informatie: www.walterspeople.be L E D E N T R E F P U N T NautaDutilh Brussels has an outstanding reputation in corporate / M&A, banking & finance, capital markets, taxation, intellectual property, employment law, public & regulatory and dispute resolution. Founded in 1994, the Brussels office has become an important player in the Belgian legal market, with the capability to handle the most complex cases. Focusing on seven sectors (financial Institutions, real estate & infrastructure, energy & natural resources, life sciences, BeTech, private equity and professional services) we are able to offer our worldwide clients tailor­made solutions based on a thorough knowledge of all relevant markets. NautaDutilh assist national and international clients, including companies, financial institutions and governmental bodies, in transactions, litigation and other legal matters of varying levels of complexity. We are an independent firm and have longstanding relationships with leading law firms worldwide based on working together over decades. NautaDutilh is an international law firm practicing Belgian, Dutch, Luxembourg and EU law. The firm was founded in 1724 and is now one of the largest in the Benelux with over 400 lawyers, notaries and tax advisors, based at offices in Amsterdam, Brussels, London, Luxembourg, New York and Rotterdam. www.nautadutilh.com +32 2 566 80 00 L E D E N T R E F P U N T Kopen bij de Berg van Barmhartigheid Juwelen, handtassen, merkhorloges, schilderijen, diverse voorwerpen… De Berg van Barmhartigheid organiseert bijna elke dinsdag (buiten schoolvakanties) openbare verkopen en 5 maal per jaar een prestige verkoop op zaterdag. Elke verkoop wordt voorafgegaan door een tentoonstelling waar u de loten kan komen bezichtigen, passen, analyseren. In de verkoopzaal heerst een bijzondere sfeer en wie weet, kan u er misschien uw geluk vinden tussen de juwelen, edelstenen en anderen. Voor elke verkoop is een catalogus beschikbaar op www.bergvanbarmhartigheid.be U kunt er ook alle informatie terugvinden over de verkoopsvoorwaarden. BECI - Brussel metropool - februari 2018 7

DIGEST bijvoorbeeld totaaloplossingen zoals telefooncentrales in de cloud, geïntegreerde LAN/Wifi oplossingen, Unified Communication & Collaboration (UCC), camerabewaking en toegangscontrole van gebouwen. Die diensten levert NEXTEL vandaag al aan meer dan 5.000 klanten en op 10.000 sites. Informatie: www.telenet.be RELY ON US. ALWAYS AND EVERYWHERE. SECURITY & HOSPITALITY SOLUTIONS | SECURE TECHNOLOGY SOLUTIONS | CASH SOLUTIONS | SAFETY SOLUTIONS | AVIATION & LOGISTIC SOLUTIONS | TRAINING & CONSULTANCY SOLUTIONS | CARE & JUSTICE SOLUTIONS Buro & Design Center PB 77 • Esplanade 1 • B-1020 Brussels • +32 800 90 004 • info@be.g4s.com • Please visit www.g4s.be for more information Op zes jaar tijd een derde 50-plussers meer bij starters Over de voorbije zes jaar nam het aandeel 50-plussers bij de starters met een derde toe. Vandaag is 12% van alle starters ouder dan 50. Dit blijkt uit de eigen cijfers van ACERTA Sociaal Verzekeringsfonds. “Die groei komt er vooral omdat steeds meer vrouwen kiezen voor een carrière als zelfstandige, terwijl we bij mannen de omgekeerde trend zien”, zegt Fabienne Evrard, directrice klantendienst bij Acerta. “Het aantal 50-plus vrouwelijke starters is de laatste vijf jaar met 7% toegenomen, bij de mannen zien wij een daling van 4%.” Telenet neemt Belgische ICT integrator NEXTEL over Telenet Group BVBA heeft een overeenkomst gesloten om de vennootschap TelelinQ NV en haar dochtervennootschappen Nextel NV, Nextel Telecom Solutions NV en TelelinQ Distribution & Finance NV over te nemen. Ter ondersteuning van haar groei, zal de Telenet groep met deze overname bijkomende expertise in huis halen om totaaloplossingen voor bedrijven te ontwerpen, bouwen en beheren. Als Belgische integrator is NEXTEL vandaag actief bij grote bedrijven, KMO’s, zorginstellingen, non-profitorganisaties en overheden. NEXTEL heeft vestigingen in Wommelgem en Zaventem en telt momenteel 315 vaste medewerkers. De overname dient aan de Belgische Mededingingsautoriteit ter goedkeuring voorgelegd te worden, vooraleer zij voltrokken kan worden. Telenet ziet in de zakelijke markt een groeiende behoefte aan totaaloplossingen en één aanspreekpunt voor zowel telefonie- als netwerkdiensten. Telenet Business levert die services op dit moment vooral aan kleine ondernemingen en wil deze in de toekomst op vraag van klanten, en in aanvulling van het bestaande partnernetwerk, bij middelgrote en grote ondernemingen aanbieden. Met de overname van NEXTEL kan Telenet Business beter tegemoet komen aan deze verwachtingen met 8 BECI - Brussel metropool - februari 2018 Zes op tien 50-plus starters doen het in hoofdberoep. Fabienne Evrard: “Het is ook op de leeftijd van vijftig dat de ondernemerschapsklok het hardste tikt, dan is het blijkbaar nu of nooit en kiezen velen die twijfelden, om er toch voor te gaan.” De vijftiger die zijn actieve loopbaan wil afsluiten met het runnen van een eigen koffiebar is geen uitzondering: de late horecaroeping staat hoog in de ranking van populaire startbedrijven. Fabienne Evrard: “Dat en een eigen winkel beginnen zijn niet zelden laat-gerealiseerde dromen. Die nieuwe activiteit als zelfstandige sluit dan ook zeker niet noodzakelijk aan bij wat de starter tot dan deed.” Dat is wellicht anders voor de nummer één activiteit van startende 50-plussers, namelijk consultancy. “Zelfstandig consulent worden is voor de meesten een niet zo grote stap: qua investering valt dat mee en die mensen starten ook al met een eerder opgebouwde expertise, goed voorbereid dus.” Mensen kunnen om verschillende redenen relatief laat nog de stap naar het ondernemerschap zetten. Een gunstig economisch en meer specifiek een gunstig ondernemerschapsklimaat – denk maar aan de taxshift – helpen. Maar niet alle motivatoren zijn positief. Het kan ook gaan over wat er niet meer is: het niet meer kunnen kiezen voor gunstige uitstapmodules voor oudere werknemers, bijvoorbeeld. Of een laat ontslag gecombineerd met verhoogde pensioenleeftijden, ook dat kan de finale duw in de rug zijn. Informatie: www.acerta.be

NEWS DIGEST Afgezien van het verminderen van de koolstofuitstoot, zijn biobrandstoffen in wezen vrij van zwavel. De overstap naar schone biobrandstoffen zorgt voor een zeer substantiële vermindering van fijn stof en enige verbetering van de NOx-prestaties. De partnerschapsovereenkomst van DHL Global Forwarding en het Good Shipping Programma is exclusief. Begin 2018 zal de nieuwe service beschikbaar zijn voor de klanten van DHL. Informatie: www.dpdhl.com L E D E N T R E F P U N T DHL en GoodShipping verminderen CO2 van zeevervoer DHL Global Forwarding, specialist in lucht- en zeevracht, en het GoodShipping-programma, ‘s werelds eerste initiatief om de containerscheepvaartsector koolstofvrij te maken door de scheepsbrandstofmix te veranderen, werken voortaan samen. DHL Global Forwarding stelt zich daarom voor als “de eerste die zijn klanten voor hun transport over zee de mogelijkheid biedt om marine biobrandstoffen van de volgende generatie te selecteren, in plaats van fossiele brandstoffen”. “De samenwerking met het GoodShipping-programma is een unieke kans om veranderingen in de zeevrachtbranche teweeg te brengen en bij te dragen aan de milieudoelstelling van nul-uitstoot dat DHL tegen 2050 nastreeft. Onze biobrandstofdienst is ontworpen als aanvulling op onze GoGreen Climate Neutral-services of als een alternatief, waardoor onze klanten nog meer kansen krijgen om hun ecologische voetafdruk te verkleinen”, zegt Kathrin Brost, Global Head Customer Intelligence & GoGreen, DHL Global Forwarding. Hernieuwbare brandstoffen hebben een belangrijk hefboomeffect om de impact van zeevrachten op het milieu tot een minimum te beperken. Belangrijke criteria zijn dat ze duurzaam worden geproduceerd en niet concurreren met bijvoorbeeld voedselproductie voor landgebruik. Volgens deze criteria moeten de afvalgebaseerde biobrandstoffen worden beschouwd als de schoonste biobrandstoffen die momenteel op de markt verkrijgbaar zijn. De nieuwe dienstverlening van DHL Global Forwarding stoelt op het principe dat broeikasgasreducties worden toegewezen aan de klanten. Elke klant die zich aanmeldt voor de service, bestelt werkelijk ‘groene kilometers’ in plaats van alleen een normale verzending, met of zonder CO2-compensatie. De overeenkomstige volumes van de geavanceerde biobrandstof zullen worden gebruikt aan boord van schepen van geselecteerde zeevrachtpartners tijdens reguliere operaties. SAJEA, uw deskundige voor fiscale en boekhoudkundige zaken SAJEA bvba is een in Elsene gevestigd modern accountants- en fiscaal kantoor. Het biedt zijn diensten aan KMO’s uit allerlei sectoren in België en specialiseert zich onder andere in de volgende domeinen: vrije beroepen, onderzoek en ontwikkeling, overdracht en toekenning van auteursrechten, internationale computerapplicaties, organisaties in de sectoren van advies, management en vastgoed, en participatiemaatschappijen. SAJEA biedt vier types diensten: het beheer van uw boekhouding en fiscale aangelegenheden; supervisie van uw boekhouding en belastingaangiften; fiscale, boekhoudkundige en financiële audit; en ten slotte speciale opdrachten (liquidatie, omvorming van een vennootschap ...). Klanten die het wensen krijgen een online werkruimte waarmee ze vlot kunnen communiceren of betalen en meteen toegang krijgen tot alle facturen. Dit procedé geeft een duidelijke kijk op de onbetaalde bedragen en de financiële situatie van de vennootschap. Onze waarden? Nabijheid, pro-activiteit en nauwgezetheid SAJEA Tax, Audit & Accountancy bvba Washingtonstraat 34 1050 Elsene 0488/22.92.40 j.saucez@sajea.be www.sajea.be Efficy haalt Robert Houdart opnieuw binnen als R&D-manager De Belgische CRM-specialist Efficy NV heeft Robert Houdart aangetrokken als nieuwe R&D-manager. Houdart is een oude bekende van Efficy, hij stond immers mee aan de wieg van het bedrijf. De ontwikkeling van de mobiele applicatie en de implementatie van artificiële intelligentie worden belangrijke uitdagingen voor Houdart, die zich de afgelopen jaren had toegelegd BECI - Brussel metropool - februari 2018 9

NEWS DIGEST op de ontwikkeling van zijn bekende schaakprogramma Houdini. Als medeoprichter van Efficy is Robert Houdart de architect van de structuur van Efficy en werkte hij aan de broncode van het CRM-systeem. Tussen 2005 en 2008 was hij al R&D-manager bij het bedrijf. “Ik heb mij daarna gericht op andere projecten, maar ik ben Efficy blijven volgen, onder meer via mijn zetel in de raad van bestuur”, zegt Houdart. “Ik heb enorm veel zin om opnieuw aan Efficy te werken. Het blijft natuurlijk ook wel een beetje mijn kindje. De passie voor het product en het bedrijf zijn de afgelopen jaren niet verminderd.” De uitdagingen die voor de komende jaren op de tafel van Houdart liggen zijn niet min. “Op korte termijn willen we onze focus leggen op de mobiele app, gamificatie van ons product en de implementatie van artificiële intelligentie (AI). Met gamificatie, of het introduceren van spelelementen, willen we het programma gebruiksvriendelijker maken.” De volgende versie van Efficy, die in maart 2018 op de markt komt, zal al een mobiele app introduceren, die in de toekomst nog verder ontwikkeld wordt. De grote uitdaging voor de komende jaren ligt dan ook bij AI, of artificiële intelligentie, waarbij het systeem zelfstandig suggesties doet naar de klant. Informatie: www.efficy.com Zes opgeleide Brusselaars doen aan straatreclame om hun carrière te boosten! Op de arbeidsmarkt opvallen is een ware uitdaging. Zes Brusselaars zijn daarin geslaagd met een stoutmoedig concept: een personal branding campagne die affiches en sociale media combineert. In de maand december hebben ze affiches van zichzelf laten verschijnen op reclameborden vlakbij de werkgevers waarvan ze droomden. Het was de bedoeling om deze organisaties op een originele manier aan te spreken, met de hoop daar aan een nieuw carrièrehoofdstuk te mogen beginnen. Een mooi verhaal, dat tot stand kwam via een partnerschap met Bruxelles Formation, Ihecs Academy en JCDecaux. Assia, Diane, Anne-Sophie, Julie, Quentin en Thibaut zijn zes Brusselaars met uiteenlopende ervaringen en verzuchtingen. Ze kwamen op het idee van deze campagne tijdens een opleiding in bedrijfscommunicatie en eventbeheer bij Bruxelles Formation. De trainer had toen namelijk een JCDecaux product voorgesteld: mijnaffiche.be. Het concept is eenvoudig: iedereen kan voortaan zijn eigen affiche in het straatbeeld laten verschijnen. Tegen een schappelijke prijs wordt de door de beginnende adverteerder ingestuurde affiche gedrukt en een week lang getoond op het reclamebord dat hij online heeft gekozen. Het product werkte inspirerend: “Waarom wij niet?”, vroegen de studenten zich af. Zo ontstond “La Belle Histoire”, het mooie verhaal van Brusselaars met uiteenlopende profielen die samen een originele campagne voerden dankzij een innoverend medium. Informatie: http://labellehistoire.brussels/ D.R.

U HEEFT NU MEER DAN 15 900 REDENEN OM EEN BRUSSELAAR AAN TE WERVEN. Carine (Brussel), zoekt werk als redacteur. “MIJN TROEVEN? VOLHARDING EN GEDULD.” 15 900 EURO AAN PREMIES: GENIET NU VAN ACTIVA.BRUSSELS. Wanneer u een Brusselaar aanwerft via Select Actiris, de gratis advies- en rekru terings dienst van Actiris, staat u als eerste in de rij voor de premie activa.brussels. Want wij stellen u kandidaten voor die voldoen aan de juiste voorwaarden. Wist u trouwens dat uw kandidaat in aanmerking komt voor activa.brussels vanaf de eerste dag van zijn inschrijving bij Actiris als hij een stage of opleiding heeft gevolgd via Actiris, VDAB Brussel of Bruxelles Formation? Ontdek activa.brussels en tal van andere goede redenen om te rekruteren via Select Actiris op www.actiris.be/activabrussels. Met de steun van het Europees Sociaal Fonds

Jacques Borlée en zijn kinderen. Van links naar rechts: Jonathan, Olivia, Dylan, Jacques en Kevin Borlée. ONTMOETING Jacques Borlée: “Hoog tijd om het emotiequotiënt in acht te nemen” Als voormalig topsporter, vader en coach van vier atleten op internationaal niveau treedt Jacques Borlée ook vaak als spreker op. Hij doorkruist de wereld om zijn aanpak van succesvol topsporten te delen met de bedrijfswereld. Hij gaat er vanuit dat we meer coaches nodig hebben, mensen die meer belang hechten aan emotie dan aan intelligentie. Een gesprek. Victor Lepoutre Brussel Metropool: welk verband legt u tussen de bedrijfswereld en de sport? Jacques Borlée: Dit verband bestaat alleen als de trainer ook als coach of mentor optreedt. Een visie is absoluut noodzakelijk, evenals een hecht team, want op zijn eentje wint niemand. Bovendien moeten duidelijke missies inzake ambitie en innovatie worden uitgestippeld. Maar het voornaamste in de sport – en dat helaas niet altijd aanwezig is in de bedrijfswereld – is het geven van waardering, want dit geldt als een impuls. De ambitie moet ook de tand des tijds doorstaan. En zowel in de bedrijfswereld als in de sport leven we best in de realiteit. Vloeit deze visie voort uit uw eigen ervaring? Toen ik zelf sporter was, focuste ik constant op innovatie en had ik een voorsprong in veel domeinen, waaronder voeding en snelheidsoverschrijding. Allemaal belangrijke aangelegenheden waarin ik echter geen ondersteuning kreeg. Ik had de indruk dat ik niet zou slagen. Ik heb dus een redelijke internationale carrière achter de rug, maar het topniveau heb ik niet bereikt ondanks een deelname aan de Olympische Spelen en een tweede plaats tijdens de Europese kampioenschappen. Bovendien ergerde ik me enorm aan de doping, toen (en vandaag nog steeds) een vrij verspreid fenomeen. Ik heb dus veel gewerkt met technologie en innovatie om de klemtoon te leggen op indruk en gevoel. We worden overrompeld door allerlei analyses, maar topsport heeft vooral te maken met gevoel. In de sport moet je de hersenen tegen heel hoge snelheden kunnen beheren. Je moet indruk en gevoel kunnen bewerken via de perceptie van het lichaam, de coördinatie, de harmonisering van het lichaam, de ogen en de hersenen! Ook het gevoel van trots is uitermate belangrijk om de indruk te bereiken, zowel 12 BECI - Brussel metropool - februari 2018 in de sport als in de bedrijfswereld, trouwens. Een mooi stadion, een mooi parlement, een mooie onderneming … De werkkracht moet trots zijn op zijn organisatie, het imago en de waarden waar hij achter staat. Dit kan alleen Het voornaamste in de sport – en dat helaas niet altijd aanwezig is in de bedrijfswereld – is het geven van waardering, want dit geldt als een impuls. in een sfeer van rust, dankzij empathie, wederkerigheid, duidelijkheid en engagement. Ambitie en innovatie moeten bovendien ook voelbaar zijn, met de nodige positieve houding. Bestaan deze waarden in de sport, in Brussel? Wie een sportstadion wil afbreken en het Memorial Van Damme ter dood veroordelen om in België een Europees voetbalkampioenschap te organiseren, vernietigt tegelijk de trots. Ik heb daar veel moeite mee, want het Koning Boudewijn-Stadion is een droom voor jonge sporters, zowel uit Oostende als uit Aarlen. Het stadion heeft een onderbewust effect op de sporter die daar optreedt. Het is dan ook belangrijk dat de politieke wereld de hoop in stand houdt met dit stadion en het Memorial Van Damme. Stelselmatig voorrang geven aan voetbal, is de verkeerde weg – en het is bovendien mislukt. Wij hebben behoefte © Reporters

THINK TANK aan een multisport-stadion waar onze jongeren zich kunnen uitleven en hun droom waarmaken. Beantwoordt uw project van een European Sport Academy in Brussel aan de behoefte aan sportieve infrastructuren die mensen tot dromen aanzetten? Het European Sport Academy moet eerst en vooral een Europees centrum van spitstechnologie worden, met de bedoeling mensen samen te brengen in de Belgische en Europese hoofdstad. In de Brusselse universiteiten vindt u neurowetenschappelijke technologie en onderzoek over de werking van de spieren die u nergens anders aantreft. Als u zich richt tot ‘winners’, dan voelen die mensen zich vaak vereerd en leggen ze met veel plezier uit hoe ze te werk gaan.” Deze kennis zou kunnen worden verspreid om hoop te geven aan onze jongeren door het besef dat wij beschikken over een centrum voor hoge prestaties in meerdere sporten, waar wij een beroep gaan doen op exclusieve technieken. Deze technieken bestaan al, maar ze moeten worden samengebracht in dit centrum waar mensen kunnen samenkomen en trainen. Dit centrum kan ook bijdragen tot het oplossen van drie grote uitdagingen in onze samenleving: zwaarlijvigheid, burn-out en rugkwalen. De kennis die we daar zullen ontwikkelen kan daarna worden overgeheveld naar de bedrijfswereld en de coaching. In dit high-level centrum zouden talrijke coaches kunnen samenkomen om de informatie te verspreiden, mensen te coachen en hun te leren omgaan met stress en prestatiegericht functioneren. Hoe ver staat dit project? De studie die met Besix werd verricht, is eind januari vrijgegeven. Het is een lijvig document over de manier om een high-level centrum goed te laten presteren. Er is binnenkort een werkvergadering voorzien met beleidsmensen om te beslissen wat wij in de nabije toekomst gaan doen. Wij vorderen heel traag maar er wordt nu naar ons geluisterd dankzij ons doorzettingsvermogen en dankzij de slagvaardigheid van het team, met daarin het Olympisch Comité, de voorzitter van de RSC Anderlecht, de directeur van het Memorial Van Damme, de rector van de VUB en meerdere bedrijfsleiders. U bent ook spreker. Welke thema’s kaart u aan? Ik heb het vaak over de hersenen, de manier waarop wij als een geheel functioneren en de harmonisering tussen lichaam en brein. Als u mooie dingen meemaakt, ontstaat er een soort positieve reset in de hersenen. En in geval van een trauma of een negatieve emotionele schok, krijgt u een negatieve reset, die u moeilijk kunt overwinnen. Ik licht dit allemaal toe: hoe u de positieve reset kunt stimuleren en hoe u in 48 uur van negatief naar positief kunt omschakelen. Ik organiseer trouwens veel teambuildings over dit onderwerp. Onze samenleving focust uitsluitend op het IQ. Het is daarom hoog tijd om ook het EQ, het emotiequotiënt aan te pakken. Ik heb daar heel hard aan gewerkt. Op die manier kan ik mijn kinderen coachen en al meer dan 10 jaar lang met hen topresultaten op wereldniveau bereiken. Denkt u dat uw managementmethode verschilt van die van andere bedrijfsleiders? De kering kwam er voor mij in 1999, toen ik de Juventus van Turijn ontmoette met de vraag waarom zij steeds naar het topniveau terugkeerden. Zij vertelden mij dat zij maandelijks deskundigen samenbrachten om hun mening te vragen over de medische aspecten, de voeding en het imago van de club. Deze deskundigen stonden los van de raad van bestuur en de inkomsten van de club. Toen ben ik ook begonnen deskundigen en bedrijfsleiders te raadplegen om me te begeleiden in mijn beslissingen en wat ik aanvoelde. Ik wilde die meningen confronteren. En als u zich richt tot ‘winners’, dan voelen die mensen zich vaak vereerd en leggen ze met veel plezier uit hoe ze te werk gaan. Zowel in de sport als in de bedrijfswereld berust het succes altijd op dezelfde werkmethodes. Zijn er raakvlakken tussen topsporters en bedrijfsleiders? Wel ja: de alfa en bèta hersengolven. Deze golven bevorderen de prestaties. Zowel topsporters als bedrijfsleiders maken hier gebruik van, want hiermee kunnen ze zich intens concentreren en tegelijk zeer ontspannen te werk gaan. Een positieve vergadering van een raad van bestuur moet bijvoorbeeld in een ontspannen sfeer kunnen plaatsvinden, want dan zijn de deelnemers constructief en creatief. Als de sfeer gespannen en onrustig is, verloopt de vergadering moeilijk en is de prestatie ver te zoeken. Een sporter kan dus een goede bedrijfsleider worden met gerichte opleiding, coaching en mentoring. Maar ook voordien is zijn ingesteldheid al bijzonder positief. De wereld moet steeds meer coaches opleiden. Leerkrachten moeten coaches worden en niet langer de kennis gewoon overdragen. Al deze aspecten – waardering, positieve kijk, luistervaardigheid, duidelijkheid en wederkerigheid – zullen doorslaggevend worden in de opleidingen. ● BECI - Brussel metropool - februari 2018 13 © Reporters

THINK TANK VÓÓR OF TEGEN Een nieuw nationaal stadion in Brussel? De leefbaarheid van het ‘Eurostadion’ project aan de Heizel kwam serieus in het gedrang toen de UEFA (de Europese voetbalunie) begin december de Euro 2020 voetbalmatchen niet meer in Brussel wilde organiseren. Het negatieve advies van het Vlaamse bestuur, begin januari, gold bijna als een doodsteek. En nu krijgt een eventuele renovatie van het Koning Boudewijn Stadion opnieuw meer aandacht. Ophélie Delarouzée Philip Neyt, bestuurder en woordvoerder van Ghelamco De Stad en het Brusselse Gewest hadden de modaliteiten van het project op voorhand vastgelegd. Ghelamco werd gewoon belast met de uitvoering van de aanbesteding. Het verlies van de Euro 2020 kan ons niet worden verweten. De audit van de UEFA was trouwens zeer positief, wat getuigt van het vertrouwen in onze planning, onze technieken en onze architecturale en financiële plannen. En de buurtweg? Die zorgt al voor herrie tussen Vlaanderen (Grimbergen) en Brussel sinds de Universele Tentoonstelling van 1958. Het probleem is opgelost, maar we staan drie en een half jaar verder. Toch zullen wij onze verbintenissen blijven naleven. De Euro 2020 was geen uiterste datum. België genoot een internationale uitstraling met dit project en riskeert nu een droom te verliezen. Als de Euro niet in Brussel doorgaat, zullen andere landen ons contacteren om het zich toe te eigenen. Omwille van de Volkenbond vanaf 2018 is een state of the art stadion dat de UEFA normen naleeft, vandaag een noodzaak. Spijtig dat grote projecten in België zo stroef verlopen. De studie van de 13 mogelijke vestigingen dateert van 2005. Politieke kringen kozen voor parking C. Daar waren wij geen voorstander van. Dit terrein ligt in Vlaanderen en Brussel moet daar rekening mee houden. Het negatieve advies van de Commissie vind ik niet zo negatief als de pers beweert. Wij gaan onze tegenargumenten voorleggen aan de minister en zijn beslissing afwachten. Zelfs een negatief antwoord betekent het einde nog niet. In dat geval zoeken wij oplossingen, anders zijn we weer 10 of 15 jaar kwijt om een nieuwe vestiging te vinden. Voor een renovatie van het Koning Boudewijn Stadion moet alles wordt herbegonnen vanaf de aanbesteding. En zou de mobiliteit dan enkele honderden meters verderop geen probleem opleveren? Meerdere studies besluiten dat een eenvoudige renovatie onmogelijk is. Het stadion is te klein om aan de UEFA normen te voldoen. En de buurtbewoners bevinden zich veel dichter bij dan in het geval van parking C. 14 BECI - Brussel metropool - februari 2018 Johan Van den Driessche, N-VA fractieleider in het Brusselse Parlement Ik beschouw het Eurostadion sinds het negatieve advies van het Vlaamse bestuur als dood en begraven. De Vlaamse regering moet zich nu uitspreken over een bouwvergunning maar beschikt over bitter weinig speelruimte. Als de vergunning er komt, zouden de tegenstanders stof genoeg hebben voor protest. Het advies duidt op onopgeloste mobiliteitsproblemen en te creatieve berekeningen. Ghelamco wil 700.000 m² volbouwen, dus 10 keer meer dan de maximaal toegestane oppervlakte ter plaatse. Dit zou bijvoorbeeld gebeuren via prorata, aangezien het stadion alleen tijdens de matchen zal worden gebruikt. Als het zoiets aanvaardt, creëert het Vlaamse bestuur een flink precedent. Omwille van de rentabiliteit is het voor 80% een vastgoedproject geworden. Mede door de 4,5 miljoen euro die de Stad jaarlijks en 30 jaar lang zal betalen en de extra kosten voor een ondergrondse parking, zal het Eurostadion volgens mijn berekeningen tussen 300 en 400 miljoen aan de belastingplichtigen kosten. In feite is er is sprake van drie stadions: het Eurostadion, een stadion voorzien in het Neo project op de Heizel voor de atletiekclub Excelsior, en nog ergens anders een nieuw stadion voor ongeveer 30.000 toeschouwers, bestemd voor het Memorial Van Damme. De voorstanders van het Eurostadion hadden er alle baat bij om de renovatie van het Koning Boudewijn Stadion te verwerpen wegens te duur en geen belangstelling van de privé. Dit debat stond altijd onder invloed. Nochtans hebben kandidaten een partnerschap tussen openbare en privé voorgesteld en Besix kwam zelfs met een voorstel dat geen beroep zou doen op de belastingplichtige. Het bureau Goedefroo oordeelt dat het Koning Boudewijn Stadion in overeenstemming kan worden gebracht met de normen van internationale voetbalmatchen. Onafhankelijke deskundigen zouden zich over dit vraagstuk moeten buigen. Een renovatie zou qua hinder en mobiliteit een beperkte impact hebben, aangezien de club van Anderlecht zijn eigen stadion wenst en omdat vele mensen het nationale voetbalteam in de verscheidene stadions van het land, Brussel inbegrepen, zouden willen zien optreden. © Ghelamco

THINK TANK Banken die ondernemerschap afstraffen Stel u voor: een bank die zich schuldig heeft gemaakt aan dubieuze verrichtingen en die nadien met het geld van de belastingplichtige van de ondergang moest worden gered … En diezelfde bank die haar neus misprijzend optrekt voor de kredietaanvraag van een ondernemer omdat die, in zijn carrière, een faillissement heeft ondergaan … Wie een eigen zaak opricht en daar niet van de eerste keer in slaagt, blijft blijkbaar levenslang gebrandmerkt. Alsof hij of zij in de gevangenis heeft gezeten. Het maakt niet uit of deze persoon het slachtoffer werd van een gerechtelijke vergissing. De bewezen onschuld heeft geen waarde. Het goed recht en het ondernemerstalent al evenmin. Een zwart schaap, een ex-gedetineerde, een pestlijder en daarmee uit. De bank mijdt zo’n gepeupel: “Donder op! Wij willen met u niks te maken hebben!” Een dergelijke minachting is onduldbaar, zeker als de financiële instelling kennelijk zware fouten heeft begaan. Wellicht heeft de ondernemer ondertussen een vijftigtal nieuwe banen gecreëerd. En werd bewezen dat hij geen enkele verantwoordelijkheid droeg in zijn faillissement, waarvan hij gewoon het slachtoffer werd. Een land dat toegevoegde waarde wil creëren, moet ondernemerschap aanwakkeren, niet afstraffen. Een financiële instelling mag niet beweren dat zij ondernemerschap ondersteunt en tegelijk blindelings en constant discrimineren aan de hand van een historisch overzicht. En hoe kan er nu sprake zijn van een tweede of een derde kans in het zakenleven als de minste tegenslag levenslangde weg naar financiering verspert? B. Russel Wenst u ook te getuigen van een waanzinnige situatie of een onrechtvaardige beslissing in uw carrière als ondernemer? Contacteer ons via er@beci.be of geef een seintje aan de redactie op het nummer 02 643 78 44. Vereenvoudig uw onderneming! Vestigt u zich in Brussel? Vergeet dan niet u in te schrijven bij de Kruispuntbank van Ondernemingen om uw ondernemingsnummer te verkrijgen. De SmartStart diensten van Partena Professional zijn beschikbaar bij Beci, op het adres 500 Louizalaan – 1050 Brussel – gea.beci@partena.be – 02 643 78 09 of via www.partena-professional.be/smartstartonline 16 BECI - Brussel metropool - februari 2018 Trop is te veel

THINK TANK MOBILITEIT (Nog) geen oplossing in zicht voor parkings en parkeergeleidingssysteem Terreuraanslagen, black-out, gesloten tunnels, eindeloos aanslepende werven, inrichting van de voetgangerszone, dalend aantal parkeerplaatsen op de openbare weg … De Brusselse mobiliteit blijft klappen incasseren, met serieuze gevolgen voor de parkings. Cédric Lobelle D e installatie van een parkeergeleidingssysteem, met zijn statische en dynamische wegwijzers naar beschikbare parkings, moest een paar plooien gladstrijken. Daar is echter nog lang geen sprake van, zo blijkt. Beci analyseert dit vraagstuk onder drie invalshoeken: het algemene parkeerbeleid, de restrictieve reglementeringen en de ontradingsparkings. “Het parkeerplan Iris2 bestaat wel degelijk, maar zijn uitvoering verloopt moeizaam”, weet Ischa Lambrechts, mobiliteitsadviseur bij Beci. “Sinds enkele jaren reiken bepaalde gemeenten geen parkeerkaarten meer uit aan ondernemingen. Bovendien verdwenen in het Gewest in tien jaar tijd 28.000 parkeerplaatsen op de openbare weg, naar aanleiding van allerlei verbouwingen, infrastructuurwijzigingen e.d. Wij begrijpen de wil om de openbare ruimte ook voor andere weggebruikers te verbeteren, maar het plan voorzag ter compensatie de creatie van alternatieve parkeergelegenheid. Daar zitten we nog steeds op te wachten.” Een ander struikelblok is de reglementering van de parkeergelegenheid buiten de openbare weg, in het raam van het BWLKE (Brussels Wetboek van Lucht, Klimaat en Energiebeheersing): die voorziet onder andere een vermindering van het aantal parkeerplaatsen in de parkings van kantoorgebouwen, “maar ook van het aantal plaatsen dat ondernemingen in nabijgelegen gebouwen huren. Deze reglementering is te streng, te radicaal en ze ontmoedigt de ondernemingen”, aldus Ischa Lambrechts. Wilde men pendelaars, klanten en hun wagens uit het stadscentrum verdrijven, dan kon het niet beter. “De overheid was van plan om de meest gemotiveerde weggebruikers (en diegenen die niet anders kunnen) aan te zetten het openbaar vervoer te gebruiken vanuit de ontradings- en transitparkings. Maar ook daar constateren we schrijnende tekorten. Enerzijds zijn er veel te weinig vlotte en regelmatige verbindingen met zulke parkings. En anderzijds zijn deze parkings niet talrijk genoeg en vaak door mensen uit de buurt gebruikt. Er bestaan projecten maar de verwezenlijking ervan verloopt volgens ons veel te traag.” Parkeergeleidingssysteem ook te traag Het parkeergeleidingssysteem is een kleine stap in de goede richting, vindt de mobiliteitsadviseur van Beci: “Een oeroud dossier. Daar wordt al 20 jaar over nagedacht. De eerste statische en dynamische wegwijzers De eerste parkeergeleidingsborden werden in Brussel geïnstalleerd. werden in 2017 geïnstalleerd, maar ze vermelden nog niet het aantal vrije plaatsen in al de parkings die ze aanduiden. En de meeste van deze wegwijzers wachten nog in een of andere loods op hun installatie. Kortom, de uitvoering van het project verloopt te traag. Spijtig, want met een parkeergeleidingssysteem vindt de autobestuurder sneller een parking, en dat zorgt voor een vlotter verkeer. Ook de voetgangerszone zou hierdoor aantrekkelijker worden: uit meerdere studies blijkt dat het succes van voetgangerszones onder andere afhangt van een gemakkelijke toegang en parkeergelegenheid in de buurt.” Ongeveer 30% van de rijdende auto’s in de Brusselse straten is op zoek naar een parkeerplaats, stelt Parking. brussels, het parkeeragentschap van het Brusselse Gewest, belast met de harmonisering en vereenvoudiging van het beleid ter zake. Het agentschap moet onder andere het parkeergeleidingssysteem installeren. “In 2017 hebben we ruim 50 statische en dynamische borden geïnstalleerd. Dit was een eerste fase”, zegt François Robert, woordvoerder van Parking.brussels. “Momenteel kunnen we slechts de weg wijzen naar de parkings. De tweede fase voorziet een uitgebreid systeem dat ook de transitparkings van het Gewest zou integreren en het aantal vrije parkeerplaatsen aanduiden, zoals in Brussels Airport. Ik weet echter niet wanneer wij aan deze fase kunnen beginnen. Het beheer van het parkeergeleidingssysteem is momenteel gekoppeld BECI - Brussel metropool - februari 2018 17 D.R.

THINK TANK aan een systeem van wegtakeling van wagens, binnen een openbare aanbesteding. Er is dus behoefte aan een nieuwe aanbesteding, die in voorbereiding is.” De parkinguitbaters zijn ondertussen het ongeduld voorbij. Roland Cracco, CEO van Interparking, is natuurlijk voorstander van een parkeergeleidingssysteem, maar … Het heeft te lang geduurd. De dynamische wegwijzers zijn nu voorbijgestreefd, jaren nadat ze werden aangekocht. Het aantal tekens is te gering om naam en richting van de parkings duidelijk te vermelden. Het was op zich een goed idee, maar het werd stuntelig uitgevoerd. De oplossing zit in de aankoop van moderne, digitale borden. Het is tijd om uit onze luie stoel te komen, gecoördineerd te werk te gaan en inspiratie te putten in steden als Antwerpen, Brugge en Gent die dit alles snel en goed hebben verwezenlijkt.” Een ondersteunende app BePark voelt zich minder betrokken bij dit dossier. Deze onderneming concentreert haar parkeeraanbod in de rand en werkt met een abonnement op maat, voornamelijk bestemd voor werkkrachten die hun wagen achterlaten om over te stappen naar het openbaar vervoer. “Natuurlijk zijn wij voorstander van een parkeergeleidingssysteem”, verklaart gedelegeerd bestuurder Julien Vandeleene. “Maar dit betreft voornamelijk een clientèle die zijn verplaatsingen naar het stadscentrum niet hoeft te voorzien, in tegenstelling tot onze klanten. Hoe dan ook, het parkeergeleidingssysteem zou zeker efficiënter zijn als alle betrokken operatoren de bezettingsgraad van hun parkings communiceerden.” Hier speelt, op de smartphone, de parkeerapp van Parking.brussels een belangrijke rol. Ze leidt autoIscha Lambrecht (Beci) mobilisten naar beschikbare parkings in de buurt van hun bestemming, dankzij de integratie van applicaties als Google Maps, Waze e.a. Meer dan 24.000 parkeerplaatsen in 58 openbare en privé parkings staan in systeem geregistreerd, naast de aangeboden diensten en troeven (oplaadpalen voor elektrische voertuigen, openbaar vervoer of Villo-station in de buurt enz.). “In de toekomst gaan we extra parkings in het systeem integreren. Voor sommige ervan vermeldt de app of hij vrij, bijna of helemaal volzet is. Deze functie zal binnenkort nog krachtiger zijn en meer details verschaffen”, zegt François Robert. 18 BECI - Brussel metropool - februari 2018 Roland Cracco (Interparking) Toekomst te onzeker, aldus de operatoren In afwachting is iedereen druk aan het rekenen. Interparking begint nu pas aan een traag herstel, na de terreuraanslagen, de inrichting van de voetgangerszone, de sluiting van de tunnels e.a. “In 2017 bereikten we een stabilisering ten opzichte van 2015 en vooral 2016, toen de bezetting van sommige van onze parkings in het stadscentrum met 40 tot 50% is gedaald. Geleidelijk komen de mensen terug naar het centrum, of tenminste de benedenstad en de wijk Gulden Vlies en Louiza”, vertelt Roland Cracco. Laten we de parkings in de bovenstad niet vergeten. “Ook zij hebben geleden onder de verbouwingen en werven die de gewestelijke administratie van mobiliteit heeft besteld. Positief is dat we sinds september een vermindering van het aantal werven en van hun duur in Brussel-Stad vaststellen. De toegang tot het stadscentrum verloopt nu iets vlotter. De situatie verbetert langzaam, maar blijft delicaat. Ik zou de politici willen aanzetten tot voorzichtigheid, om onverantwoorde beslissingen te vermijden.” Voor BePark betekenden de mobiliteitsproblemen in het stadscentrum echter een toename van het aantal klanten in de rand. “Dit heeft ons aangezet het aanbod uit te breiden in de buurt van Delta en Herrmann Debroux”, zegt Julien Vandeleene. “Wij zijn bereid om te investeren in meer parkeermogelijkheden. Het grote struikelblok is de moeilijkheid om een exploitatievergunning te verkrijgen. Drie jaar wachten, zoals nu het geval is, is een enorme verspilling van energie. En ondertussen hebben handelszaken het moeilijk en vragen ondernemingen zich af of ze niet zouden verhuizen.” Alles is echter niet negatief: “Brussel is een laboratorium. De operatoren zullen met de stad moeten evolueren. In de toekomst zullen de parkings niet meer voorbehouden zijn aan wagens, maar ook toegankelijk worden voor tweewielers en fungeren als inzamelpunt, inleveringspunt voor deelwagens, laadstation voor elektrische voertuigen enz. Wij zijn de beheerders van vastgoed waarmee mensen zich in de toekomst beter zullen kunnen verplaatsen.” ● Julien Vandeleene (BePark) Contact : Ischa Lambrechts, Mobiliteitsadviseur, Beci 02 563 68 59 – ila@beci.be © Reporters D.R. D.R.

THINK TANK CURSIEFJE Brussel, de stad die zich vergist Naar aanleiding van het debat over de mobiliteit in Brussel, stuurde een van onze lezers ons onderstaand cursiefje, dat wij integraal publiceren. Als oplossing voor onze mobiliteit krijgen we doodlopende projecten en verboden-rijrichtingsgedrochten voorgeschoteld. Terwijl de handel in Brussel sputtert, wordt in het wilde weg geverbaliseerd. De parkings? Controle overal en blijkbaar slechts voor ingewijden, want zonder een bankkaart raak je er niet meer binnen. Parkeergelegenheid is een met uitsterven bedreigde soort. En ondertussen woedt de jacht op klant en wagen. De luchtvervuiling viert hoogtij dankzij de gigantische CO2 uitstoot die resulteert uit eindeloze wegomleggingen, niet-gesynchroniseerde verkeerslichten en opzettelijke verkeersopstoppingen door de beperking en versmalling van invalswegen. En dan maar beweren dat er steeds meer wagens in de stad rondrijden! Larie en apekool! In het geniep wordt Brussel mishandeld, gewurgd en verpauperd. W e dachten nochtans dat een betere mobiliteit de terugkeer van burger en klant naar het stadscentrum zou bevorderen. Zijn we naïef? Misschien kan een parkingtarifering volgens de lengte van de wagen het gebruik van kleinere en minder vervuilende auto’s in de stad aanmoedigen? Met de tijd verkwist aan het zoeken van een parkeerplaats in een doolhof van éénrichtingsstraten en ontoegankelijke wegen, verliest zowel automobilist als handelaar geld. En dan houden we nog geen rekening met de schade aan onze lichamelijke en psychologische gezondheid! Vermoeidheid en zwaarmoedigheid … Bovendien peperduur. Waarom zouden we het verkeer van voertuigen in Brussel niet aanmoedigen? Maar dan kleine, weinig vervuilende en niet al te krachtige wagens. Een Hummer die niet meer betaalt om te parkeren dan een tweemaal kleinere Smart, dat gaat toch niet op? Dat zulke lompe terreinwagens niet extra worden belast voor de overdreven en nutteloze vervuiling die ze veroorzaken, valt moeilijk te begrijpen. Het (schandalig) argument dat beweert dat krachtige wagens meer opbrengen aan de Staat, houdt geen steek. De gezondheid van de burgers, van hun longen, hun zenuwen en hun bloeddruk, kost fortuinen aan de gemeenschap. En met kortere wagens kunnen we ook meer parkeerplaatsen aanbieden op eenzelfde oppervlakte. De suggesties die we hier aanhalen, roepen natuurlijk andere vraagstukken op, zoals de keuze van bedrijfswagens, die blijkbaar zo indrukwekkend mogelijk moeten zijn. En we verwachten ook een serieuze protestgolf, moesten vrachtwagens verplicht worden alleen ‘s nachts te leveren en overdag geen toegang krijgen tot de stad (zoals in Rome, 2000 jaar geleden). Misschien zou dit nieuwe kansen bieden aan het gecombineerd spoor/wegvervoer en de waterwegen, met als positief gevolg meer leveringen met lichte bestelwagens, die tegelijk minder plaats innemen, minder duur zijn en minder vervuilen. Volgens dezelfde logica zou men kleinere bussen kunnen inzetten op secundaire lijnen en tijdens daluren, wanneer de reizigers zeldzaam zijn. Hoe vaak zien we niet in het schrale licht van een avond een gelede bus voorbijrijden met één enkele passagier aan boord? Het geld dat wordt uitgespaard door de aankoop van lichte bestelwagens en kleine bussen die minder verbruiken, kan de aanwerving van bijkomende chauffeurs en onderhoudspersoneel compenseren. En tegelijk voor meer tewerkstelling zorgen. Onze politieke mannen en vrouwen moeten geen andere prioriteiten nastreven dan de dienst aan de bevolking. Het is dus hoog tijd om de handen uit de mouwen te steken en met gezond verstand te werken aan het welzijn van de burgers en de gezondheid van het zakenleven in Brussel. Zoals de soldaten in onze straten zeggen als ze met een probleem geconfronteerd worden: “Bewegen!” En dan liefst in de goede richting, want onze toekomst hangt er van af. ● Guy A. Delhaye, Oprichter van Bis Repetita Wenst u uw mening bekend te maken? Hebt u een voorstel voor Brussel en zijn ondernemingen? De tekst is welkom bij de redactie: er@beci.be. BECI - Brussel metropool - februari 2018 19 D.R.

THINK TANK STEDENBOUW Stedelijke reconversie: van scheepswerf tot innovatiecentrum Hoe paradoxaal ook, steden zijn prachtige voorbeelden van veerkracht en duurzaamheid. Op 150 km van Brussel pronkt Rotterdam met een prachtig staaltje stedelijke reconversie: in het havengebied werd een verlaten scheepswerf omgebouwd tot een campus waar innovatie, vorming en productie hoogtij vieren. We gingen er op bezoek. Johan Debière D e stedelijke gebieden concentreren 54% van de wereldbevolking (het wordt 65% tegen 2030) en 70% van het bruto binnenlands product. Ze concentreren helaas ook gigantische sociaaleconomische uitdagingen, want hoe moet je nu iedereen bij de welvaart betrekken en aan een baan helpen? En hoe kunnen deze gebieden de productie integreren in een stedelijk weefsel waar de industrie achteruitgaat en de ruimte optimaal dient te worden ingezet? Veel Europese steden pakken deze vraagstukken met originele oplossingen aan. Rotterdam beschouwde de schipbreuk van de scheepsbouwindustrie als een kans om een innoverend industrieel productiecentrum in het leven te roepen. Het werd de RDM campus (Research, Design and Manufacturing). De haven- en stedelijke overheden van Rotterdam treurden niet lang om de ruim 2.000 banen die in enkele maanden verloren gingen: ze besloten al gauw een nieuwe bestemming te geven aan dit uitgestrekt gebied van nagenoeg 100 ha. Zo ontstond in februari 2009 het Innovation Dock in het vroegere havengebied, onder impuls van het Albeda College, de Hogeschool Rotterdam en het Havenbedrijf Rotterdam. Het historische gebouw, ruim 10.000 m² groot en 20 m hoog, werd behouden. Zijn oude daksparren en antieke poorten leggen de band tussen het luisterrijke verleden en de innoverende toekomst. De RDM campus opende enkele maanden later – in oktober 2009 – zijn deuren. Het gebied zag een toestroom van ondernemers die productieactiviteiten opnieuw in de stedelijke omgeving wilden integreren, echter zonder de residentiële functie van een stad als Rotterdam in het gedrang te brengen.. Bruggen bouwen tussen onderwijs, onderzoek en onderneming Als Coördinator Duurzame Ontwikkeling bij Beci kwam Laura Rebreanu verbluft terug van een studiereis op de RDM Campus: “Een prachtig voorbeeld van steun aan productieactiviteiten, gericht op innovatie en de versterking van de band met het onderwijs, het onderzoek en de ondernemingen! De zeer indrukwekkende ruimten worden gedeeld tussen de Hogeschool Rotterdam en de Makerspace, tegelijk een incubator voor starters en een creatie- en fabricageruimte voor al wie zijn ideeën gestalte wil geven.” Wie zich daar installeert, krijgt een zeer goedkope toegang tot de infrastructuur en spitstechnologisch gereedschap, naast verscheidene begeleidingsdiensten en de 20 BECI - Brussel metropool - februari 2018 mogelijkheid om opleidingen te volgen. De banden en de gedachtewisseling tussen studenten en starters zijn sterk en intens. De gebruikers van de Makerspace worden trouwens aangemoedigd hun ervaring te delen met de studenten en een beroep te doen op hen voor een stage of gewoon om een handje toe te steken. Omgekeerd worden studenten die een idee willen ontwikkelen, aangezet om er zonder verwijl aan te beginnen, met de waarborg dat ze de hulp kunnen inroepen van meer ervaren collega’s. “Ik waardeerde vooral de klemtoon op de interactie tussen de verscheidene gebruikers. Deze prachtige ruimte is voor iedereen toegankelijk, zowel beroeps als amateur, via een eenvoudig abonnement. Dit is werkelijk de beste manier om innovatie en creativiteit aan te wakkeren en om de mensen te stimuleren in de richting van duurzaam ondernemerschap.” De zeer verscheidene activiteiten bieden een mix van ambachten en nieuwe technologieën. Er wordt aangedrongen op de terugwinning en het optimale gebruik van de hulpmiddelen. Elk project, hoe klein ook, integreert elementen van de kringloopeconomie en de veerkracht waarvan de leefbaarheid van een stad op lange termijn afhangt. Hier creëerde het jonge ontwerp- en productiebedrijf RAP Studio bijvoorbeeld het eerste gebouw dat in Nederland door robots werd opgericht. En hier ontstond bovendien RanMarine Technology, waarvan de Waste Shark moet bijdragen tot de opruiming van de ‘plasticsoep’ die alle oceanen ter wereld vervuilt. “Laten we hopen dat dit soort initiatief voor inspiratie zorgt in het Brusselse Gewest”, besluit Laura. . ● Informatie: https://www.rdmrotterdam.nl © Laura Rebreanu

THINK TANK OPEN SOURCE Édouard Cambier, Co-Owner van Seed Factory en Voorzitter van de Belgian Workspace Association Samenwerken, de eerste stap naar vertrouwen De wereld verandert zeer snel. Voor sommigen onder ons, veel te snel. Het jaar 2018 begint met een zwaar verstoorde situatie. In mijn omgeving heeft dagelijks een klant, een medewerker of een familielid het over vroeger, over de goeie ouwe tijd. Toen kon de omzet nog met 10% per jaar groeien, zonder al te veel moeite. Toen volstond een eindejaarsevaluatie om het gedrag van een medewerker bij te sturen. Toen werden gsm’s om de vijf of tien jaar vervangen en volstonden de berichtjes van de ochtend om te weten wat er in de onderneming aan de hand was. Dit is nu voltooid verleden tijd en de veranderingen versnellen nog. Maar waarom nu eigenlijk? “Een aantal fundamenten zijn verdwenen of verdwijnen binnenkort”, hoorde ik onlangs van Eric Winnen, directeur publieke aangelegenheden bij de FNRS. Onze samenleving werd opgericht op ‘cement’-waarden die iedereen aanvaardde: vooruitgang, verzoening, moderniteit, justitie … De samenleving berustte op een aantal sterke, niet bekritiseerde instellingen die veel vertrouwen inboezemden: school, arts, gezin, justitie, wetenschap, deskundigheid, werk, kerk, vakbond … De samenleving functioneerde aan de hand van normen die iedereen aanvaardde dankzij duidelijk uitgestippelde rollen. Dit lineaire stramien is stilaan aan het wegkwijnen. Waaraan dit te wijten is? Zeg maar de nieuwe technologieën, de globalisering, de echtscheidingen, de fake news, de GAFA, een zekere vorm van wetenschappelijke vooruitgang, multidimensionele en decentrale reporting, de eindigheid van de wereld, de bitcoin, het einde van de roaming, het verlies van onze ‘headquarters’, de fiscale concurrentie tussen regio’s en staten, het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie, de concurrentie met China, gsm’s aan tafel, de prijs van Ryanair tickets, de migranten, de tweets van Trump, de Noord-Koreaanse dreiging, de Griekse crisis, de Afrikaanse demografie, WhatsApp … Deze wereld met steeds meer complexiteit en steeds minder richtpunten schrikt bedrijfsleiders en ondernemers af. De samenleving valt uiteen omdat het gezond verstand niet meer voor de nodige hechting zorgt. Vandaar het belang om weer samen te komen, zich te verenigen, de banden aan te halen en samen projecten te ontwikkelen en te concretiseren. Coöperatie … Hierin kan co-working een rol spelen. Voor veel ondernemers betekent co-working, naast een werkplaats, ook een nieuw richtpunt, een nieuw gezin en een oord van vertrouwen. In deze ruimte kan de ondernemer sereen zijn taak vervullen en zijn ‘why’ ontwikkelen. Omdat de sociale cycli zodanig versnellen, moet constant worden geïnnoveerd met nieuwe ideeën, producten, service designs en communicatiekanalen. Zoiets kan niemand op zijn eentje aan. Stel u voor: dit alles rechtstreeks met uw klanten en leveranciers regelen, zonder de minste filter … De co-working ruimte wordt nu stilaan een centrum voor open innovatie, waar mensen zich niet laten afschrikken door ondernemen, innoveren, het uittesten van nieuwe technieken, dit alles zonder gezichtsverlies en zonder alle innovaties gewoon aan klanten of leveranciers toe te vertrouwen. Op zich geen nieuw concept. Het principe is zelfs oeroud. De prachtige Grote Markt van Brussel, die vanaf de 15e eeuw onderdak bood aan een aantal gilden, is in feite niets anders dan een reusachtige co-working ‘avant la lettre’. Het lijkt wel op een groepering van een tiental co-working thema’s rond bier, kant, graan enz. Vandaag beschikken wij in Brussel over een groot aantal dergelijke ‘third places’ waar technische en technologische uitmuntendheid op wereldniveau zich gaan vestigen. We beschikken over fintech vaardigheden in het centrum van Brussel. De Delta wijk staat bekend voor zijn ICT deskundigheden. Aan de kant van de VUB/ULB vindt men talrijke bekwaamheden in media en communicatie. Recht tegenover de Seed Factory biedt de Icab onderdak aan talrijke programmeurs, encoders en ICT specialisten. Ook in Vorst zijn er meerdere centra voor ICT en communicatie. In Evere animeert Anis Bedda een ruimte gecentreerd op social innovation. En tegen 2022 verwachten we de nieuwe mediawijk in de buurt van het Meiserplein. OK, op de Grote Markt is er momenteel nog geen co-working. Binnenkort misschien wel ;-) BECI - Brussel metropool - februari 2018 21

INTERNATIONAAL ENTERPRISE EUROPE NETWORK 4 prioriteiten om Brusselse KMO’s in 2018 te helpen exporteren Enterprise Europe Network (EEN) begeleidt Europese KMO’s in hun internationale ontwikkeling sinds 2008. Het netwerk is aanwezig in meer dan 60 landen, met 600 organisaties, waaronder Beci, de Kamer van Koophandel van Brussel die samen met Impulse als referentie-orgaan optreedt voor de Brusselse ondernemingen en hen ook in 2018 zal bijstaan. G 1. rensoverschrijdend actief zijn en exporteren? Voor veel KMO’s een bijzondere kans, al blijft de stap moeilijker te zetten dan voor grotere ondernemingen. Het is allemaal een kwestie van schaal, middelen en interne competenties. Hier treedt EEN op, met – via Beci – een begeleiding van de Brusselse KMO’s tijdens hun internationale groei. In 2018 gebeurt dit volgens vier grote assen: De interne Europese markt: Talrijke Europese reglementeringen ondersteunen de KMO’s. Maar deze bedrijven moeten de reglementen kennen om er maximaal voordeel uit te halen en ze in de ontwikkelingsstrategie op te nemen. De digitale overgang neemt in 2018 een belangrijke plaats in het seminar- en opleidingsprogramma in. De informatie zal zich ook toespitsen op toekomstige wijzigingen van sommige Europese reglementeringen, o.a. wat betreft producten voor tweeërlei gebruik, de detachering van werkkrachten en uiteraard de nieuwe Europese Algemene Verordening Gegevensbescherming, die in mei van kracht wordt. 2. De Europese aanbestedingen bieden talrijke zakelijke kansen aan KMO’s. Met informatie over openbare aanbestedingen in een bepaalde sector, over een categorie opdrachtgevers of een bepaald land, wordt het gemakkelijk aantrekkelijke opdrachten te selecteren. Met Beci kunnen bedrijven zelfs geïndividualiseerde waarschuwingsberichten leren configureren. 3. Internationalisering: Zakelijke relaties aanknopen buiten de EU is een hele uitdaging voor veel KMO’s. Ze vergroten echter hun slaagkansen met informatie over lokale reglementeringen, met een doordacht gebruik van de handelsovereenkomsten tussen de EU en bepaalde landen en met een betere toepassing van de bestaande Europese hulpmiddelen (o.a. inzake de EU financiering van projecten in opkomende landen). Het seminar zal dit thema aankaarten. Op 27 maart organiseert Beci met de douane een forum over de impact van de Brexit op de Brusselse ondernemingen, de nieuwe reglementering voor preferentiële oorsprong (REX systeem), de speciale rechten en plichten voor de import-export met specifieke landen buiten de EU, en ten slotte de digitalisering en e-commerce. Ook de culturele aanpak komt aan bod, met een focus op Japan. 4. Een goede partner in het buitenland vinden: Een internationale zichtbaarheid bevordert de spontane belangstelling van buitenlandse ondernemingen. Om een selectie te maken tussen de binnenkomende aanvragen, publiceert het business-to-business webplatform van EEN anonieme profielen en zakelijke aanbiedingen van ondernemingen uit de 63 landen waar het netwerk vertegenwoordigd is. Beci integreert profielen en zakelijke aanbiedingen van Brusselse ondernemingen en legt contacten tussen bedrijven die een wederzijdse belangstelling vertonen. Bovendien kunnen ondernemingen proactief interessante profielen gaan opzoeken op het platform www.brusselsnetwork.be. Organisaties van het netwerk verzekeren de opvolging van het contact. Dankzij de matchmaking events die EEN organiseert, kunnen ondernemingen via vooraf geregelde afspraken elkaar leren kennen. EEN biedt talrijke evenementen aan. Beci selecteert enkele daarvan en begeleidt Brusselse ondernemingen ter plaatse. Reserveer nu al in uw agenda: specifiek in agrovoeding, de Tavola Food Business meetings van 12 en 13 maart in Kortrijk en een uitnodiging van inkopers in Frankrijk, in november. Ook in retail en de modesector werden evenementen geselecteerd. En in Brussel verwachten we het bezoek van buitenlandse afvaardigingen uit Egypte, China en Nigeria. Nog even melden dat een missie van de Europese Investeringsbank op 22 en 23 maart Londen zal bezoeken. Contacten met Londense ondernemingen staan op het programma. Meer informatie? Contacteer Jean-Philippe Mergen tel. 02 210 01 77 - jpm@beci.be En ook: www.brusselsnetwork.be 22 BECI - Brussel metropool - februari 2018 © Thinsktock

TURNING UNCERTAINTIES... Sinds de crisis vragen onze Zuid-Amerikaanse klanten extreem soepele betalings voorwaarden. Bérengère Ménart, CEO Ménart, de Belgische kmo die haar recyclagemachines wereldwijd exporteert. Onze risicoanalyses helpen u een veilige inschatting van uw klanten te maken. De Brazilianen dringen aan op lagere voorschotten en langere betalingstermijnen. Wij zorgen voor een dekking op maat. Obrigada! Door jullie souplesse waren we onze concurrenten te snel af. ...INTO OPPORTUNITIES. Mireille Janssens, Credendo, de kredietverzekeraar die kmo’s dekt tegen exportrisico’s en hen helpt met de financiering. www.credendo.com

U bent van plan te exporteren of nieuwe markten te veroveren? te exportere en te verov Raadpleeg de Export Agenda 2018!Export Age 97 commerciële acties wereldwijd: economische missies, internationale beurzen, uitnodigingen van inkopers. 97 com econom beurzen • Contac econo ommerciële acties wereldwijd: omisc die tot t uw beschikking staan in 150 landen. Contactgegevens van onze 90 en, uitnodigingen van inkopers. actgegevens van onze 90 economisc omisc hés die tot uw besc De Export Agenda, de gids van Brussel Invest & Export die u zal helpen bij het realiseren van uw internationale ambities in 2018. Download het op www.invest-export.brussels

INTERNATIONAAL China laat namaakproducten niet onbestraft INTELLECTUELE EIGENDOM Om haar sterke economische groei te handhaven moest China haar intellectuele eigendomswetten drastisch hervormen en ook streng toezien op de naleving ervan. Een moeizaam proces dat nu zijn vruchten afwerpt. Goed nieuws voor Westerse ondernemingen, dus, al blijft waakzaamheid geboden. Let op uw handelsgeheimen! Amy Kessels C hina blijft verbazen. Nog in 2016 kende het land een economische groei van 6,7%. Het vertegenwoordigde 17% van de wereldexport en 12% van de import. Een unicum, zeker gezien de woelige geschiedenis van China en haar economie. Pas in 1976 en met een reusachtige economische achterstand begon het land aan de heropbouw van zijn economie. Dit gebeurde volgens socialistische opvattingen, waardoor de liberalisering aarzelend verliep. De snelle economische ontwikkeling van China, die leidde tot haar toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie in 2001, veroorzaakte belangrijke hervormingen van de intellectuele eigendomswetten. De nieuwe wetgeving bestrijkt hier elk aspect van. De meeste Westerse juristen vinden deze wetten nu volledig, systematisch en conform de internationale gebruiken. De verandering was hoognodig. China nam het namelijk in het verleden niet al te nauw met namaak en piraterij, ondanks de bestaande wetgeving. Dit had voornamelijk met nationalistische belangen te maken. China kende een sterke economische groei, hoofdzakelijk door het namaken van Westerse design en technologieën. China moest echter onder druk van de Westerse wereld actie ondernemen om niet wegens namaak te worden uitgesloten. De verdere economische groei in China vereiste een hervormd Intellectuele Eigendomsrecht. Er bestond geen werkelijke tegenstand, maar de hervorming duurde nog jaren, met discussies op het hoogste niveau. Eerlijke rechtbanken Ondanks de wetgeving bleef China veel onrechtmatige producten exporteren. Het beleid diende dus te worden verstrengd, wat China ook deed, zo blijkt uit verschillende acties van vorig jaar. De bescherming verbeterde dankzij een strikter systeem voor aanvraag en registratie van intellectuele eigendomsrechten. Vandaag beschouwen zelfs buitenlandse bedrijven de Chinese rechtbanken als eerlijke arbiters bij geschillen rond het Intellectuele Eigendomsrecht. Tussen 2006 tot 2014 wonnen buitenlandse octrooihouders 80% van de Chinese octrooi-inbreukzaken tegen plaatselijke bedrijven. Daarom wordt China nu gezien als een gunstiger locatie voor zulke rechtszaken. Dit heeft ook te maken met de snelheid van de procedure. Gemiddeld is de rechtbank belast met het Intellectuele Eigendomsrecht in Peking in 125 dagen met een zaak rond, vergeleken met 18 maanden in Europa. Startups met innoverende producten worden dus aangespoord de sprong naar de markt te wagen. Innovatie vereist investeringen, die nu aantrekkelijker worden omdat het risico op verlies door namaak vermindert. Niet enkel de Chinese overheid versterkt deze positie: ook Chinese privé bedrijven als Ali Baba nemen strengere maatregelen tegen namaak. Met een slim systeem worden verdachte producten op de site aangekocht om te worden getest op namaak. Vervalste producten verdwijnen meteen van het platform. Voor Belgische bedrijven wordt het dus interessanter om met Chinese handelspartners samen te werken. Wees echter op uw hoede en bescherm uw handelsgeheimen voordat u China binnentreedt. ● Handelsmissie China, van 21 tot 28 april Brussels Invest & Export organiseert een handelsmissie naar China. Info: http://invest-export.brussels/nl_BE/agenda Contact: Victor Dulait, Area Manager Verre Oosten - Brussels Invest & Export tel. 02 800 40 11 - vdulait@sprb.brussels BECI - Brussel metropool - februari 2018 25

www.beci.be

Van links naar rechts:Frédéric Lévy Morelle (Look & Fin), Alain Boribon (Subsiconseils), Erick Thiry (Beci), Sandrine Evrard (Finance.Brussels), Louis Devaux (Devaux Consult) en Xavier de Troostembergh (Bolero Crowdfunding). ‘Financiering-mix’ is trendy DE ONDERNEMING FINANCIEREN Met het vraagstuk van de financiering hebt u ongetwijfeld al te maken gehad, ongeacht of u nu ondernemer bent, starter of zaakvoerder van een bedrijf dat een snelle groei of een totale herstructurering doorstaat. Bij elke stap van zijn levensloop heeft het bedrijf behoefte aan financiering. In dit verband besprak Beci op 14 december samen met een panel van deskundigen, een aantal mogelijkheden. Annabelle Duaut O p het vlak van bedrijfsfinanciering mogen we in 2018 en heleboel veranderingen verwachten. Naast deze nieuwigheden in de nabije toekomst wou Beci tijdens een speciale avond toch ook een overzicht geven van de uitgebreide waaier bestaande financieringsoplossingen voor de Brusselse bedrijven. Vijf deskundigen met terreinervaring werden hiervoor uitgenodigd: Sandrine Evrard, Investment Manager bij Finance.Brussels (GIMBgroep); Louis Devaux, financieel adviseur (Devaux Consult); Alain Boribon, oprichter van Subsiconseils; Frédéric Lévy Morelle, CEO van Look & Fin, en Xavier de Troostembergh, Business Development Manager van het platform Bolero Crowdfunding. Alternatieve oplossingen Enkele jaren geleden nog hingen de ondernemers volledig af van de leningen die de banksector hen al dan niet wilde toestaan. Daar is vandaag verandering in gekomen want projectdragers wenden zich steeds in groteren getale naar alternatieve financieringsbronnen, waaronder crowdfunding, uiteraard. “Dankzij Look & Fin kunnen KMO’s en ZKO’s voor financiering rechtstreeks bij particulieren terecht”, stelt Frédéric Lévy Morelle. “Via het web bepaalt Look & Fin de ondernemingen die ze kan helpen. Het zijn hoofdzakelijk gevestigde KMO’s met een omzet van meer dan 600.000 euro en die bovendien al meer dan drie jaar rendabel zijn.” Waar hier sprake van is, zijn leningen van 100.000 tot 3 miljoen euro, die over een periode van zes maanden tot vijf jaar dienen te worden terugbetaald. Volgens hetzelfde principe biedt de door KBC opgerichte Bolero Crowdfunding financiering aan starters via de zogenaamde equity crowfunding (co-investering met een professionele partner), naast crowdlending (waarbij particulieren geld lenen aan projectdragers, met of zonder rente), bedoeld voor KMO’s en ZKO’s uit allerlei sectoren. Als grootste indiener van subsidiëringsdossiers in het Brusselse Gewest, helpt Subsiconseils van zijn kant een zeer diverse groep spelers, van kleine buurtrestaurants tot internationale ondernemingen van de agrovoedingssector. Met zes andere ondernemers richtte Alain Boribon bovendien enkele maanden geleden Citizenfund op. Dit investeringsplatform wil “de passieve, slapende spaarcenten van elke burger mobiliseren om projecten te ondersteunen in de richting van de kringloop- en deeleconomie” (zie p.47 het artikel dat wij aan Citizenfund besteden). Frédéric Levy Morelle (Look & Fin) Ondanks de recente opkomst van privé investeringen, blijft een beroep op bankfinanciering in de meeste gevallen nog onvermijdelijk (69% van de dossiers, volgens een studie verricht door Look & Fin). Omdat de ondernemer zich tegelijk optimistisch en realistisch moet opstellen, heeft hij er alle baat bij zijn bank trouw te blijven, aldus Louis Devaux. “Ik beveel steeds aan zich – onder andere – te richten tot de bank die de ondernemer kent, want het spoor dat hij in deze bank heeft achtergelaten kan een gunstige impact hebben. In een tweede fase staat het de projectdrager natuurlijk vrij om een kijkje te gaan nemen op de rest van de markt.” Anderzijds kan overheidssteun (13,7% van de respondenten), zoals in het geval van de BECI - Brussel metropool - februari 2018 27 © Isopix © Isopix

TOPIC GIMB (Gewestelijke Investeringsmaatschappij van Brussel) zijn rol spelen “in marktsegmenten die moeilijker toegang krijgen tot financiering”, zegt Sandrine Evrard. “Omdat wij tewerkstelling in het Brusselse Gewest beogen, zijn onze investeringen vaak riskanter dan wat de banken aanvaarden.” Sandrine Evrard (Finance.Brussels) Moeilijkheden om aan een banklening te geraken Uit de studie van Look & Fin blijkt dat sinds 2008, 59% van de KMO’s het moeilijk vindt een banklening te verkrijgen. Dit loopt zelfs op tot 80% voor de kleinere KMO’s. Louis Devaux: “De jeugd van een onderneming bemoeilijkt duidelijk de financiering”, want om aan de criteria van de banken te voldoen “moet de activiteit blijk geven van een zekere winstgevendheid en van eigen middelen die aantonen dat de onderneming en de projectdrager zich echt inzetten”. Frédéric Lévy Morelle vindt “die 59% op zich niet verrassend. De banken blijven lenen, maar de ondernemers moeten meer waarborgen kunnen voorleggen (zo bijvoorbeeld de goodwill, een garantie op de materiële activa …), wat het ganse proces bemoeilijkt. En dan hebben we het nog niet over de sloomheid van banken in dit domein”. Volgens Sandrine Evrard, “verkeert een kwart van de Brusselse KMO’s in een ongezonde financiële toestand. In deze omstandigheden is het moeilijk om een financiering van de bank te verkrijgen, of dan op een manier die niet bij het project past.” Stroomafwaarts bestaan er talrijke vormen van subsidies die, volgens Alain Boribon, nog te weinig door de Brusselse ondernemingen worden benut. “Er bestaan drie categorieën subsidies: de softs, de algemene investeringen en de specifieke investeringen”, vertelt hij. “De eerste categorie betreft consulting, marktstudies, buitenlandse handel e.d. De tweede heeft eerder te maken met materiële kosten en de derde is bedoeld voor energiebesparingen, aanpassing aan de normen, stedelijke integratie en bescherming van het milieu.” Op weg naar gecombineerde financieAlain Boribon (Subsiconseils) 28 BECI - Brussel metropool - februari 2018 ringen De meeste deskundigen richten zich voortaan naar een combinatie van financieringsvormen. Door de veeleisendheid van de banken die steeds meer garanties opleggen, stelt Xavier de Troostembergh vast dat een toenemend aantal projectdragers een beroep doet op “crowdlendingplatforms om een secundaire lening te verkrijgen die de banken als ‘quasi-kapitaal’ zullen beschouwen”. Omdat 80,3% van de aan de studie deelnemende ondernemingen tijdens de afgelopen vijf jaar aan auto-financiering hebben gedaan, moet volgens Xavier de Troostembergh voortaan worden geredeneerd in termen van “financiering-mix”. De CEO van Look & Fin beaamt dit: “Wij werken nu hand in hand met overheidsinstellingen of banken om een hefboomeffect te verkrijgen en de toekenning van bankleningen te vergemakkelijken. Dit alles zonder gevraagde waarborgen en binnen zeer korte termijnen”. Ook Louis Delvaux overweegt alle vormen van financiering bij een financiële constructie: “De banken hebben hun eigen logica en manier van werken. En de missie van overheidsinstellingen is nog anders. Voor mij bestaan alle formules naast elkaar. Crowdfunding heeft een rol te spelen en is zeer dynamisch.” Enkele tips … Om de kans op financieXavier de Troostembergh (Bolero Crowdfunging) © Isopix © Isopix © Isopix © Isopix

TOPIC Louis Devaux (Devaux Consult) ring te vergroten, raadt Xavier de Troostembergh de ondernemers aan om over een concreet actieplan te beschikken om de markt te veroveren (resources, te nemen acties, segmenten die prioritair moeten worden benaderd …). Louis Devaux heeft een andere invalshoek: “Ken uw vak door en door, en ook de meerwaarde die u op de markt te bieden hebt (de te vervullen vraag)”. Frédéric Lévy Morelle stelt dat de manier waarop vragen tijdens een afspraak worden beantwoord, van belang is: “Wijs op het goede beheer tijdens de vorige boekjaren. Toon aan hoe u een crisis hebt overwonnen en wat uw terugbetalingscapaciteiten zijn. Dit zijn elementen waar wij bijzonder op attent zijn.” ● KMO’S ZOEKEN VAKER EVENWICHT DAN GROEI Waartoe dient een netwerk dat KMO’s op de weg naar groei begeleidt, terwijl elke onderneming tot groei en winst wordt geroepen? Er ligt een heel diepe kloof tussen de grotere ondernemingen met duidelijke groeiambities, en de meeste KMO’s, die dagelijks focussen op dringende taken: een nieuw product ontwerpen, een certificaat hernieuwen, een persoon aanwerven … De KMO die werkelijk wil groeien, moet een koers bepalen die alle verdere beslissingen zal beïnvloeden. Heel weinig bedrijven slagen daarin. Wij beogen een duurzame groei, waarbij de onderneming zich snel en regelmatig ontwikkelt. Wat is de achillespees van KMO’s? Piet Himpe vertegenwoordigt WIKANE in Brussel. Waarom zit u in dit segment? Actief binnen KMO over de laatste 25 jaar, hebben we een belangrijk aantal ondernemingen ontmoet die hun potentieel niet ten volle uitbaatten. Wij noemen ze “schone slaapsters”. Jarenlang leven ze op een laag pitje. Maar zodra ze resoluut voor een groeicultuur gaan, ontwikkelen ze zich sneller dan de rest van de markt. Als deze KMO’s daarin slagen, waarom doen ze dan een beroep op jullie? De duurzaamheid van succes is de grote uitdaging. Maar al te vaak struikelt de KMO na enkele succesvolle jaren op een minder goede conjunctuur of financiële problemen omdat ze haar basis niet heeft verstevigd. Een nijpend gebrek aan kapitaal en een afwisseling van succesvolle jaren waar durf en verbeelding hoogtij vieren, en mindere jaren gekenmerkt door een in zichzelf gekeerde en afwachtende houding. Hoe kan de groei in zulke omstandigheden op lange termijn worden verzekerd? Wij helpen de KMO bij het verwerven van voldoende eigen middelen om de ontwikkeling te financieren en om ook in minder succesvolle tijden risico’s te blijven nemen. Kan uw aanpak vruchten afwerpen in alle bedrijfssectoren? Eerder het potentieel dan het beroep van een KMO bepaalt het succes: dit zijn de kwaliteit van het aanbod, de deskundigheid, de ambitie … Deze troeven zijn veel belangrijker dan de dynamiek van de markt! In een notendop: WIKANE is een netwerk van 50 kantoren verspreid op de grondgebieden van Frankrijk, Zwitserland en België. Zijn consultants begeleiden B-to-B KMO’s met een sterk potentieel op de weg naar een snelle en regelmatige groei. BECI - Brussel metropool - februari 2018 www.wikane.com ❙ piet.himpe@wikane.com ❙ +32 479 830 455 © Isopix © Isopix

ARTSEN ZONDER GRENZEN Wordt uw bedrijf partner? AZG is in meer dan 60 landen actief, mede dankzij talrijke donoren die instaan voor haar onafhankelijkheid en die de organisatie in staat stellen om efficient op te treden, totaal los van staatsinvloeden en lobby’s. AZG sluit bovendien hoe langer hoe meer partnerschappen met ondernemingen. AZG geniet ruime bekendheid en faam in België. Logischerwijze wordt deze internationale niet-gouvernementele organisatie meestal beschreven als een verlener van dringende medische hulp. Ze is dus aanwezig in tientallen landen doorheen de wereld, waar haar teams optreden om de slachtoffers van gewapende conflicten, natuurrampen en epidemieën te verzorgen. Weinig mensen weten echter dat AZG in vele landen ook op lange termijn aanwezig is. En dat het voornaamste operationele centrum in Elsene is gevestigd, terwijl de inkoopcentrale voor geneesmiddelen en medische apparatuur zich in Neder-over-Heembeek bevindt. Daar slaat AZG zowat 20.000 artikelen in een 13.000 m² grote opslagplaats op. Naast deze twee vestigingen, beschikt de NGO over een derde structuur, ook in Brussel, op de site van Tour en Taxis, namelijk het opleidings- en innovatiecentrum Bruno Corbé (EBC). Maar laten we eerst kort schetsen waar AZG voor staat en in welke context de organisatie, een halve eeuw geleden, werd opgericht. Een internationale organisatie AZG werd in 1971 boven de doopvont gehouden naar aanleiding van het conflict veroorzaakt door de afscheiding van de provincie Biafra van Nigeria, in 1967. Toen stierven 2 miljoen mensen van de honger terwijl de internationale gemeenschap onverschillig bleef. Een aantal artsen en journalisten reageerden verontwaardigd. Dit was het begin van Artsen Zonder Grenzen. Vandaag is de NGO meer dan ooit actief op nagenoeg alle fronten waar haar vaardigheden en deskundigheid vereist zijn. De tussenkomsten hebben steeds dezelfde bedoeling: hulp verlenen aan lijdende bevolkingsgroepen. “Om onze opdrachten te volbrengen, moeten we financieel onafhankelijk zijn”, stelt Bertrand Draguez, voorzitter van AZG België, dat in 1980 werd opgericht. “In dit opzicht hebben wij veel te danken aan onze geldschieters. Onze financiering komt voor 99,4% van de privé, voornamelijk particulieren. Dankzij deze donoren kunnen we hulpbehoevende mensen bijstaan en tegelijk volledig onafhankelijk blijven en geen enkele discriminatie instellen inzake afkomst, godsdienst, filosofie of politieke overtuigingen.” In 1999 ontving AZG de Nobelprijs van de Vrede, niet alleen voor haar medische activiteit, maar ook voor haar pleidooi en getuigenis ten voordele van bedreigde volkeren. Met het bedrag van deze prijs werd een internationale campagne gestart met als doel een betere toegang tot geneesmiddelen voor de armste bevolkingsgroepen ter wereld. AZG-België maakt deel uit van een internationaal geheel dat meerdere AZG-secties groepeert. Samen met de secties Brazilië, Denemarken, Hongkong, Italië, Luxemburg, Noorwegen en Zuid Afrika vormt AZG-België het Operationeel Centrum Brussel (OCB). Alle hulpprojecten van het OCB worden vanuit Brussel gecoördineerd, maar ook de andere partners zamelen geld in en zoeken human resources voor de missies in het buitenland. Een wereldwijd erkende deskundigheid “Ons opleidingscentrum EBC simuleert de omgeving waarin onze teams zullen moeten tussenkomen”, vertelt Bertrand Draguez. “Deskundigen staan in voor hun opleiding zodat onze mensen nadien op het terrein kunnen optreden. Leden van andere organisaties, als de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) of de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) bijvoorbeeld, halen ook voordeel uit onze expertise. We zijn onder andere zeer actief geweest tijdens de Ebola-epidemie. ” De kennis van zaken van AZG wordt wereldwijd erkend. Op haar aanvraag worden nu in universiteiten (ULB en UCL) specifieke cursussen humanitaire heelkunde georganiseerd. Bovendien ontwikkelt AZG momenteel een netwerk van alumni met alle vroegere medewerkers van in de jaren 1980 en 1990. De ervaring en bekwaamheid van die mensen betekent een flinke meerwaarde voor de NGO. © Jacob Kuehn

Het centrum voor humanitaire opleiding dient eveneens om nieuw materieel uit te testen, dat nadien tijdens de missies wordt ingezet. Talrijke innovaties worden uitgetest en aangepast, om nadien op het terrein proeven in werkelijke omstandigheden te kunnen doorstaan. Voorbeeld hiervan is een kit voor spoedopnamen met al het nodige medische en logistieke materieel waarmee de chirurg binnen de eerste 72 uur van een spoedsituatie slachtoffers kan opereren. Of bijvoorbeeld een barcodesysteem voor de overdracht van data in Ebola-centra, de ombouw van Toyota voertuigen in ziekenwagens, een glas-shredder voor de zones waar medisch afval wordt verwerkt en een nieuwe horizontale autoclaaf. Scholen, verenigingen, particulieren en ondernemingen AZG ziet zes voordelen voor het partnerbedrijf: een meerwaarde voor het merk, een pluspunt voor het imago, een betere motivatie van het personeel, de belangstelling van nieuwe klanten, een grotere bekendheid en, uiteraard, positieve aandacht in de media. hebben de mogelijkheid om dit centrum te bezoeken en er te ontdekken wat AZG op het terrein effectief doet. Op die manier kunnen ondernemingen de werking van AZG, de projecten en de apparatuur aan hun medewerkers doen ontdekken. De ruimtes kunnen ook worden gebruikt voor de organisatie van teambuildingactiviteiten, in eigen beheer of met de begeleiding van AZG deskundigen. Ook andere vormen van samenwerking met ondernemingen zijn mogelijk, met inbegrip van partnerschappen die in functie van de gewenste bijdrage op maat worden ontwikkeld. Partnerbedrijven “De bedrijfswereld is niet op de hoogte van deze verscheidene vormen van partnerschap”, stelt Bertrand Draguez. “Er bestaan hoofdzakelijk twee formules. De eerste is van financiële aard en van groot belang voor onze onafhankelijkheid tegenover regeringen. Wij moeten neutraal zijn, des te meer omdat ons interventiegebied zeer uitgestrekt is. De tweede is technisch, in de ruime zin van het begrip. We hebben constant bekwaamheden nodig, die zich niet beperken tot het medische domein. 30% van ons personeel is medisch actief. De andere 70% werkt in andere functies. In onze kantoren van Brussel zijn er bijvoorbeeld mensen bezig met logistiek, juridische aangelegenheden, financiele zaken, politieke analyses, opleidingen enz.” AZG is op zoek naar partnerschappen met bedrijven uit allerlei domeinen. De omvang heeft geen belang: ZKO’s en KMO’s zijn even welkom als grotere groepen. De samenwerking tussen bedrijven en AZG is aan beide kanten verrijkend. De ondernemingen bieden eerst en vooral hulp aan mensen in nood. Ze kunnen dit doen onder de vorm van mecenaat en fiscale aftrekbaarheid genieten. Het kan ook via een partnerschap op maat. In dat geval kan de onderneming haar humanitaire inzet bekendmaken aan haar omgeving (klanten, werknemers, leveranciers, dochtermaatschappijen). AZG ziet zes voordelen voor de onderneming: een meerwaarde voor het merk, een pluspunt voor het imago, een betere motivatie van het personeel, de belangstelling van nieuwe klanten, een grotere bekendheid en, uiteraard, positieve aandacht in de media. Al deze initiatieven kaderen in het maatschappelijk verantwoord ondernemen en stimuleren rechtstreeks de motivatie van de medewerkers. In het raam van het partnerschap kan AZG verscheidene informatiedragers ter beschikking stellen: banners, logo’s, video’s, foto’s, presentaties, getuigenissen enz. Met al deze vormen van steun kan AZG blijven gaan naar gebieden waar anderen in geen geval naartoe willen. Laten we er samen over praten : Philippe Matthys | Partnership Coordinator Artsen Zonder Grenzen Gewijde Boomstraat 46 | 1050 Brussel + 32 (0)2 474 74 90 + 32 (0)476 531 038 www.msf-azg.be © Eddy Mc Call © Yann Libesart © Francesco Zizola

TOPIC Nood aan financiële geletterdheid DE ONDERNEMING FINANCIEREN Karel Van Eetvelt, de nieuwe CEO van Febelfin, komt van zelfstandigenorganisatie Unizo. Met die achtergrond is het niet verwonderlijk dat de financiering van KMO’s voor hem een grote bekommernis is. “O f de aanpassing groot was? Viel best mee”, lacht de ex-topman van Unizo. “Ik ben vroeger nog acht jaar regent geweest bij de Nationale Bank. De grote lijnen van de financiële wereld kende ik dus wel, al had ik in het prille begin wel moeite met het bankiersjargon op vergaderingen. Wat me nog het meest trof, is de rompslomp waarmee de spelers in deze sector geconfronteerd worden. Er werken honderden mensen die niet met de business an sich bezig zijn, maar met controles.” Brussel Metropool: Met uw Unizo-verleden is de financiering van KMO’s wellicht iets dat u na aan het hart ligt? Karel Van Eetvelt: Absoluut. De financiering van kleine ondernemingen en groeibedrijven is cruciaal: de economische groei komt van die bedrijven. Maar ook voor de eigen business van de banken is het een noodzaak: ze hebben er alle belang bij om in innovatieve ondernemingen te investeren, want daar is rendement te halen. Sinds de bankencrisis van 2008 zijn de spelregels natuurlijk veranderd. Op een aantal terreinen is het complexer geworden om bepaalde activiteiten te financieren, maar als ik het met andere landen – ook binnen Europa – vergelijk, dan zit de financiering van KMO’s hier nog goed. Er is kapitaal genoeg in ons land. We stellen vast dat het doorsnee bedrijf dat nood heeft aan geld omdat het wil groeien én een goed dossier heeft, weinig problemen ondervindt. Voor startups is het wél moeilijker om langs een bank te passeren voor financiering, hoewel de laatste cijfers een forse groei in startup financiering door de banksector aangeven. U hebt altijd mensen gestimuleerd om te ondernemen. Welke oplossing is er dan voor de starters die uit de boot vallen? Friends, Family and Fools. (lacht) Mijn oudste zoon gaat een kleine IT-zaak overnemen. ‘Ik ga wel geld nodig hebben’, zei hij. ‘Jij bent family én fool, jij kan misschien twee keer bijdragen.’ Bij startups zie je dat heel vaak: ze hebben eigen spaargeld en kloppen aan bij familie om voldoende vermogen te hebben om te kunnen starten. Dat model gaat bij manier van spreken al 100 jaar mee. Het voordeel vandaag is dat er nog andere formules zijn ontstaan, zoals crowdfunding. Kleine spelers vinden zo toch een manier om hun project gelanceerd te krijgen. Vaak ontmoet ik jongeren die meteen zware investeringen willen doen omdat ze bepaalde marktopportuniteiten zien. Als die grotere nieuwe projecten goed doordacht zijn, dan durven risicokapitaalverschaffers of business angels daarin mee te gaan. Die alternatieve financieringsvormen brengen dynamiek in de economie. 32 BECI - Brussel metropool - februari 2018 Behoorlijk wat ondernemers weten niet hoe een gezonde financiering in elkaar zit. Mensen uit de bankwereld moeten een actieve rol opnemen in de individuele begeleiding van ondernemers. goed idee niet voldoende is. Mensen uit de bankwereld moeten een actieve rol opnemen in de individuele begeleiding van ondernemers. Wat zijn de voorwaarden om een beroep te kunnen doen op kredieten? Au fond kijkt de bank naar de terugbetalingscapaciteit. Hoe beter en explicieter je voor jezelf als ondernemer duidelijk maakt wat je aanpak is en wat je targets zijn, hoe groter de kans dat het licht op groen springt. Een ondernemer die deze oefening niet maakt, is onverstandig. Een goede vraag is ook: welke investering doe je zelf? Als een bankier weet dat je een behoorlijke som op je rekening hebt staan en ziet dat je daar niets van in je eigen zaak wil steken, dan zal hij niet met geld over de brug komen. Want zo geef je het signaal dat je jezelf niet vertrouwt. Kunnen we even meer in detail de evolutie van de kredieten na de bankencrisis bekijken? In 2013, vijf jaar na die crisis, gaf Febelfin bijvoorbeeld nog toe dat kredieten aan KMO’s regelmatig geweigerd werden, onder meer door een verhoogd risico op wanbetalingen. Als we kijken naar de gevoelsbarometer – in welke mate percipieerden ondernemers een probleem? – dan zien we op de grafieken duidelijk dat er in 2009 een dip was. Het jaar erop verbeterde de situatie enigszins, maar toen kwam er een economische schok. In de periode 2012Peter Van Dyck In 2016 organiseerde Febelfin samen met Beci speciaal voor KMO’s een workshop. Waarom? Ongeacht de grootte van de ondernemingen is financiële geletterdheid onontbeerlijk. Behoorlijk wat ondernemers weten niet hoe een gezonde financiering in elkaar zit, wat de voorwaarden voor krediet zijn en hoe men een dossier moet opbouwen om meer kans op financiering te hebben. Je moet aan ondernemers uitleggen dat een

2013 werden sommige projecten als minder koosjer beschouwd, waardoor het gevoel ontstond dat er minder financiering mogelijk was. Er is op dat moment veel overleg geweest binnen de financiële sector om meer transparantie te creëren in hoe men dossiers beoordeelt. Momenteel zitten we terug op het niveau van vóór 2008. Wat is er nu dan precies anders? Ligt het aan de conjunctuur? De conjunctuur is inderdaad beter, maar de ondernemers hebben zich ook aangepast. Ze zijn hun dossiers anders gaan opbouwen. Moeilijke dossiers waar de banken door de verstrengde regels niet op in kunnen gaan, vinden vandaag hun weg naar alternatieven zoals crowdfunding of private equity. In 2017 was er een hervorming van de wet op de financiering van KMO’s. De FOD Financiën legde op voorhand zijn oor te luister bij zowel Unizo als Febelfin. Wat hebben die de FOD ingefluisterd? Binnen de financiële sector waren er wel wat vragen rond het toepassingsgebied. Er was voorzichtigheid geboden, mochten overheidsinstellingen plots ook onder de wet vallen. Uiteindelijk is aan de fundamenten van de wet, in december 2013 gelegd door de ministers Koen Geens en Sabine Laruelle, nauwelijks geraakt. De drempel waarbij de funding loss of wederbeleggingsvergoeding (waarmee ondernemingen het krediet kunnen herfinancieren, nvdr) wordt beperkt tot zes maand interest, is opgetrokken van 1 tot 2 miljoen €. In dat soort kwesties moet je een goed evenwicht vinden tussen de behoeften van de ondernemerswereld en de haalbaarheid voor de financiële sector. Ik heb vroeger, in mijn Unizo-tijd, al aangegeven dat ik geen vragende partij was voor wettelijke regelingen. Ik geef de voorkeur aan duidelijke afspraken tussen de economische spelers die we allebei zijn. In 2013 waren de omstandigheden niet van dien aard om zo’n gentleman’s agreement tot stand te brengen. Door open te staan voor elkaars aandachtspunten en opmerkingen gaat de nood aan verdere regulering verdwijnen. Hoe extremer en rigider de regels, hoe vaker kleine spelers daar het slachtoffer van zullen zijn. Een belangrijk punt in de recente hervorming is toch wel dat de contracten transparanter moeten worden en dat bedrijven duidelijker communicatie moeten krijgen over het krediet en de waarborgen. Een goede zaak? Zonder meer. Transparantie is een werkpunt voor onze sector. De banken hebben zelf alle belang bij grotere duidelijkheid. Zo stipuleert de wet terecht dat banken verplicht zijn de meeste gepaste kredietvorm voor te stellen. In bepaalde periodes stelden we helaas vast dat sommige financiële instellingen niet voor de meest gepaste kredietvorm kozen, maar voor de formule die hen het meest opbracht. Dat was eerder uitzondering dan regel, maar toch: een goede dienstverlener doet zoiets niet. Met de communicatiemiddelen die er vandaag zijn, wordt dat bedrog ook niet langer getolereerd. Kijk naar de handels- of horecazaak die zijn klant bedriegt: die wordt op de sociale media afgestraft. Geen slechte zaak, want op die manier wordt het kaf van het koren gescheiden. Het vertrouwen in de bankwereld is momenteel niet zo groot. Dat is spijtig, maar heeft zijn gronden. Dat vertrouwen herwinnen, kan niet zonder in transparantie te investeren. Welke uitdagingen ziet u nog voor de toekomst? Er is veel aan het bewegen: de digitalisering schudt heel wat bedrijven en sectoren door elkaar, de vergroening zorgt ervoor dat de vraag naar ecologische beleggingen toeneemt, de freelancers, de circulaire economie en de deeleconomie zijn in opmars… Voor de financiële sector interessante evoluties. De deeleconomie vraagt om een totaal andere manier van financiering. Stel dat een aantal bedrijven collectief investeert en machines deelt. Zij zijn dan gebruiker, géén eigenaar. Daar heb je een nieuw financieel model voor nodig. Het lijkt me geen slecht idee dat de Belgische Leasingvereniging, een deelvereniging van Febelfin, daar werk van maakt. Hun leasingformules kunnen een basis vormen voor de instrumenten die we voor de deeleconomie kunnen ontwikkelen. Als we daarin slagen, scheppen we nieuwe investeringsmogelijkheden die de deeleconomie een boost kunnen geven. ● BECI - Brussel metropool - februari 2018 33 © Wim Van Eesbeek

Business plan: bezint eer je begint FINANCIERING VAN DE ONDERNEMING Het opstellen van een business plan zet de ondernemer aan om goed na te denken over hoe hij of zij het welslagen van zijn bedrijf wil bewerkstelligen. Sterker nog, zonder een realistisch plan zal de man of vrouw in kwestie problemen ondervinden om bij de bank een lening af te sluiten of investeerders aan te trekken. Dit zijn de tips om een degelijk dossier op te bouwen. H oewel het bij een eenmanszaak strikt genomen niet wettelijk verplicht is, kun je stellen dat het voor iedereen die een onderneming wil starten sterk aan te raden is om een business plan op te stellen. In dit plan preciseer je hoe je de zaken zult aanpakken. Aarzel niet om op een zelfkritische manier een helder beeld van je plannen te schetsen en zodoende de haalbaarheid van je project te toetsen. Laat je bij die kritische kijk ook uitdagen door het commentaar van mensen met uiteenlopende profielen. Hun frisse blik kan tot interessante inzichten leiden. Ondernemen start gewoonlijk met een idee. Pas door het verder uit te werken in een business plan, krijgt dat idee echt vorm. Het plan opstellen, laat je toe om te achterhalen of je project solide en levensvatbaar is. Precies daarom is zo’n business plan essentieel. Dit business plan mag niet standaard zijn, het is absoluut noodzakelijk om er een heel persoonlijk dossier van te maken. Het komt er immers op aan het vertrouwen te winnen van derden aan wie je het plan later zal voorleggen, met name de bankiers. Het mag geen twijfel lijden dat dit business plan helpt om deze mensen makkelijker te overtuigen. Investeerders zoals de banken zullen sneller vertrouwen in je stellen als zij oordelen dat je project gegrond en doordacht is. Het kan dus je geloofwaardigheid versterken, zeker in de ogen van je toekomstige partners. De koers bepalen Het plan moet een leidraad zijn en blijven. Het duidt de koers aan die je moet aanhouden op de momenten dat je beslissingen moet nemen. Ga regelmatig na of de doelstellingen van je ondernemingsplan gerealiseerd worden. Als dit niet het geval zou zijn, stuur dan tijdig bij. Daarnaast is een business plan een hulpmiddel om niet af te wijken van de prioriteiten die je je hebt gesteld. Wees je er zelf van bewust dat de vele opportuniteiten die je als onder34 BECI - Brussel metropool - februari 2018 Peter Van Dyck nemer op je professionele pad tegenkomt niet noodzakelijk stroken met de doelstellingen van je bedrijf op middellange en op lange termijn. Ook ondernemers met al enkele jaren op de teller kunnen gebaat zijn bij een business plan. Sommige bedrijven stellen jaarlijks of bij nieuwe grote projecten een plan op waarin alle doelstellingen van dat jaar of dat project, inclusief de financiële berekeningen, worden opgenomen. In die zin vormt het plan het financiële en strategische kompas van de onderneming. Stof tot nadenken Wie een business plan schrijft, moet goed nadenken over de antwoorden op de volgende vragen: 1. Is je idee voldoende creatief en onderscheidt het je genoeg van anderen? Preciseer en beschrijf je idee. Brengt het genoeg de toegevoegde waarde naar boven die je bedrijf kan leveren? Analyseer de sterktes en zwaktes van je plan. Stel je opportuniteiten vast. Welke obstakels kun je onderweg eventueel tegenkomen en welke oplossingen voorzie je? Misschien ben je je niet bewust van alle mogelijke hindernissen. Zo is het onder meer goed om stil te staan bij problemen die je kan ondervinden bij de zoektocht naar geschikt personeel. In Brussel is het bijvoorbeeld niet altijd evident om gekwalificeerde en tweetalige werknemers op het spoor te komen. 2. Hoe beschrijf je je onderneming? Licht je organisatie toe en voeg er een organogram bij. Beschik je over de nodige expertise? Neem je curriculum vitae door en breng je competenties in kaart. Moet je nog bijkomende opleidingen volgen? Is je bedrijf financieel gezond? Schets kort de financiële situatie van je bedrijf (eigen middelen, lopende kredieten, liquiditeitspositie …).

TOPIC De ingrediënten voor een doeltreffend financieel plan 3. In welke markt beweeg je je? Wie zijn je concurrenten? Op welke manier ga je je van hen onderscheiden? Wat is het marktpotentieel? Welk deel van de markt zal je in de toekomst kunnen bestrijken? Is er een specifieke doelgroep die je voor ogen moet houden? Hoeveel klanten denk je te kunnen bereiken? Ben je niet té afhankelijk van bepaalde leveranciers? 4. Wat zijn je prioritaire doelstellingen? Zet je visie uiteen, zowel op korte, middellange als op lange termijn. Wat is de missie en wat zijn de waarden van je bedrijf? Welke strategie ga je toepassen? 5. Wat is je strategische visie? Het is hier dat je SWOT analyse (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) wordt uitgevoerd. Dit is een zeer praktisch instrument tijdens de fase van de strategische diagnose. Het biedt immers het voordeel de sterktes en zwaktes van een onderneming te pinpointen, en dit met betrekking tot de opportuniteiten en bedreigingen die van de nabije en verdere omgeving uitgaan. Je gaat best volgens twee assen te werk. ➜ De interne as: deze geeft de huidige karakteristieken van de onderneming weer als sterktes of zwaktes, naargelang de uitgevoerde activiteiten. Sterktes: de middelen en/of competenties die je bezit en die je een concurrentieel of distinctief voordeel verlenen. Zwaktes: gebreken met het oog op meerdere sleutelfactoren van succes of in vergelijking met concurrenten. ➜ De externe as: deze vat de elementen samen die een mogelijke impact hebben op de onderneming. Bij het opstellen van een financieel plan moet je onder andere antwoorden formuleren op de volgende vragen: ➜ Welke inkomsten verwacht je en op welk moment? ➜ Is er sprake van enig effect van de seizoenen op je inkomsten, bijvoorbeeld een drukkere herfst? ➜ Heb je losstaande en eenmalige kosten? Bijvoorbeeld kosten voor de inrichting van je winkel? ➜ Wat zijn je recurrente kosten? (Bijvoorbeeld elektriciteitskosten, de aankoop van voorraden …) ➜ Wat zijn je personeelskosten? ➜ Hoeveel eigen middelen heb je? ➜ Heb je krediet nodig? Zo ja, in welke vorm? En hoe hoog is het bedrag dat je in gedachten hebt? ➜ In het geval van een investeringskrediet: wat zullen exact je terugbetalingsmogelijkheden zijn? (Een essentieel element bij de kredietbeoordeling door de bank) ➜ Kun je een beroep doen op steunmaatregelen van de overheid? Het loont zeker de moeite om hiervoor je bank te raadplegen. Stéphane Demaret (KBC Brussels) Opportuniteiten: in de omgeving van de onderneming kunnen zich bepaalde gebieden met potentieel bevinden die met voorrang geëxploreerd zou moeten worden. Bedreigingen: bepaalde veranderingen die lopende of op komst zijn en een negatieve impact kunnen hebben op de activiteiten van de onderneming. Als conclusie kunnen we stellen dat je dankzij deze aanpak je vermogen om je business te analyseren en evalueren verfijnt. 6. Hoe zal je tewerk gaan? Schrijf in grote lijnen uit hoe je je plannen wil realiseren. Wat is jouw marketingstrategie? Welke producten of diensten ga je aanbieden? Hoe zie je de introductie op de markt voor je? Tegen welke prijs ga je producten in de markt zetten? Vanuit welke plaats ga je werken? Heb je een handelspand nodig of ga je enkel een e-commerce aanbieden? Ga je het werk helemaal alleen aankunnen? Indien je nood hebt aan personeel, wat zijn dan de profielen die je zoekt? 7. Hoe ga je je projecten financieren? Nu komen we bij het financiële plan, een van de meest fundamentele BECI - Brussel metropool - februari 2018 35 elementen van je business plan. Het geeft je de kans om in detail je toekomstige rentabiliteit te analyseren. Dit plan brengt de financiële levensvatbaarheid van je project in beeld. Het financiële plan moet vooral realistisch en transparant zijn. Het draait uiteindelijk om je geloofwaardigheid tegenover je toekomstige financiers. Om die reden moet je systematisch de haalbaarheid van je plan verifiëren. Het is altijd aan te raden en soms zelfs verplicht om een financieel plan op te stellen. Een goed en efficiënt financieel plan biedt je de mogelijkheid om op eventuele obstakels te anticiperen en vermijdt zodoende onaangename verrassingen. Je zult ook veel steviger staan in onderhandelingen met potentiële kredietgevers. Commerciële vennootschappen (BVBA, NV, …) zijn verplicht om een financieel plan op te stellen. Stel dat je bedrijf failliet gaat binnen een periode van drie jaar na de start. In dat geval zal het financiële plan opgevraagd worden bij de notaris. Als uit het plan blijkt dat er onvoldoende startkapitaal was of dat je het plan niet waarheidsgetrouw hebt opgesteld, kunnen de vennoten toch aansprakelijk gesteld worden. In a nutshell: het business plan is van vitaal belang bij het denkproces dat actie voorafgaat. Dit plan is in geen geval een rem: beschouw het als een lanceerbasis. Je staat ermee stevig in je schoenen om het succes tegemoet te stappen. ● Dit artikel werd samengesteld in samenwerking met de financieringsdeskundigen van KBC Brussels. Informatie: Stéphane Demaret, Business Partner KMO/ PME KBC Brussels – stephane.demaret@kbcbrussels.be; +32 478 471 728 © Reporters

KMO tax shelter ook voor scale-ups FINANCIERING VAN DE ONDERNEMING In juli 2015 creëerde de regering Michel een nieuwe fiscale stimulans om investeringen in Belgische starters en KMO’s aan te moedigen. Na enkele kinderziektes is het stelsel stabiel en kent de tax shelter voor starters steeds meer succes. Ietwat oudere ondernemingen, de zogenaamde ‘scale-ups’, moesten nog aan de beurt komen. Ook zij genieten vanaf het belastingjaar 2019 specifieke maatregelen om particuliere investeerders aan te trekken. Tax Shelter voor starters: een handleiding De federale regering was van plan om particulieren aan te moedigen in jonge ondernemingen te gaan investeren. Concreet en voor zover hij aan heel wat voorwaarden voldoet, kan de particulier die in een nog geen vier jaar oude Belgische onderneming investeert, vanaf het volgende jaar een belastingvermindering krijgen: 30% voor een kleine onderneming (minder dan 50 loontrekkenden, minder dan 7.300.000 euro omzet (btw excl.) en een balanstotaal onder 3.650.000 euro), of zelfs 45% voor een micro-onderneming (minder dan 10 loontrekkenden, een omzet van minder dan 700.000 euro btw excl. en een balanstotaal onder 350.000 euro). De investering moet wel door een natuurlijke persoon (geen rechtspersoon) worden verricht, met uitzondering van de bedrijfsleider (zijn/haar echtgeno(o)t(e) kan echter wel voordeel halen uit de tax shelter). De belegde fondsen moeten dienen voor het samenstellen van het kapitaal bij de oprichting van de starter, of om het kapitaal later uit te breiden. Het stelsel heeft natuurlijk zijn beperkingen: maximaal 250.000 euro kapitaal mag op die manier gedurende de ganse levensloop van de vennootschap worden vergaard. De investeerder mag jaarlijks maximaal 100.000 euro via de tax shelter beleggen en moet bovendien minstens vier jaar lang zijn aandelen in het startende bedrijf behouden. De deelname per investeerder mag ten slotte niet hoger liggen dan 30% van het maatschappelijk kapitaal. Indien de steun aan de starter een lening is, zal deze moeten worden toegekend via een door de overheid erkend crowdfunding platform. De persoon die de lening 36 BECI - Brussel metropool - februari 2018 Miguel Van Keirsbilck toekent, wordt vrijgesteld van roerende voorheffing op de interesten van de eerste 15.000 euro’s. De eerste resultaten van de tax shelter voor starters Volgens de cijfers die de minister van Financiën publiceerde, leverde de KMO tax shelter in 2015 een totale investering van 15,88 miljoen euro op (14,28 miljoen voor micro-ondernemingen (45%), en 1,6 miljoen voor kleinere ondernemingen (30%)). Deze investeringen gaven aanleiding tot 6,9 miljoen euro belastingvermindering ten voordele van 1.400 particuliere beleggers. We staan hiermee natuurlijk heel ver van de niveaus die de regering oorspronkelijk had verwacht om een macro-economische impact te hebben op de oprichting van ondernemingen, de groei en de tewerkstelling. Toch beschouwen we dit als een aanmoedigend teken: de maatregel is aantrekkelijk voor particuliere investeerders. Volgens onze informatie vertonen de in 2016 onder het starter tax shelter stelsel geïnvesteerde volumes een forse stijging, maar ze werden nog niet gepubliceerd. We zijn ervan overtuigd dat deze maatregel werkelijk bij de investeerders ingeburgerd zal raken, tenminste als ze de nodige stabiliteit bereikt. Zodra het starter tax shelter stelsel werd gecreëerd, hoorden wij echter kritiek op de beperkingen ervan. Het maximum van 250.000 euro per bedrijf stemt niet overeen met de financieringsbehoeften van een starter in de ITC sector, bijvoorbeeld. En waarom focussen op de oprichting van nieuwe starters terwijl talrijke bestaande jonge ondernemingen op zoek zijn naar risicokapitaal om te kunnen groeien?

TOPIC De federale regering hield blijkbaar rekening met deze laatste kritiek, want eind juli 2017 werd een nieuw tax shelter systeem aangekondigd voor de financiering van groeiende ondernemingen. Nieuw: een tax shelter voor scale-ups Het begrip ‘scale-up’ verwijst naar de groeifase in het leven van een bedrijf. De organisatie breidt uit en ondergaat een ‘schaalverandering’. De scale-up is niet langer een ‘start-up’ – het heeft al enkele jaren ervaring – maar is ook nog geen gevestigde onderneming, aangezien ze nog sterk groeit. In dit stadium is de behoefte aan financiering zeer uitgesproken. Daarop wil de federale regering inspelen met zijn project van financieringssteun aan groeiende ondernemingen. De maatregel werd eind juli 2017 aangekondigd in het raam van het akkoord over de hervorming van de vennootschapsbelasting. De fiscale stimulans die de financiering van de groeiende ondernemingen moet vergemakkelijken, werd direct afgeleid van het stelsel dat sinds 2015 van kracht is voor startende bedrijven, namelijk een rechtstreekse belastingvermindering voor de particuliere investeerder. Hier is er wel geen sprake van 45 of 30%: het tarief voor investeringen in ‘scale-ups’ bedraagt 25%. Om deze belastingvermindering mogelijk te maken, moet de betrokken onderneming een groeiende KMO zijn die bovendien aan de volgende voorwaarden voldoet: ➜ minstens 10 voltijdse equivalenten tewerkstellen (met inbegrip van de bezoldigde zaakvoerder, behalve als hij deze functie in bijberoep beoefent); ➜ tijdens de jongste twee boekjaren een stijging van 10% hebben behaald wat betreft de omzet of het aantal voltijdse equivalenten; ➜ nooit een kapitaalvermindering hebben verricht of dividenden hebben uitgedeeld; ➜ de verzamelde fondsen moeten dienen voor een kapitaalsverhoging (niet voor de overname van bestaande aandelen) tussen het vijfde en tiende jaar van bestaan, met een maximum van 500.000 euro per scale-up, waarvan de bedragen die via de starter tax shelter eventueel werden geïnd, moeten worden afgetrokken. Het maximum van de aanvaardbare investeringen blijft 100.000 euro per belastingplichtige en per belastbaar tijdperk voor het KMO tax shelter stelsel in zijn geheel. Niets belet de belegger zijn investeringen te verdelen tussen de stelsels voor startende micro-ondernemingen, voor startende kleine ondernemingen en voor scale-ups. De verkrijgbare belastingverminderingen zijn echter beperkt tot de belastingen die effectief verschuldigd zijn voor het betrokken boekjaar, zonder mogelijkheid om deze naar een later belastingjaar te verschuiven. Even opletten: wat we hierboven beschrijven berust op het akkoord dat de regering Michel in de zomer 2017 bereikte. Dit ontwerp werd nog niet in de wetgeving opgenomen. Het stelsel zou normaal gezien tijdens het belastingjaar 2019 voor de inkomsten van 2018 van kracht worden. Een investering die vandaag in 2018 in een scale-up plaatsvindt, zou dus 25% minder belast worden. De scale-ups en investeerders als crowdfunding platformen kijken dus met enig ongeduld uit naar de publicatie van de wetteksten ● Informatie: Miguel Van Keirsbilck, coördinator van het Beci startersprogramma mvk@beci.be, +32 475 56 43 56. DevauxConsult ondersteunt u en is uw raadgever in uw zoektocht naar een gepaste financiering ■ opstelling van een business plan ■ structurering van de balans ■ opmaak van een dossier voor een financieringsaanvraag ■ overleg met banken en openbare instellingen Louis Devaux biedt u zijn ervaring en zijn contacten aan : ■ ondernemingsbankier in Brussel en New York (32 jaar) ■ consultant voor KMO’s (12 jaar) ■ expert bij het Brussels Waarborgfonds (6 jaar) Gesubsidieerde raadpleging (50% onder voorwaarde) Vertrouw ons uw administratieve taken toe! Beci verzorgt in uw plaats een hele reeks formaliteiten die verplicht zijn geworden voor vennootschappen en vzw’s: ➜ Neerlegging van aktes vennootschappen en vzw’s in Brussel en in de provincie Brabant met het oog op publicatie in het Belgisch Staatsblad bij benoeming-ontslag van een bestuurder, zaakvoerder, commissaris, permanent vertegenwoordiger ➜ Hernieuwing van de bestuurdersmandaten ➜ Bevoegdheidsdelegatie ➜ Zetelverplaatsing. Voor inschrijvingen op overheidsopdrachten, kunt u uittreksels opvragen bij de Kruispuntbank van Ondernemingen, in het Nederlands, Frans, Duits en Engels. Deze uittreksels kunnen op aanvraag worden gelegaliseerd en bijkomend ook voorzien van een apostille. Andere diensten: ➜ Huurregistratie ➜ Attest van niet-faling Hulp nodig of graag meer informatie? Jocelyne Hincq: 02/563 68 57 - jh@beci.be DevauxConsult BVBA Sint-Michielslaan, 82 - 1040 Brussel GSM : 0485670325 devaux@devauxconsult.be www.devauxconsult.be BECI - Brussel metropool - februari 2018 37

TOPIC FINANCIERING VAN DE ONDERNEMING Collibra, de door Silicon Valley gefinancierde Brusselse starter Voor de tweede keer in een jaar tijd verkreeg Collibra een kapitaalsverhoging van ruim 50 miljoen dollar (40 miljoen euro) van investeerders Iconiq Capital en Battery Ventures. Het eerste van deze durfkapitaalfondsen behoort tot de grootste in de Silicon Valley. Het beheert onder andere de vermogens van de stichters van Facebook (Mark Zuckerberg), Twitter (Jack Dorsey) en LinkedIn (Reid Hoffman). Cédric Lobelle M et de steun van Iconiq Capital en Battery Ventures wil de in data governance gespecialiseerde Brusselse starter zijn groeiproces verderzetten en de kwaliteit van zijn producten en diensten blijven verbeteren. Data governance, wat is dit nu eigenlijk? “Wij helpen onze klanten – meestal grote internationale Fortune 2000 bedrijven uit alle sectoren – hun gegevens beter te vinden, te begrijpen en te vertrouwen”, vat CEO Felix Van de Maele samen. Met zijn twee studiemakkers aan de VUB, Stan Christiaens (CTO) en Pieter De Leenheer (VP) richtte hij in 2008 Collibra op in Brussel. Het was toen een spin-off van de VUB. De drie mannen onderzochten semantische technologieën, een domein dat vanaf de bankencrisis van 2008 bijzonder kritisch werd. “De regulatoren hebben de banken gedwongen de principes van gezond bestuur na te leven. De bankiers moesten dus hun cijfers voorleggen, ze begrijpen, weten waar ze vandaan kwamen, wat ze betekenden en de kwaliteit ervan kennen. Dit leunde heel dicht aan bij wat wij toen deden.” Felix Van de Maele stelt dat vandaag alle ondernemingen en sectoren enorm veel data verwerken en hiervan het belang en de waarde moeten inzien om hun concurrentievermogen te berekenen. Aanzienlijke bedragen werden in de opslag en analyse van deze data geïnvesteerd. “Vandaag zijn de gegevens zo omvangrijk en zoveel mensen zijn ermee bezig dat het op een chaos is uitgedraaid. En hier precies treedt Collibra op, met controle op deze data om er waarde uit te genereren en er iets mee te beginnen. En ook om iedereen binnen de organisatie te helpen de gegevens te vinden en te gebruiken die hij dagelijks nodig heeft.” Collibra is amper 10 jaar oud en stelt al meer dan 250 mensen tewerk. “Iets meer dan een jaar geleden hadden we zo’n 150 medewerkers in dienst”, herinnert zich de CEO. “De eerste vijf jaren zijn zeer moeilijk geweest. Daarna zijn we snel gaan groeien. Onze omvang verdubbelt jaarlijks sinds 2015. En wij rekruteren intens: nu minstens 120 mensen, van wie op zijn minst 40 in Brussel, en zo snel mogelijk. Wij zoeken 38 BECI - Brussel metropool - februari 2018 ontwikkelaars, programmeurs, ingenieurs … Kortom, profielen met een technische background.” Vandaag is de onderneming in New York gevestigd. Wat schiet er in Brussel over? “We zijn nog steeds een Belgische onderneming. Wij zijn hier begonnen met research en ontwikkeling van producten – en voor engineering. De kern van deze programma’s bevindt zich in Brussel, dat hiervoor ook het hoofdkwartier blijft.” Collibra overtuigde Iconiq Capital haar in 2017 tweemaal te financieren. Felix Van de Maele: “Het ging om nieuwe investeringen die noodzakelijk waren voor onze groei. Een eerste investering, in 2008, kreeg onder andere de steun van Innoviris en de VUB. Later hebben een Nederlandse en een Britse investeringsfonds bijgedragen. In januari 2017 was Iconiq aan de beurt. En omdat wij sindsdien flink zijn gegroeid, was Iconiq bereid een tweede keer tussen te komen, met andere investeerders, waaronder Battery Ventures. Zo konden wij in 2017 tweemaal het kapitaal verhogen, met 50 miljoen dollar en daarna 58 miljoen.” “Iconiq Capital investeert vooral in technologische ondernemingen, hoewel niet uitsluitend. Ze heeft belangstelling voor ondernemingen die fors groeien, zoals wij. Zoals alle investeerders is Iconiq op zoek naar financiële groei, winstgevendheid en kansen op de markt. Haar directie investeert en denkt op lange termijn. Het zijn dus goede partners. Iconiq Capital is trouwens in ons directiecomité vertegenwoordigd.” Felix Van de Maele, CEO van Collibra. De prioriteiten van Collibra voor de toekomst? De snelle groei verderzetten, zegt de CEO. “We zijn leiders in ons marktsegment. Om dat ook te blijven, moeten wij zwaar investeren in producten en engineering, vooral hier, in Brussel. We moeten blijven innoveren in de technologie en investeren in AI, machine learning en big data. En natuurlijk ook in de onderneming: marketing, financiën, HR … om onze groei te ondersteunen.” ●

TOPIC Rekenen op subsidies om zich te ontwikkelen? FINANCIERING VAN DE ONDERNEMING Bent u gehaast? Het antwoord op bovenstaande vraag is eerder negatief. De stelling verdient echter enige nuancering. Laten we even teruggrijpen naar de oorsprong van deze steunmaatregelen voor ondernemingen … Z e ontstonden kort na de eerste oliecrisis. De Europese landen kampten toen met een brutale instorting van de groei van hun BBP. In enkele jaren tijd schoot er van deze groei amper één vijfde over. De ministers van middenstand grepen toen naar een aantal maatregelen om de KMO’s te ondersteunen. (Grotere ondernemingen werden al gauw uitgesloten omwille van de regelgeving inzake mededinging van de toenmalige EEG, de huidige EU.) Het ging om hulp voor directe en indirecte investeringen om industriële en ondernemersprojecten te ondersteunen die bijdroegen tot de tewerkstelling. Er werden subsidies voorzien voor de aanschaf van een bedrijfszetel, van werktuigen voor een fabriek en, toen al, voor rekrutering. Deze eerste initiatieven werden regionaal genomen, eerst in Vlaanderen en Wallonië, en daarna in Brussel, vanaf 1989. Later werden ze aangevuld met een hele waaier subsidies voor export, onderzoek en technologische innovatie. Het stelsel onderging regelmatig een herziening om de veranderende situatie op het terrein te volgen. Deze steunmaatregelen beoogden constant een hefboomeffect en trachtten tegelijk het buitenkanseffect te vermijden. Deze twee doelstellingen van de overheid worden, nu nog, slechts heel zelden bereikt, mede omwille van de onzekerheid die de toekenning van de steun en de voorwaarden van de effectieve uitkering bemoeilijkt. Daarom zou de integratie van een dergelijke steun als conditio sine qua non voor het welslagen van een businessplan gelijkstaan met een risico dat elke redelijke ondernemer dient te vermijden of ten minste te beperken. Hier gelden echter twee uitzonderingen: als de bedragen beperkt zijn en het verlies aanvaardbaar, en wanneer het gaat om lange termijn R&D, waar de tussenkomsten bijzonder hoog liggen (tot 70% in sommige gevallen). Geen enkele studie is er namelijk ooit in geslaagd enig oorzakelijk verband te leggen tussen subsidies bij investeringen en het resultaat van de begunstigde ondernemingen. Varen deze bedrijven er beter, even goed of minder goed bij? Of heeft de overheid middelen verspild om kunstmatig een project in leven te houden dat geen meerwaarde oplevert? Globaal wordt algemene steun bij investeringen beschouwd als een factor die de behoefte aan liquide middelen verlicht. Op zich wel nuttig, maar niet doorslaggevend. Andere specifieke steunmaatregelen hebben wél een werkelijk hefboomeffect, dankzij een tussenkomst van 50% voor tijdelijke steun of ontwikkeling in het buitenland. Brussel sleutelt momenteel aan een herziening van de steun aan economische expansie en buitenlandse handel. Het nieuwe stelsel zou in de herfst 2018 van kracht moeten worden, na de volledige resem democratische controles. Dit geldt eveneens voor subsidies aan onderzoek en ontwikkeling. Die zijn zeer voordelig maar uiterst selectief. De tekst hiervan dateert van 2002 en is aan herziening toe. ● Xavier Dehan, Managing Partner Polisphère BVBA xavier.dehan@polisphere.be Drie fundamentele tips ➜ Als u investeert, ga dan stelselmatig na of er een vorm van steun bestaat (75% van de ondernemingen en van hun managementadviseurs is hiervan niet op de hoogte) ➜ Als een subsidie overeenstemt met de investering, neem dan steeds contact op met de overheid om de voorwaarden van toekenning te doorgronden en zo nodig stappen te zetten om conformiteit te bereiken ➜ Volg de procedure heel nauwgezet (datum en handtekening van de aanvraag, verkrijgen van een dossiernummer, samenbrengen van de bewijsstukken, liquidatie …). Nuttige links: ➜ https://www.1819.brussels/nl/ecosubsibru/ subsidies ➜ http://werk-economie-emploi.brussels/nl_BE/ steun-en-subsidies ➜ http://www.innoviris.be/nl/financiele-steun-aan-ondernemingen?set_language=nl ➜ http://invest-export.brussels/nl_BE/ aides-financieres BECI - Brussel metropool - februari 2018 39 © Thinsktock

Hoeveel is mijn onderneming waard? OVERDRACHT De waarde van uw onderneming kennen is altijd nuttig, ongeacht of u zich voorbereidt op een overdracht of gewoon nieuwsgierig bent. De vraag is echter hoe een dergelijke waardering tot stand komt, en volgens welke methode. Misschien wilt u ook weten hoe u de waarde van de onderneming kunt opkrikken om extra meerwaarde te genereren? Wij bespraken dit met Erick Thiry, verantwoordelijk voor de Transmission Hub bij Beci. Gaëlle Hoogsteyn “D e waardering van een onderneming is een typische stap van de ondernemer die zijn activiteit wil overlaten en wil weten of hij voor zijn pensioen mag uitkijken naar een kasteel in het Franse Bordelais of een appartementje in de Ardennen …”, zegt Erick Thiry. “Ik maak opzettelijk gebruik van deze metafoor omdat bedrijfsleiders vaak vlak voor hun pensioen niet weten hoeveel de verkoop van hun bedrijf zou kunnen opbrengen of zelfs of ze het verkocht zullen krijgen.” De meeste ondernemers wachten trouwens op de overdracht van hun onderneming om zich af te vragen hoeveel ze waard is. De waardering van een onderneming zou echter op regelmatige tijdstippen moeten gebeuren. “Natuurlijk kan een buitenkans zich eender wanneer voordoen. Hoe dan ook, een waardering is ook een manier om een heel stel maatregelen door te voeren die de prestaties van het bedrijf zullen verbeteren.” Waarde en prijs, twee aparte begrippen Hoe berekent u de waarde van uw onderneming? Het is in ieder geval een moeilijke opdracht, want de voornaamste waarde van een vennootschap bevindt zich niet noodzakelijk waar u het denkt. Erick Thiry licht toe: “Een van de eerste moeilijkheden is de verwarring tussen waarde en prijs.” Dit zijn nochtans totaal verschillende begrippen. “Vaak krijgen we het bezoek van ondernemers die de waarde van hun bedrijf door hun boekhouder hebben laten berekenen. Allemaal goed en wel. Het is echter niet omdat een immobiliënkantoor de waarde van uw huis op 500.000 euro schat dat u het pand tegen die prijs verkocht krijgt.” Om de waarde van uw onderneming te laten berekenen, klopt u best aan bij specialisten die een erkende evaluatiemethode hanteren. Er zouden wereldwijd meer dan 90 dergelijke methodes bestaan! Erick Thiry maakt echter een duidelijk onderscheid tussen waarderingsmethodes 40 BECI - Brussel metropool - februari 2018 in functie van het verleden van de onderneming en andere methodes die zich eerder toespitsen op de toekomstige resultaten, in functie van het businessplan van de vennootschap. “De meest gebruikte methodes kijken achteruit, naar het verleden van het bedrijf, terwijl overnemers vooral belangstelling hebben voor de toekomst. Idealiter moet de waardering dus met beide aspecten rekening houden”, adviseert hij. Waarderingen aan de hand van de resultaten baseren zich meestal op de 3 tot 5 jongste boekjaren. Daarmee berekenen ze de vermogenswaarde en de rendementswaarde van de onderneming. Ingeval van toekomstgerichte waarderingen houdt een combinatie van verkregen en voorspelde resultaten rekening met de komende 3 tot 5 exploitatiejaren. Objectief en subjectief Een tweede uitdaging in het waarderingsproces van een onderneming is het vinden van een evenwicht tussen objectiviteit en subjectiviteit. Ongeacht de berekeningsmethode die u uiteindelijk verkiest, zullen sommige aspecten altijd subjectief blijven. Een voorbeeld dat Erick Thiry aanhaalt, is het veelvoud van de EBITDA1 , een methode die in België vaak wordt gebruikt voor KMO’s. De EBITDA is een heel eenvoudig te berekenen en betrouwbare marge. Tijdens het waarderingsproces dient u zich af te vragen hoe u de waarde van deze marge kunt doen toenemen. “Wellicht heeft uw boekhouder een antwoord op deze vraag. Let wel, een toename van deze waarde vereist dikwijls langdurige ingrepen. Een louter boekhoudkundige verrichting zal niet volstaan.” Wanneer de waarde van de EBITDA vaststaat, moet een vermenigvuldigingscoëfficiënt worden toegepast om de 1 EBITDA = Omzet – Aankopen – Externe lasten – Personeelslasten, ofwel: EBITDA = Nettoresultaat + Rentelasten + Fiscale lasten + Afschrijvingen en provisies © Thinsktock

3 goede redenen om de overdracht tijdig voor te bereiden theoretische waarde van de onderneming te bepalen. “Dit is gemakkelijker gezegd dan gedaan. De berekening van de EBITDA gebeurt zeer objectief, maar het vermenigvuldigingscoëfficiënt is een louter subjectief iets.” Deze factor – die meestal ergens tussen 3,5 en 7,5 ligt – maakt een heel verschil bij het eindresultaat. Een EBITDA van 500.000 euro geeft natuurlijk totaal verschillende waarden naargelang hij door 3,5 of door 7,5 wordt vermenigvuldigd. “Het is natuurlijk interessanter deze coëfficiënt zo hoog mogelijk te kiezen dan de EBITDA te verbeteren. In de praktijk wordt tegelijk op de twee vlakken ingegrepen”, weet Erick Thiry. Hoe wordt nu deze coëfficiënt gekozen, gezien de impact op het eindresultaat? “Deze factor hangt af van de immateriële waarden van de onderneming”, aldus Erick. “Dit zijn alle waarden en rijkdommen die de onderneming tijdens haar bestaan heeft gecreëerd. Denk maar aan de kwaliteit en de prestaties van de medewerkers, de reputatie, de kwaliteit van de klanten, de processen, het ontwikkelingspotentieel enzovoort.” Bij sommige nieuwe ondernemingen waarvan de waarde op de beurs in miljarden euro’s oploopt, vertegenwoordigt de immateriële waarde meer dan 95% van de algemene waarde. Hierbij komt nog een extra dimensie: de waarde van de onderneming op de markt. “Als 10 kandidaat-overnemers concurreren voor uw onderneming, zal de coëfficiënt wellicht naar de hoge kant neigen. Zo ook voor uw huis. Als er meerdere kandidaat-kopers zijn, zult u er een betere prijs voor krijgen dan wanneer slechts één persoon belangstelling vertoont.” Het belang van geoptimaliseerde immateriële waarden De immateriële waarden, die zo zwaar doorwegen in de waardering van uw onderneming worden geanalyseerd en geraamd aan de hand van een audit. Op die manier verkrijgt u een grafiek die er als volgt kan uitzien. Audit bij de aanvang Optimale waarden Teams Waarden van de onderneming Wanneer u de overdracht tijdig voorbereidt, … ➜ 1. maakt u uw onderneming veel aantrekkelijker en optimaliseert u haar waarde op de markt. ➜ 2. verhoogt u de coëfficiënt en verkrijgt u zodoende een betere prijs. ➜ 3. neemt u een sterke onderhandelingspositie in. Op die manier onderhandelt u gemakkelijker met kandidaat-overnemers en hebt u de keuze, wat veel comfortabeler is dan toegevingen moeten doen bij gebrek aan kandidaten In het tweede schema – eventueel van dezelfde onderneming na een degelijke voorbereiding – zijn de immateriele waarden optimaal, met als gevolg een coëfficiënt van 7,5 of zelfs meer! Audit na de voorbereiding Optimale waarden Teams Waarden van de onderneming Vakkundigheid Klanten Potentieel Reputatie Processen Vakkundigheid Klanten Potentieel Reputatie Hieruit blijkt heel duidelijk hoe belangrijk de voorbereiding van de onderneming op een overdracht wel is. “Als u de verkoop van uw onderneming voorbereidt, krijgt u de gelegenheid om in te grijpen op verscheidene niveaus die doorslaggevend zullen zijn tijdens de waardering.” Onze deskundige oordeelt dat de waarderingsmethode op zich van minder belang is. Wel moet rekening worden gehouden met toekomstige resultaten van de onderneming, die in de mate van het mogelijke relevant, redelijk en gerechtvaardigd moeten overkomen. “Let vooral op de kwaliteit van de waarden die de onderneming heeft gecreëerd, op haar organisatie en haar ontwikkelingspotentieel”, zegt Erick. “Vandaar onze aanbeveling aan alle bedrijfsleiders: bereid de onderneming voldoende op voorhand voor, voordat u met potentiële overnemers in contact treedt”, besluit hij. ● Processen In bovenstaand schema scoren de immateriële waarden van de onderneming verre van optimaal, waardoor de coëfficiënt eerder naar 3,5 of zelfs minder zal neigen. Contact : Erick Thiry, responsable Hub transmission : eth@beci.be - 02 643 78 36 BECI - Brussel metropool - februari 2018 41

DYNAMIEK 5 goede redenen om bemiddeling te verkiezen De bemiddeling is een specifieke vorm van onderhandeling, met tussenkomst van een derde – de bemiddelaar – die geen recht van inspraak heeft bij de oplossing die zal worden onderhandeld. Eigenlijk is bemiddeling een vrij bizarre aanpak, in die zin dat de bij het geschil betrokken partijen hulp zullen krijgen van iemand die, in het begin althans, niets afweet van het conflict, geen oplossing zal mogen voorstellen en evenmin advies mag geven. Waaruit bestaat dan de bijdrage van de bemiddelaar dan? Bizar, maar efficiënt! 80% van de bemiddelingen bereikt een akkoord. O m welke goede redenen heeft een ondernemer er alle baat bij om handelsgeschillen via bemiddeling te regelen? 1. Geen risico In tegenstelling tot een gerechtelijke procedure of arbitrage, wordt de oplossing door de partijen zelf genegotieerd en krijgt ze een concrete vorm door de ondertekening van een compromis – een overeenkomst, dus. Dit betekent dat de beslissing nooit door een derde wordt genomen en er dus geen risico bestaat. De beslissing is wat beide partijen hebben aanvaard. 2. Snelheid en geringe kost De bemiddelaar gedraagt zich als een hoofdkelner: hij zorgt ervoor dat de gasten tijdig rond de tafel gaan zitten. Een van zijn taken bestaat erin de onderhandeling te organiseren en een raam vast te leggen voor de besprekingen. Omdat de bemiddelaar onpartijdig en onafhankelijk is, treedt hij op in het voordeel van iedereen. In handelszaken verloopt een bemiddeling binnen een korte tijdspanne. De positieve weerslag op de kost is overduidelijk. Wat is volgens u de toegevoegde waarde van een gerechtelijke procedure die vier jaar aansleept? 3. Concrete oplossingen Een rechtszaak winnen? Zeker positief nieuws, maar de uitvoering van de uitspraak is vaak een ander paar mouwen. De partij die voor de rechtbank geen gelijk heeft gekregen, zal natuurlijk niet gehaast zijn om de veroordelende uitspraak uit te voeren. Tijdens een bemiddeling verloopt dit totaal anders: de partijen simuleren de uitvoering van het akkoord vooraleer ze het ondertekenen. Op die manier controleren ze of ze het wel over alle aspecten eens zijn en of de oplossing technisch haalbaar is. 4. Een evenwichtige machtsverhouding Hier raken we aan het grote verschil met de klassieke onderhandeling. Wanneer de bemiddeling begint, zijn alle partijen ervan overtuigd dat ze gelijk hebben. Ze bevinden zich zodoende in een machtsverhouding die elk streven naar een aanvaardbare oplossing verspert. Aan de onderhandelingstafel stelt de bemiddelaar vragen. Hij ondervraagt de partijen. Elke partij licht zijn argumenten toe. Op die manier krijgen alle deelnemers een beter inzicht in de oorzaken van het geschil. Vanuit dit standpunt kunnen ze samen een of meerdere aanvaardbare oplossingen ontwikkelen, zonder gezichtsverlies. 5. Een door de wet bepaald onderhandelingsproces De informatie wordt gedeeld in een strikt vertrouwelijk kader, gewaarborgd door de regels van de bemiddeling. De bemid42 BECI - Brussel metropool - februari 2018 Business Mediation Summit, in januari 2017 te Solvay Business School. delaar is een door een staatsorgaan (de Federale Bemiddelingscommissie) erkende professional. Zijn beroepsaansprakelijkheid wordt gedekt door een verzekering en het bereikte akkoord kan worden goedgekeurd om dezelfde verbindende kracht te krijgen als een gerechtelijke uitspraak. Bemiddeling? Zeker doen! ● Gérard Kuyper, advocaat, bemiddelaar in burgerrechtelijke en handelszaken, bestuurder van bMediation. Opleiding in bemiddeling, van 28 tot 30 maart bMediation, waar Beci stakeholder van is, heeft als missie alternatieve methodes van geschillenbeslechting te promoten en te ontwikkelen. bMediation organiseert opleidingen die als doel hebben zich te verdiepen in de technieken en knowhow van de bemiddeling, om zo bemiddelaar te worden. Op het einde van een cyclus kunnen de deelnemers bij de Federale Bemiddelingscommissie een erkenning als bemiddelaar aanvragen. De volgende opleidingscyclus in het Nederlands vindt plaats van woensdag 28 tot vrijdag 30 maart, van 9u tot 18u, bij de Universiteit van Hasselt, Campus Diepenbeek. Meer weten? info@bmediation.eu ; www.bmediation.eu © Studio Dann

DYNAMIEK Overheidsopdrachten ook een kans voor KMO’s Weinig ondernemingen beseffen dat ze hun goederen en diensten ook bij de overheid aan de man kunnen brengen. Getuigt dit van wederzijds onbegrip tussen twee werelden? Of van terughoudendheid omwille van de vele voorwaarden of ingewikkelde financiële regelingen? De Europese overheidsopdrachten vertegenwoordigen nochtans een globale waarde van 420 miljard euro en 460.000 aanbestedingen per jaar. In België bestelt de overheid voor meer dan 50 miljard per jaar (10 tot 15% van het BBP), via ongeveer 20.000 aanbestedingen. Xavier Dehan V indt u de regelgeving van openbare aanbestedingen ingewikkeld? In feite nauwelijks meer dan de algemene verkoopvoorwaarden van uw jongste smartphone… De nieuwe Europese richtlijn rond overheidsopdrachten heeft de regelgeving trouwens drastisch vereenvoudigd. De richtlijn werd in Belgisch recht omgezet en is sinds 30 juni 2017 van kracht1 . Dit stelsel onderscheidt zich door noemenswaardige nieuwigheden die meer uitzichten bieden aan inschrijvende ondernemingen, met inbegrip van de lokale en zelfs de kleinste bedrijven. Het besef van het economisch potentieel van overheidsaanbestedingen in het Brusselse Gewest is ondertussen enkele jaren oud. De overheidsdiensten werden zich bewust van de troeven van een nauwere samenwerking met lokale ondernemingen. In meerdere domeinen werden inspanningen geleverd en gecoördineerd, mede dankzij het overheidsagentschap easy.brussels. De KMO’s vielen deze keer niet uit de mand. Het Brusselse small business act voorziet zelfs een specifieke maatregel om de toegang tot overheidsopdrachten voor KMO’s te vergemakkelijken. Met deze dynamiek in het achterhoofd bood het Brussels Hoofdstedelijk Gewest onlangs zijn steun aan Beci in het raam van een projectoproep. De Kamer van Koophandel van Brussel wil namelijk de toegang tot aanbestedingen vergemakkelijken voor Brusselse ondernemingen, zowel wat betreft de normen die de werking van de overheidsopdrachten bepalen, als inzake operationele en praktische aspecten. Bijgevolg bracht de Kamer meerdere partners samen rond een project dat doorheen het ganse jaar 2018 zal lopen, met de bedoeling de KMO’s te sensibiliseren, te informeren en te begeleiden. Dit alles geeft aanleiding tot acht tegelijk thematische en sectorale seminars, kort opgevat om voor het breedst mogelijk publiek toegankelijk te zijn. Deze seminars zullen specifiek focussen op één aspect van de principes en de werking van overheidsopdrachten en zullen tegelijk de aandacht vestigen op twee keer zoveel opdrachtkansen, lokaal en regionaal. Het initiatief moet ook de netwerking tussen overheid en privé bevorderen. Een communicatieplan evenals een helpdesk worden ter beschikking gesteld van de KMO’s. Een eerste helpdeskniveau beantwoordt de veel gestelde en sectorale vragen. Een tweede niveau zal zich eerder toespitsen op juridische, boekhoudkundige en financiële onderwerpen. Zes spelers nemen hieraan deel: Beci en de sectorale federaties van de bouw (CBBH) en de technologische industrie (Agoria), naast ondernemingen als Belfius (markten, financieringen), BDO (bedrijfsadviseurs) en CMS De Backer (juridische bijstand). Dankzij de hulp van alle overheidsagentschappen belast met de steun aan ondernemingen en de door de minister van economie aangeboden financiering, draagt het project bij tot een betere penetratie van de Brusselse ondernemingen op de lokale markt, van 41 tot 50% tegen 2020. ● Verdere stappen Beci organiseert in 2018 een reeks seminars rond overheidsaanbestedingen. Hieronder vindt u het voorlopige programma: 03.2018 04.2018 Openbare aanbestedingen begrijpen Markten identificeren, voor meer slaagkansen 05.2018 06.2018 07.2018 09.2018 10.2018 11.2018 Ingaan op een bijzonder bestek Sociale en milieuclausules: hoe kunt u die naleven? In aanmerking komen, opdrachttoekenning: de doorslaggevende elementen Opsplitsing en onderaanneming Financieringen en boekhoudkundige voorbereiding Betalingen, klachten, beroep 1 Zie ook Veranderingen in overheidsopdrachten; Brussel Metropool, september 2017 BECI - Brussel metropool - februari 2018 43 © Thinsktock

DYNAMIEK Een kosteloze personal assistant, bestaat dat? Ja, hoor: Outlook! Hebt u zich ooit afgevraagd hoeveel uur u per dag Outlook gebruikt? Wellicht is Outlook uw voornaamste werkinstrument, dag in, dag uit. Zijn talloze mogelijkheden kunnen uw dagelijks leven echter drastisch veranderen als ze voor de volle 100% worden benut! B eslis om Outlook als een werkelijke personal assistant te gebruiken. Het systeem kan u helpen voor het beheer van uw inbox, met prioriteiten voor belangrijke mails, de opvolging van uw taken, het delegeren van sommige hiervan, een optimale organisatie van uw vergaderingen en efficiënte aantekeningen. Met de voorwaardelijke lay-outing, de interne regels en de snelle acties geeft u niet alleen prioriteiten aan uw mails zodra ze binnen komen: u kunt ze ook automatisch verwerken. Met sommige opties stuurt u automatische rappels aan collega’s die belangrijke berichten niet snel genoeg bekijken. En u zorgt er eveneens voor dat uw berichten tijdens uw afwezigheid worden verwerkt, dat zij op een door u bepaalde datum vervallen of dat zij op een later tijdstip worden verstuurd. Moet u regelmatig hetzelfde type bericht doorsturen, met daarin slechts één of twee nieuwe elementen? Vergeet dan het cutting & pasting van de vroegere tekst of de opslag van uw berichten als klad: het volstaat dat u modellen creëert en ‘Quick Parts’ gebruikt om automatische teksten te genereren! Moet u veelvuldige of repetitieve taken verrichten? Outlook plant ze voor u in, stuurt tijdig rappelberichtjes en houdt u op de hoogte van de streefdatums. Op die manier organiseert u de workload optimaal, want de taken verschijnen duidelijk in de map ‘Taken’ en bovendien ook in de kalender, zonder de agenda te blokkeren! Wenst u sommige taken aan collega’s toe te wijzen? Een mailtje of een telefoontje hoeven niet, want u kunt de opdrachten via Outlook doorsturen. U behoudt een kopie van de 44 BECI - Brussel metropool - februari 2018 lijk met Outlook gesynchroniseerd, dankzij OneNote. Een supernuttige trick om prioriteiten toe te kennen aan uw mails zodra ze binnenstromen: als u een tijdje weg was van kantoor en uw inbox kondigt bij uw terugkeer 375 ongelezen mails aan, hoeft u hieraan geen uren meer te verspillen. U stelt Outlook zodanig in dat het onmiddellijk de prioritaire mails op een opvallende manier aangeeft. gedelegeerde taak in uw takenlijst en wordt ook via Outlook geïnformeerd wanneer de collega ermee klaar is. De streefdatum verschijnt bovendien in de kalender van de collega, die de taak op die manier niet zal vergeten! Met Outlook beheert u ook al uw vergaderingen en controleert u bijvoorbeeld snel de beschikbaarheid van de uitgenodigde personen voordat u de meetingaanvraag uitstuurt. Uw contactlijsten? Enkele kliks volstaan om gerichte distributielijsten samen te stellen en om bepaalde gegevens die bij meerdere contacten verschijnen, in één keer en in 2 seconden tijd te veranderen (een firmanaam, bijvoorbeeld). Het neusje van de zalm: tijdens uw vergaderingen worden alle aantekeningen en te nemen acties onmiddelVerdere stappen Leer alle snufjes van OneNote en Outlook te gebruiken tijdens de workshop die Beci samen met trainers van Quality Training organiseert. Wanneer? Op 22 februari Waar? Bij Beci, Louizalaan 500, 1050 Brussel Informatie en inschrijvingen: Emilie Lessire – +32 2 643 78 11 Om dit te bereiken, klikt u op View/ View Settings / Conditional Formatting en voegt u er een of meerdere voorwaarden en de hiermee verbonden lay-out aan toe! Mails waarvan u de enige geadresseerde bent, kunnen dan bijvoorbeeld in het groen verschijnen, en mails van een belangrijke klant, in een vet en groter lettertype. Dit is een voorbeeld tussen vele andere mogelijkheden die de gebruikers van Outlook meestal niet vermoeden! ● Marie Vandenberghe, Managing Director Quality Training D.R.

HRM CLUB De digitale overgang treft ook uw werknemers! De digitale overgang, zei u? Iedereen heeft er de mond van vol. Het is trouwens veel meer dan een buzz word: deze overgang is een bikkelharde realiteit die voor heel wat opschudding zal zorgen, zeker onder de bedrijven die in de vorige eeuw werden opgericht. Dit geldt uiteraard op commercieel vlak, maar laten we de gevolgen voor human resources zeker niet onderschatten. Een enquête en enkele getuigenissen. Gaëlle Hoogsteyn H et staat als een paal boven water dat de gewoonten en verwachtingen van de consument met de digitale overgang een veranderingsproces doorstaan. Om hun concurrentiekracht te behouden, dienen de bedrijven zich aan te passen, d.w.z. ‘de activiteiten digitaliseren’. Dit geldt ook intern, met een verandering van de manier van werken. Deze verschuivingen treffen in het bijzonder het beheer van het personeel. De HRM Club van Beci bleef niet bij de pakken zitten en organiseerde eind 2017 een ontbijt en debat over dit onderwerp. “De veranderingen die de digitale overgang teweeg zal brengen, zijn zeer verontrustend en stellen de ganse onderneming in vraag”, weet Erick Thiry, coordinator van de HRM Club. “Het wordt dus een centraal thema van de besprekingen en gedachtewisselingen die de HRM Club organiseert.” De werkelijkheid achter het concept Wat moeten wij nu eigenlijk verstaan onder het concept ‘digitale overgang’? Is dit fenomeen wel actueel? Reggy Degen, CEO van YoumanCapital en hoogleraar aan de Solvay Business School, oordeelt dat dit begrip twee dimensies inhoudt: commercieel en menselijk. Hij denkt verder dat geen enkele onderneming deze overgang zal kunnen omzeilen: “Het proces is al aan de gang en we kunnen niet meer achteruit. De ondernemingen zullen zich moeten aanpassen … Of zich voorbereiden op zeer moeilijke tijden.” Talrijke kleine ondernemingen denken hieraan te kunnen ontsnappen omdat ze lokaal actief zijn. Ze zijn ervan overtuigd dat de digitalisering in hun geval niet relevant is, of tenminste niet op korte termijn. “Ze vergissen zich”, stelt Reggy Degen. “De klanten zullen vroeg of laat van de leverancier verwachten dat hij zich aanpast. Zij zullen slechts belangstelling hebben voor diensten die ook via de digitale weg toegankelijk zijn. Zij zullen online willen bestellen en bovendien een digitale reporting vragen.” Een wegkwijnende nationale markt Onze deskundige beschouwt de huidige wereld als ‘vuca’ (Volatility, Uncertainty, Complexity en Ambiguity). 30% van de consumenten koopt producten op het web. “En 90% van deze aankopen gebeurt in het buitenland”, stelt hij vast. Buitenlandse ondernemingen zijn namelijk in staat om zeer snel met een pakje voor uw deur te staan. En deze deur opent zich op een wereld waar … de consument gezellig thuis kan blijven. “De consument beseft niet dat hij ‘niet-Belgisch’ koopt en dus onbewust de lokale markt uitdroogt.” Digital natives aan het werk De digitale overgang treft de werking van de ondernemingen heel diep, zeker wat betreft human resources. Reggy Degen denkt onder andere aan opkomst van de Z generatie op de arbeidsmarkt. Deze zogenaamde digital natives functioneren anders. Ze leven in het ‘nu en hier’, willen een antwoord op alles, nu onmiddellijk, en eisen dat men naar hen luistert. De ondernemingen worden gedwongen een HR-beleid, een werkomgeving, mobiliteitsformules en een uurrooster aan te bieden die de verwachtingen van dit publiek inwilligen. “De mensen die nu de arbeidsmarkt voor het eerst betreden, stellen zich veel vluchtiger en minder trouw op tegenover de werkgever. Jonge arbeidskrachten hebben een andere vorm van management nodig. Bevelen zonder uitleg aanvaarden ze niet langer. Het management moet zijn leidinggevende functie inruilen tegen een meer op samenwerking gerichte aanpak.” BECI - Brussel metropool - februari 2018 45

DYNAMIEK Snel voorbijgestreefde vaardigheden Ook de bekwaamheden van een medewerker zijn een steeds korter leven beschoren. In vervlogen tijden behaalden mensen een diploma en gebruikten ze 20 jaar lang dezelfde technieken of hulpmiddelen. Maar in een ‘vuca’ wereld zijn de door werknemers verworven competenties steeds sneller voorbijgestreefd. Na 3 tot 5 jaar is het zover. Reggy Degen voorspelt twee consequenties: “Enerzijds zullen de managers steeds meer van hun legitimiteit als baas moeten afstaan. Zij zullen niet noodzakelijk meer de bron zijn van nieuwigheden en creatie. Door de achteruitgang van hun legitimiteit zullen ze meer werk moeten maken van hun objectiviteit. Kortom, alleen objectieve managers zullen geloofwaardig overkomen en respect genieten.” Anderzijds zullen de ondernemingen slechts hun enig werkelijk kapitaal kunnen inroepen, namelijk de bekwaamheden van de werknemers (en niet de werknemers zelf). “Veel ondernemingen investeren niet in de uitbreiding van de vaardigheden van hun werknemers. Ze beseffen niet dat ze zich op die manier zelf in de vingers snijden. Als de werkkrachten hun vakkennis niet updaten, zullen ze al gauw voorbijgestreefd zijn, met alle gevolgen van dien voor de productiviteit”, aldus onze deskundige. Oplossingen? Het is gelukkig nog niet te laat om op deze rijdende trein te springen, op weg naar de digitale overgang. Reggy Degen schetst enkele mogelijkheden … “Op commercieel vlak moet u eerst en vooral een visie ontwikkelen. Welk imago wenst u voor uw onderneming? Wenst u zich te positioneren als de kleine loodgieter in de buurt of als de vakman die zijn klanten binnen de 8 uur helpt, wat het probleem ook moge zijn?” Vervolgens dienen de ondernemingen na te gaan of ze qua organisatie wel degelijk veranderingen en nieuwe structuren voorbereiden voor de digitale overgang. Er zijn heel wat vragen die u zich best stelt … Welke plaats neemt uw bedrijf op het web in? Hoe staat het gerangschikt? Welke stappen dient u De klanten zullen vroeg of laat van de leverancier verwachten dat hij zich aanpast. Zij zullen slechts belangstelling hebben voor diensten die ook digitaal toegankelijk zijn. Reggy Degen, CEO van YoumanCapital te zetten? “Dit alles kadert in een strategisch denkproces over marketing en commerciële aanpak. Ondernemers moeten er voor zorgen dat hun verkoopmetho46 De mening van HR managers “De digitale overgang had een dubbele uitwerking bij Edenred. Om te beginnen zijn al onze producten veranderd. De maaltijdchecks – ons voornaamste product – worden vandaag uitsluitend elektronisch en met behulp van een kaart verdeeld. Onze manier van werken en onze procedures hebben wij vanzelfsprekend grondig moeten herzien. Vandaag speelt de ontwikkeling van computersystemen, toepassingen en digitale oplossingen een veel grotere rol in onze organisatie. Dit ging gepaard met de aanwerving van nieuwe profielen. Wat human resources betreft, werken wij nu voornamelijk projectgericht. De functiebeschrijvingen hebben de plaats moeten ruimen voor opdrachten, wat beter overeenstemt met de verwachtingen van de nieuwe generatie werkkrachten. Ons management is nu veel meer op samenwerking afgestemd en wij investeren aanzienlijk in de permanente vorming van de werknemers.” Alain Jonet, HR and Public Social Programs Director bij Edenred “De digitalisering heeft veel positieve gevolgen gehad op de organisatie van het werk. Wij hebben onze kantoren flink kunnen opruimen, een heleboel administratieve taken weggenomen bij onze teams en de werkstromen beter georganiseerd. Dankzij deze nieuwe manier van werken beschikken we over meer tijd om leertechnieken te verbeteren: flipped classrooms, video …” Isabelle Marchal, HR Manager bij TeamPower “De digitalisering van de bedrijfswereld is vandaag onontkoombaar. Iedereen moet zich snel aanpassen (ook het onderwijs, de geneeskunde, de HR …). De bekwaamheid en de overleving van het bedrijf staan op het spel. De digitale technologie zal onvermijdelijk een aantal banen afschaffen, maar er ook nieuwe doen ontstaan. Als HRM moeten wij met de digitalisering rekening houden voor een hervorming van de werkorganisatie, de methodes, de dynamiek en de flexibiliteit. Jazeker is dit een geweldige uitdaging, maar de uitzichten zijn gigantisch!” Caroline Jacob-Steyt, HR & Finance Manager bij Progentis NV des overeenstemmen met eigenheden van de 21e eeuw.” Op het gebied van human resources pleit Reggy Degen voor een collectief beleid van de talenten. “Managers moeten zich omtoveren in adviseurs van talenten. De prestaties van de medewerkers zijn nu minder belangrijk dan de globale aanpak ervan. Over welk menselijk kapitaal beschikt u en hoe gaat u het ontwikkelen? In kleine ondernemingen is dit niet altijd een eenvoudige opgave. Vandaar het nut van HRM groepen en van (werkelijke of virtuele) ontmoetingen om samen na te denken en elkaar te ondersteunen bij de verwerking van problemen”, besluit hij. ●

Wenst u een toekomstige medewerk(st)er in uw onderneming op te leiden? Dankzij de Individuele Beroepsopleiding in de Onderneming leidt u zelf een toekomstige medewerk(st)er op zodat hij/zij beantwoordt aan het beroepsprofiel dat u zoekt. Voor welke werkgevers ? De ondernemingen en organisaties uit de privé en overheidssectoren, de vrije beroepen en de VZW’s. Wie kunt u via de IBO aanwerven ? De toekomstige medewerk(st)er moet als werkloze werkzoekende ingeschreven staan bij een tewerkstellingsorgaan (Actiris-Forem-VDAB). Tijdens de IBO behoudt de persoon zijn/haar statuut van werkzoekende. Duur : een opleiding van 1 tot 6 maanden. Meteen na de afloop hiervan biedt u een tewerkstellingscontract aan met een minstens even lange duur als de opleiding zelf. maximaal 6 maanden opleiding tenminste dezelfde periode als de opleiding tewerkstellingscontract in dezelfde onderneming Hoeveel dit kost ? Tijdens de opleiding betaalt u, naast de vervoeren verzekeringskosten, rechtstreeks aan de stagiair(e) een uitkering die u als volgt berekent: het brutoloon voorzien voor deze functie, waarvan u de RSZ werknemersbijdragen (13,07%) en de eventuele sociale inkomsten van de stagiair(e) aftrekt. Dit wordt het bedrag van de uitkering. Na een IBO van 6 maanden hebt u in elk geval recht op de ACTIVA verminderingen. (www.activa.brussels) BRUXELLES FORMATION in samenwerking met former pour l’emploi Bijkomende informatie verkrijgt u hier : Service relations entreprises Telefonisch op het nummer 02 371 74 61 of 74 81 of 73 34 of per e-mail : fpie@bruxellesformation.brussels www.bruxellesformation.brussels

DYNAMIEK TRANSITIE Village Partenaire: kippen, compost en duurzaam ondernemen Village Partenaire is gevestigd in het hartje van Sint-Gillis, een van de meest gemengde gemeenten van het Brusselse Gewest. Al bijna 10 jaar lang onthaalt en begeleidt het initiatief een aantal projectdragers, maar dan wel met een eigen aanpak: Village Partenaire benadert namelijk de economie onder de invalshoek van de duurzame ontwikkeling. Johan Debière E en kippenren, compostbakken en een aquaponie-installatie? En toch bevindt u zich in een bedrijvencentrum! Toegegeven, misschien niet direct het meest conventionele. Christophe Van Pelt, directeur van Village Partenaire: “De geschiedenis van Village Partenaire begon met de opening van een loket voor lokale economie, gespecialiseerd in duurzaam ondernemen. Het avontuur nam nadien een andere wending met de opening van een bedrijvencentrum gefocust op duurzame ontwikkeling. Daarvan werd het milieubeleid aan een milieuadviseur toevertrouwd.” Mede dankzij deze eigenheid kon Village Partenaire verscheidene opdrachten vervullen. Zo bijvoorbeeld een project rond afvalbeheer: “Dankzij het Brussels Waste Network, waarmee wij onder andere verleden jaar hebben samengewerkt, hielp ons centrum zijn eigen bedrijven bij een beter beheer van het geproduceerde afval. Daarbij hoorden extra inspanningen voor de meest vervuilende afvalstoffen. Onlangs vroegen wij aan de bedrijven in ons centrum via een wedstrijd om met suggesties op de proppen te komen.” Op zich een interessant initiatief want Village Partenaire biedt onderdak aan nagenoeg 90 werkkrachten verspreid over 35 ondernemingen. Structureel werkt de Village Partenaire volgens vier krachtlijnen die het dagelijkse denkproces ondersteunen. Eén: steun aan lokale privé initiatieven dankzij de opname van startende bedrijven en de begeleiding van projectdragers. Twee: een nieuwe dynamiek voor het sociaaleconomisch weefsel in Beneden Sint-Gillis en de aantrekking van economisch winstgevende projecten. Drie: een loket voor de lokale buurteconomie. En vier: steun aan duurzame ondernemingsprojecten die, indien nodig, ook in het centrum zullen worden opgenomen. Naast de communicatie gericht tot de in het centrum gevestigde bedrijven, tracht het kleine team van Village Partenaire zijn opvattingen van duurzaamheid toe te lichten aan al wie een beroep doet op de begeleidingsstructuur of ter plaatse komt om een klant of een leverancier te ontmoeten. Christophe Van Pelt: “Wij doen het nodige om het concept overtuigend te promoten. De bescherming van het milieu is steeds op de achtergrond aanwezig, ongeacht de activiteiten die wij organiseren.” De missie die Village Partenaire nastreeft, zorgt ook voor nauwere banden tussen de bedrijven die in het centrum zijn gevestigd. Die berusten op samenwerking: “Dit is onder andere het geval voor Enesta, een studiebureau met specialisatie in energetische ontwerpen, speciale technieken en stabiliteit, dat samenwerkt met het duurzame communicatiebureau Freeman & Greenwood, waarbij de eerste focust 48 BECI - Brussel metropool - februari 2018 op de technische aspecten van energiebesparingen, en de tweede op de communicatie rond dit zeer specifieke thema.” Productie van voeding in de stad Village Partenaire onderscheidt zich ook door de deskundigheid die het ontwikkelde inzake voedingsproductie in een stedelijke omgeving. “Sinds drie jaar zijn onze kelders ingericht voor de productie van voeding. Wij bieden daar onderdak aan Little Food, Le Champignon de Bruxelles en meerdere andere projecten die te maken hebben met duurzame voeding. Deze projecten werden hier onthaald, om later eventueel ergens anders hun groeiproces verder te zetten. Wij fungeren als een incubator. Het is dus de bedoeling dat wij mensen hier hun businessmodel laten uittesten, zodat ze zich later elders kunnen ontwikkelen.” Precies wat de voedingssector betreft, is Christophe Van Pelt bijzonder trots over de aquaponie- installatie van Village Partenaire, die trouwens bezoek krijgt vanuit gans Europa. Voor de toekomst wil het bedrijvencentrum aan een steeds groter aantal projectdragers de mogelijkheid bieden om in te haken op het concept van innoverende en duurzame groei, met alle waarden van dien en de toegevoegde waarde die er uit voortvloeit. Dit wensen wij Village Partenaire in elk geval toe voor 2018. Informatie: www.villagepartenaire.be ● © Village Partenaire

DYNAMIEK TRANSITIE Citizenfund, een ongewone investeringscoöperatie Is een coöperatie niet de beste manier om een project in de kringloop- of de deeleconomie te ondersteunen? Tot deze conclusie kwamen Alain Boribon en de andere zes oprichters van Citizenfund, een burgerlijke investeringscoöperatie gericht op projecten van de economische transitie, in Brussel uiteraard, maar ook overal in België. Johan Debière D e oprichters van het jonge, in november over de doopvont gehouden Citizenfund zijn allen ondernemers. Sommigen ontwikkelden een ware deskundigheid in de begeleiding van ondernemingsprojecten. Zij weten dus heel goed met welke moeilijkheden de dragers van nieuwe projecten soms kampen, meer bepaald wanneer zij grenzen trachten te verleggen met een concept dat aanleunt bij de kringloop- of de deeleconomie. Een ‘gewone’ starter heeft soms al de grootste moeite om aan geld te geraken; stel u voor wat de uitdaging kan zijn voor dragers van een alternatief project dat zeker een mooie toekomst tegemoet gaat, maar nog alles te bewijzen heeft! Zij stuiten meestal op veel wantrouwen bij klassieke geldschieters, die zich veel meer op hun gemak voelen met conventionele projecten. Het concept van Citizenfund wil projectdragers helpen om hun plan te valideren, om gemakkelijker toegang te krijgen tot de nodige financiering dankzij de inbreng van de leden van de coöperatie, en om op die manier hun activiteit duurzamer te maken. “De tussenkomst van Citizenfund bij de validatie en de aangeboden begeleiding maken samen het verschil met een crowdfundingplatform”, vertelt Alain Boribon. Citizenfund werd trouwens niet toevallig als coöperatieve vennootschap opgericht. “Door zijn manier van werken en een aanpak die niets te maken heeft met wat platformen voor speculatieve investeringen te bieden hebben, grijpt Citizenfund terug naar de oorspronkelijke geest van de coöperatieve vennootschappen, waarin alle leden kunnen hun zeg hebben. Ons gedragen als een ‘coöperatie van coöperatieve vennootschappen’ is onze roeping, zodat de mensen die bij het initiatief zijn betrokken, ook kunnen deelnemen aan een ruimere en enigszins verveelvoudigde beweging. Wij dromen ervan al gauw de grenzen van Brussel te overschrijden en projectdragers overal in België en – wie weet – misschien ook in het buitenland te mogen helpen.” Geen gewaarborgd rendement Door één of meerdere aandelen te kopen in Citizenfund, stelt de coöperator (als natuurlijke of rechtspersoon) “zijn spaargeld ter beschikking van transitieprojecten. Er wordt geen enkele rendement gewaarborgd, maar de verscheidenheid van geselecteerde projecten en de validering ervan door het team laten toe het risico drastisch terug te schroeven”, beklemtoont Alain Boribon. Nu de rentevoeten van klassieke spaarrekeningen het vriespunt benaderen, is dit zeker niet te verwaarlozen. Met een minimale inbreng van 250 euro (de waarde van één aandeel in Citizenfund), krijgt de burger De oprichters van Citizenfund, v.l.n.r. Boven: Alexandre Ponchon, Alain Boribon, Bastien Van Wylick en Alexandre Philippe. Onderaan: Thibaut Martens, Axel Kuborn en Anthony Naralingom. of de rechtspersoon al een stemrecht dat evenveel waard is als dat van een natuurlijke of rechtspersoon die meerdere aandelen zou bezitten. Het principe van de coöperatieve vennootschappen – namelijk één stem voor elk lid – wordt hier strikt geëerbiedigd. De oprichters van Citizenfund verzekeren bovendien dat het selectieproces strenge criteria zal naleven, volledig transparant zal zijn en de nodige maatregelen zal treffen om elke belangenvermenging te vermijden. “Het selectiecomité zal een beroep doen op een vertegenwoordiger van de oprichters, twee deskundigen van wie de mening doorslaggevend zal zijn, en twee door hun gelijken aangewezen coöperatoren. In alle gevallen zullen alle coöperatoren worden benaderd om het project al dan niet goed te keuren”, licht Alain Boribon toe. Een waarnemer zal er bovendien voor moeten zorgen dat het ondersteunde project wel degelijk de vooropgestelde richtlijnen blijft volgen. “Met ingebrachte bedragen tussen 250 en 5.000 euro zal Citizenfund kunnen investeren onder de vorm van een lening of kapitaal in ondernemingen die transitieprojecten ontwikkelen: projecten die aanleunen bij de kringloopeconomie, de functionele economie of de deeleconomie.” Naast de financiële dimensie en het doel om jaarlijks anderhalf miljoen euro te vergaren, is er vooral de wil om een echt netwerk aan te leggen tussen deze spelers en inspirerend op te treden naar andere ondernemers en projectontwerpers toe. Let’s cross fingers… Informatie: https://citizenfund.coop ● BECI - Brussel metropool - februari 2018 49

DYNAMIEK STARTERS Never start alone! Beci begeleidt de nieuwe Brusselse ondernemers Goed nieuws: de 11.924 Brusselse starters van 2016 vertegenwoordigen een toename van 6,7% t.o.v. het jaar voordien. Daarmee blijft Brussel het meest dynamische gewest wat de creatie van ondernemingen aangaat: 9,5 per 1.000 inwoners (7,6 in Vlaanderen en 6,4 in Wallonië). E én op acht nieuwe bedrijven werft nog tijdens het jaar van oprichting zijn eerste werkkracht aan. Het overlevingspercentage na vijf jaar schommelt rond 65%, uiteraard met grote contrasten tussen sectoren. Maar hoe dan ook, startende bedrijven zijn van fundamenteel belang voor de Brusselse economie. En Beci speelt nog steeds een vooraanstaande rol in hun begeleiding. Brussel Metropool ontmoette Miguel Van Keirsbilck, coordinator van het Beci aanbod voor starters. Thema van het gesprek: de nieuwe dynamiek ‘Start with Beci’, die begin dit jaar van stapel liep. Brussel Metropool: De Starters afdeling van Beci hernieuwt grondig zijn aanbod bij het begin van het jaar. Met welke doelstellingen? Miguel Van Keirsbilck: We vertrekken zeker niet van een wit blad, met het startersaanbod! Het ‘Start Hub Challenge’ begeleidingsprogramma voor bedrijfsoprichters heeft vijf jaar lang schitterend gepresteerd. Twee projecten uit dit programma kwamen trouwens verleden jaar voor het voetlicht in het magazine Trends, in een groep van 50 zeker niet te onderschatten Belgische starters! Beci wil het programma vandaag nieuw leven inblazen om het toegankelijk te maken voor meer projectdragers en om het beter te integreren in wat de Kamer van Koophandel bij elke stap in het leven van ondernemingen te bieden heeft. Het nieuwe concept van ons aanbod aan starters is vooral zichtbaar via de nieuwe website starters.beci.be, dat sinds januari 2018 online is. We hebben de aanpak opzettelijk op zijn kop gezet. Er wordt daarin dus niet over ons gesproken, maar over al de praktische aspecten waar projectdragers zich zorgen om maken: hoe richt ik in 2018, in het Brusselse Gewest concreet een bedrijf op als eenmanszaak of vennootschap? De kandidaat starter kan daar online en interactief zijn eigen roadmap ontwerpen. Beci zal hem bij elke stap terzijde staan, om de slaagkansen van het project te vergroten. Waarom heeft de kersverse zelfstandige begeleiding nodig? Wij weten uit ervaring – en universitaire studies bevestigen dit – dat de slaagkansen van een nieuwe ondernemer vertienvoudigd zijn wanneer hij of zij zich tijdens de startfase met adviseurs en een netwerk omringt. De prille ondernemer zal heel wat struikelblokken moeten overwinnen. Met een intercollegiaal netwerk, aangevuld 50 BECI - Brussel metropool - februari 2018 met een goede begeleiding en de steun van een team van coaches en deskundigen, zal hij of zij de problemen veel vlotter oplossen. Wat kan een (toekomstig) bedrijfsoprichter van Beci verwachten? Onze nieuwe aanpak begint bij collectieve informatie om nadien uit te monden op verscheidene formules van geindividualiseerde begeleiding. Wij weten uit ervaring – en universitaire studies bevestigen dit – dat de slaagkansen van een nieuwe ondernemer vertienvoudigd zijn wanneer hij of zij zich tijdens de startfase met adviseurs en een netwerk omringt. Miguel Van Keirsbilck Een eerste belangrijke afspraak zijn de Good Morning Brussels ontbijten, elke woensdagochtend, van 7 tot 8u30. Deze informatiesessie is gratis toegankelijk voor alle projectdragers. Het ontbijt bespreekt alle voorwaarden en stappen om als zelfstandige te beginnen of een bedrijf op te richten. Een soort 360° overzicht. Het zeer vroege uur van deze informatiesessies is op zich al verrassend. Het verwijst niet alleen naar de ‘zelfstandigen die vroeg uit hun bed kruipen’. Met deze regeling testen we trouwens ook de motivatie die rasechte ondernemers onderscheidt. Bovendien behouden mensen die al een baan hebben op die manier een volledige werkdag na het ontbijt. © Reporters

DYNAMIEK en ondernemers: handelaars, ambachtslieden, vrije en intellectuele beroepen, freelancers, starters en KMO’s. Conform de werkelijkheid van het ondernemerschap in Brussel staan wij open voor ondernemers uit de alle werelddelen. Wij hechten veel belang aan vrouwelijke ondernemers, die trouwens even talrijk zijn als hun mannelijke collega’s in onze groepen en ook onder onze coaches en mentors zeer goed vertegenwoordigd zijn. ● Verdere stappen Kosteloze informatiesessie Good De nieuwe Beci Starters-website is nu online. Wij werden gewaarschuwd: “Zo vroeg in de ochtend zal niemand komen opdagen!” Wel, elke week zit de zaal zo vol als een ei. Dit spreekt boekdelen over de ingesteldheid van mensen die echt willen ondernemen! Deelnemers die beslissen de stap te zetten, kunnen deelnemen aan een cyclus van vijf opleidingsmodules genaamd ‘Fast Track om een bedrijf op te richten’. Tijdens vijf informatiesessies reiken we de voornaamste hulpmiddelen aan om een idee te laten rijpen en het om te zetten in een concreet en becijferd project. Deze eerste twee informatie-initiatieven zijn gratis en voor iedereen toegankelijk. Starters die nadien begeleiding willen krijgen om een bedrijf op te richten en de eerste activiteiten in alle veiligheid op gang te brengen, kunnen een Starters Pack aanvragen. Het bevat een aantal diensten, hulpmiddelen, collectieve begeleiding, individuele coaching en een jaar lidmaatschap bij de Kamer van Koophandel van Brussel, een fundamentele voorwaarde om toegang te krijgen tot een uniek netwerk van professionals in Brussel. Wij onderscheiden ons van gelijkaardige aanbiedingen door het feit dat onze coaches en opleiders zelf zelfstandige ondernemers zijn die hun ervaring willen delen om starters te begeleiden. Ons gemeenschappelijk doelwit is hulp verlenen bij het opstellen van een businessplan, een financieel plan, de statuten, en de algemene verkoop- en servicevoorwaarden. Wij leren alle kneepjes van het efficiënt pitchen aan. Wij lichten toe hoe digitale marketing werkt en hoe je een financieringsdossier samenstelt. Belangrijker nog, wij helpen bij het vinden van de eerste klanten. Wij spelen niet de rol van een incubator, in de letterlijke betekenis van het begrip, maar begeleiden de starters tijdens de eerste stappen van hun ontwikkeling om duurzaamheid in te bouwen en, zo mogelijk, al gauw door te groeien naar het stadium van ‘scale-up’. Daarom blijven deze starters lid van Beci tijdens de eerste jaren na de oprichting en kunnen ze een beroep doen op onze deskundigheid inzake internationalisering, digitalisering, strategie en B2B netwerk. Past dit aanbod bij elk type project? Zeker en vast. Diversiteit maakt onze groepen trouwens bijzonder waardevol. Wij omvatten zes grote categorieBECI - Brussel metropool - februari 2018 51 Morning Brussels, elke woensdagochtend, van 7 tot 8u30. Contact: Miguel Van Keirsbilck, coördinator van het startersprogramma bij Beci – mvk@beci.be +32 475 56 43 56. Zie ook: www.starters.beci.be Dé nieuwsbrief voor de Brusselse ondernemer! handige prospectielijsten praktische modelcontracten allerlei business tips & tricks updates over nieuwe wetgevingen ... en nog veel meer! Ontvang de e-nieuwsbrief van de Kamer van Koophandel Brussel www.beci.be/sign_up_to_newsletter/ D.R. D.R.

F A I irst ttempt n L earning ReStart al een jaar goed bezig! OPLEVEN Jaarlijks treft het faillissement bijna 11.000 ondernemingen, waarvan meer dan 2.000 in Brussel. Gefailleerde ondernemers ervaren dit als een viervoudig falen: op persoonlijk, professioneel, sociaal en financieel vlak. Om deze mensen te helpen op te leven en een nieuwe start te nemen, creëerde Beci het reStart programma, met de steun van het Brusselse Gewest en Impulse Brussels. Een jaar na de lancering is de tijd rijp voor een eerste balans. Gaëlle Hoogsteyn Een zorgwekkend vraagstuk in Brussel Het in het begin van 2017 gelanceerde reStart richt zich tot gefailleerde ondernemers. Beci coördineert dit in België unieke initiatief, dat ondernemerschap een tweede kans wil bieden. “In onze ondernemerscultuur blijft mislukking een taboe. Vreemd, want uit de cijfers blijkt dat ondernemingen die na een eerste faillissement werden opgericht, succesvoller en duurzamer zijn dan de gemiddelde starter. Zulke ondernemers vertegenwoordigen een aanzienlijk potentieel aan talent voor de samenleving”, stelt Eric Vanden Bemden, reStart-adviseur bij Beci. Dit vraagstuk neemt een aparte dimensie in Brussel, het gewest waar er in verhouding meer ondernemingen ontstaan dan waar dan ook in het land, maar waar het aantal faillissementen ook relatief hoger ligt (2.700 in 2017). Elke onderneming die overkop gaat, betekent verloren banen. Om economische en sociale redenen is het dus van groot belang om deze ondernemers weer overeind te krijgen. Negentien presentatie- en informatiesessies werden georganiseerd om het programma bekendheid te geven. Nagenoeg 200 mensen volgden de uiteenzettingen. Er kwamen ook online pagina’s op Facebook, LinkedIn en Twitter en artikels in de nieuwsbrieven van Beci. De papieren media en de radio presenteerden reStart met lovende bewoordingen. ReStart: sensibilisering en actie Eric Vanden Bemden beschouwt reStart vooreerst als een sensibiliseringsprogramma: “Wij organiseren voordrachten die toegankelijk zijn voor het brede publiek, naast informatiesessies en workshops rond economische veerkracht. Er zijn ook rondetafelgesprekken met deskundigen en ondernemers die hun kijk op het fenomeen komen delen, met de bedoeling de perceptie van het faillissement in de samenleving te doen evolueren”. Henri Ford zei destijds dat “mislukken de kans is om op een slimmere manier te herbeginnen.” 52 BECI - Brussel metropool - februari 2018 Eric Vanden Bemden Tijdens het afgelopen jaar konden vier voordrachten voor het brede publiek meer dan 400 mensen warm maken voor dit thema. En 150 personen uit een duidelijker bepaalde doelgroep namen deel aan drie rondetafelgesprekken over herstarten. ReStart betekent ook actie, maar altijd mensgericht. Het initiatief is bedoeld om ondernemers te doen groeien en opleven met een nieuw project, als loontrekkende of zelfstandige, dankzij zowel individuele als gemeenschappelijke vormen van begeleiding, met de hulp van erkende coaches, mentors en deskundige adviseurs. Ook een follow-upfase is voorzien: tussen zes maanden en een jaar na het aflopen van het programma worden de deelnemers op een vergadering uitgenodigd om de balans op te maken. “Op die manier kunnen we het tijdens het programma ingezette actieplan opvolgen, nagaan hoe ver de ondernemer ermee staat en, zo nodig, hulp verlenen of doorverwijzen naar partners die het project een duwtje in de rug kunnen geven. Ook voor Beci is feedback belangrijk, om te weten hoe deze mensen zich redden en of ons programma efficiënt is D.R.

DYNAMIEK geweest”, vertelt Eric. Beci heeft trouwens al uit de eerste groepen geleerd: “Wij hebben bijvoorbeeld beslist meer op een collectieve manier te gaan werken, want met een groep bereik je duidelijk betere resultaten dan wanneer je er alleen voor staat.” Het is ook voorzien om een ‘alumni’ netwerk te creëren, zodat alle personen die het programma hebben gevolgd, elkaar een of twee keer per jaar kunnen ontmoeten. Aanmoedigende resultaten Een jaar na de lancering heeft reStart al twee groepen van 15 reStarters begeleid en is met een derde bezig. Onder de vele aangeboden begeleidingsactiviteiten citeren we 25 gemeenschappelijke workshops rond technische aangelegenheden en veerkracht, 25 collectieve coachingworkshops en 26 opleidingen over zeer diverse onderwerpen (zelfkennis, persoonlijke ontwikkeling, stressbeheer, grafologie enz.). Een partnerschap met EMCC zorgde bovendien voor 64 individuele coachings, samen goed voor meer dan 300 uren. “Wanneer het programma rond is, verwijzen we de deelnemers door naar onze partnerorganisaties, coöperaties en platformen. Zo bijvoorbeeld de Start Hub van Beci, MicroStart, Credal, Jobyourself, Atrium, Actiris …”, licht Eric Vanden Bemden toe. De cijfers van de herintegratie op de arbeidsmarkt zijn ook positief: 25% van de deelnemers van de eerste twee groepen heeft een baan als loontrekkende gevonden (in sommige gevallen ter voorbereiding van een nieuw bedrijf), 12,5% is als zelfstandige herbegonnen en 18% is een nieuw bedrijf aan het oprichten (waarvan 30% al in de laatste fase). Commentaar van Eric: “Na de begeleiding van deze eerste groepen merken we dat alle deelnemers op menselijk vlak zeer positief hebben gereageerd. Ze kennen zichzelf beter, hebben weer vertrouwen en staan mentaal sterk!” En daarna? Het programma reStart gaat door. Beci wil 80 ondernemers helpen opleven. Dankzij een samenwerking met Brusselse curatoren en enkele grotere boekhoudkundige en juridische kantoren kan reStart gemakkelijker worden aangeboden aan gefailleerde ondernemers. De kandidaten zullen daarna te maken hebben met een selectiecomité. “Er bestaat een reele behoefte”, weet Eric. Volgens cijfers uit Frankrijk (van de vereniging 60.000 rebonds) heeft een oplevende ondernemer één à twee jaar nodig om weer voet aan de grond te krijgen, i.p.v. zeven jaar ongeveer. “Alles hangt af van het vermogen van de persoon om zijn zaken voor elkaar te krijgen.” De inzet van de deelnemers is van fundamenteel belang. “Ook al reikt reStart de hulpmiddelen aan, de persoon zelf staat per slot Dit hebben reStarters gezegd Wat vonden de deelnemers van het reStart programma? Welk voordeel hebben ze er nadien uit gehaald? Voelen ze zich beter voorbereid om de arbeidsmarkt opnieuw te integreren? Wij stelden de vraag. “Ik voelde me vermoeid, verward en gedemotiveerd, toen ik me voor reStart inschreef. De dynamiek van de groep (analyse, feedback, invalshoek, opbouwende kritiek …) heb ik bijzonder geapprecieerd. Ik kreeg te horen dat ik een goede richting had gekozen. Vandaag heb ik meer vertrouwen in mijn projecten en ideeën.” D.G. “Me inschrijven voor reStart programma was een moeilijke stap. Ik had toen heel veel moeite met mijn faillissement. Ik voelde me beschaamd om deze mislukking en vreesde de beoordeling van anderen. Dat was in feite niet gegrond. De groep heeft mij meteen onthaald en op mijn gemak gesteld. Wij zaten trouwens allemaal in hetzelfde bootje! Daardoor kon ik mijn eigen situatie relativeren. Ik heb de verscheidene opleidingen bijzonder geapprecieerd, vooral het enneagram en het zelfvertrouwen. Vandaag ben ik op zoek naar een investeerder en medewerkers om weer van start te gaan. En ik ben vastberaden om al wat ik heb geleerd maximaal toe te passen.” R.N. “Bij het begin van het reStart programma voelde ik me als een stoomketel die op springen stond. Het werk in groepsverband heeft me helpen bezinnen en veel energie en motivatie opgeleverd. Door de regelmaat van de samenkomsten hebben we werkelijk relaties kunnen aanknopen. Van reStart onthoud ik voornamelijk dat ongeacht het project, het vooral belangrijk is om erin te geloven en zich te omringen met een team waarin je kunt vertrouwen omdat het ook achter het project staat.” C.O. “Na mijn faillissement was ik volledig de kluts kwijt. Goede voornemens genoeg, maar ik wist in feite niet waar ik naartoe ging. Dankzij reStart kon ik afstand nemen en beter begrijpen wat er was gebeurd en waarom ik daarin gesukkeld was. Met de groep heb ik mijn schuldgevoel kunnen wegwerken en mijn situatie relativeren. Dankzij de verscheidene activiteiten heb ik mezelf beter leren kennen.” P. J. “De reStart groep waarmee ik heb gewerkt, gaf me de moed om niet op te geven en zin om op te leven. Dank voor uw luistervaardigheid en empathie! Ik hoop dat mijn bedrijfsproject zal slagen en dat ik naar Beci kan terugkeren als getuige en om andere reStarters aan te moedigen.” D.O. van rekening in voor de nieuwe start. Hij moet de drijvende kracht zijn van zijn eigen project”, besluit Eric. ● Een ReStart conferentie, op 6 juni, in Factory Forty. Informatie: Eric Vanden Bemden, Beci adviseur belast met het reStart programma – evb@beci.be – tel. +32 2 563 68 56 GSM +32 475 23 14 07 BECI - Brussel metropool - februari 2018 53

COMMUNITY Foto’s van het Beci nieuws Een nieuwe formule en een nieuwe plek voor de Xmas Evening van Beci, op 21 december jl. in de White Cinema van de shoppingcenter Docks Bruxsel, in aanwezigheid van de Kerstman. Op het programma stonden networking en walking dinner uiteraard, maar natuurlijk ook cadeautjes! 54 BECI - Brussel metropool - februari 2018 © Eventer

COMMUNITY De traditionele samenkomst van diplomaten en bedrijfsleiders, georganiseerd door het VBO, Beci, de UWE en Voka, vond op 20 december plaats in het Egmontpaleis. Een buitengewone gelegenheid voor netwerking, in aanwezigheid van de minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders en van de staatssecretaris voor Buitenlandse Handel Pieter De Crem. De aanwezige ondernemingen konden er hun relaties uitbreiden en het advies inwinnen van in het buitenland gevestigde Belgische ambassadeurs. Meerdere leden van de Export Club van Beci waren er aanwezig. BECI - Brussel metropool - februari 2018 55 © Triptyque

DE ADRESSEN PALAIS DES COTILLONS Lombardstraat 66 1000 Brussel 02/512.23.20 http://www.palaisdescotillons.com PICARD MEGAFUN Kolenmarkt 43 1000 Brussel 02/513.07.90 https://www.facebook.com/STYX.Ixelles/ ZOOM BRUSSELSLIFE Vier carnaval op z’n Brussels! Wie carnaval zegt, denkt vaak aan Binche, Aalst, Stavelot, Malmedy, Heist of Blankenberge. Maar eind februari overspoelt deze traditie ook heel wat gemeentes in de hoofdstad. De Brusselse verkleedwinkels dossen je piekfijn uit in carnavalstenue. Victor Lepoutre BOUTCHIC Vredestraat 135 1150 Sint-Pieters-Woluwe 02/772 74.47 www.boutchic.be SERNEELS Louizalaan 69 1050 Elsene 02/538.30.66 http://serneels.be/nl MAISON ELDORADO Waversesteenweg 137 1050 Elsene 02/512.96.05 http://www.maisoneldorado.com A LA FÊTE Baljuwstraat 56 1050 Elsene 02/649.09.67 www.alafete.be Je hoeft het niet ver te zoeken om de echte carnavalssfeer op te snuiven. Tussen eind februari en begin maart trekken er carnavalsstoeten door de straat in Brussel-Stad, Kraainem en Schaarbeek. Een leuke activiteit om groot en klein bezig te houden in de vakantieperiode. Op zaterdag 17 februari beginnen we met het carnaval van Kraainem, aan de Brusselse Rand. Zoals elk jaar wordt carnaval hier groots gevierd met een folkloristische stoet. Fanfares, praalwagens en kostuums brengen met hun fraaie, kleurige looks sfeer in de straten van de gemeente. Daarna duiken we in de Boliviaanse carnavalstraditie met het carnaval van Oruro. De data zijn nog niet bevestigd, maar zaterdag 24 februari zou gereserveerd zijn. Vanaf het Sint-Katelijneplein vertrekt in de late namiddag een stoet door de Brusselse straten. Ze houdt zelfs halt om Manneken Pis te begroeten, die voor de gelegenheid in “diablada” gekleed is, het symbool van het carnaval van Oruro. Het carnaval van de Brusselse Buurthuizen speelt zich af in de week van dinsdag 27 februari. Houd je vermomming alvast klaar: het thema is dit jaar de “dikke koppen”. Zoals bij vorige edities draait de dag om amusement. 56 BECI - Brussel metropool - februari 2018 Dit carnaval valt wat later dan de andere, maar is toch het grootste festival in het Gewest. Het Scharnaval van Schaarbeek gaat van start op zaterdag 17 maart. Dé gelegenheid om de nieuwe Koningin Scharnaval te ontmoeten, die enkele weken voordien verkozen is. Vanaf 13.30 uur zijn de praalwagens en confetti alom aanwezig, tot groot plezier van klein en groot! Waar vind je het beste carnavalskostuum? Dracula, d’Artagnan, Julius Caesar, Harlekijn, Superman, Colombina ... Maak je geen zorgen als je geen kaas gegeten hebt van mode! Stap gewoon een Brusselse verkleedwinkel binnen. Een van de gevestigde waarden is het Palais des Cotillons vlak bij de Grote Markt. Op 200 meter daarvandaan vind je Picard-Megafun, de ideale plaats om een feestkostuum te kopen of te huren, samen met een pruik en andere feestaccessoires. Kinderen en andere feestvarkens vinden hun gading in de speelgoedwinkels BoutChic in Sint-Pieters-Woluwe en Serneels op enkele passen van het Stefaniaplein. Daar worden ze omgetoverd tot prinsessen, piraten en heksen. Nog een goed adresje voor het huren van verkleedkleding is Maison Eldorado in Elsene. Dichtbij het Kasteleinsplein vind je À la fête, ook een topadresje om in de huid van de origineelste personages te kruipen. © Shutterstock

BRUSSELSLIFE NIET TE MISSEN MET HET GEZIN 09.02 | 03.06 FERNAND LEGER: SCHOONHEID ALOM BOZAR wijdt een tentoonstelling aan een van de bekendste moderne kunstenaars en een gepassioneerde observator van een bruisende eeuw. Bozar | € 16-14 | http://www.bozar.be 22.02 | 25.02 BRIGHT BRUSSELS FESTIVAL Na de Kleine Ring vorig jaar is het nu de beurt aan de kanaalzone om zich in feeëriek licht te hullen. Drie dagen lang omringen kunstwerken het toekomstige Museum voor moderne kunst en zetten ze het industriële patrimonium tot aan Tour & Taxis in de schijnwerpers. Brusselse kanaalzone | Gratis | Bright.Brussels 02.03 | 04.03 CHOCOLADESALON Voor een verrukkelijke, opbeurende en feestelijke pauze! Chocolatiers, chefs, banketbakkers en jonge talenten verwachten je in Tour & Taxis om de Belgische chocolade te vieren in al zijn vormen. Tour & Taxis | vr € 8,50, za/zo € 10 | www.brussel.be/chocoladesalon 12.02.18 LOVE BUGS PARADE Alle fans van de VW Kever en zijn kleine broertje de Beetle zijn naar jaarlijkse gewoonte uitgenodigd vóór het museum Autoworld, om de schattigste en zonder twijfel “menselijkste” auto te vieren. Voor Autoworld | Gratis | http://www.autoworld.be 22.02 | 04.03 BATIBOUW De grootste en belangrijkste beurs voor nieuwbouw, renovatie en interieurinrichting van België. Zo’n 1.000 standhouders stellen hun allernieuwste producten voor in alle paleizen van Brussels Expo. Brussels Expo | € 10,50 online | www.batibouw.com ONDER DE LOEP – CULTUUR Brussel brengt een ode aan Casablanca in februari. Festivalcentrum: Le Space Sleutelstraat 26 1000 Brussel http://casablanca.moussem.be Elk jaar brengt het festival Moussem Cities hulde aan steden die een cruciale rol spelen in de Arabische samenleving. Na Tunis en Beiroet lijkt het dan ook logisch dat het festival dit jaar kunstenaars uit Casablanca verwelkomt, een toonaangevende Marokkaanse stad “met een rijke cultuur, die beweegt, evolueert en zich ontwikkelt”, aldus de initiatiefnemers van het project. Van 1 tot 28 februari 2018 bieden het Moussem Nomadisch Kunstencentrum en zijn partners (het Kaaitheater, Bozar, De Vaartkapoen, De Markten en Le Space) een nieuwe blik op Casa en zijn kunstenaars. Via performances, concerten, films, tentoonstellingen en een literaire avond ontdek je de culturele diversiteit van deze stad die in één eeuw groeide van 20.000 tot 4 miljoen inwoners. Bozar vertoont de film “Razzia” van Nabil Ayouch, nog niet uitgebracht in Marokko, en ook de lang speelfilm “Zero” van Nour-Eddine Lackhmari. Op muziekvlak maak je kennis met Khadija El Bidaouia en Abderrahim Souiri die liederen uit het Marokkaanse Arabisch-Andalusische en chaabi-repertoire vertolken, terwijl Karima Skalli en het ensemble van Rachid Zeroual het publiek op sleeptouw nemen in de Arabische klassieke muziek. Er komt bovendien een relaxte sessie met Diwan Ennas en Hoba Hoba Spirit. De literaire avond op 27 februari in Bozar brengt de schrijvers Youssef Fadel en Reda Dalil samen aan tafel. De organisatoren streven er niet naar om een ideaalbeeld van Casablanca te tonen, maar om deze complexe stad op een realistische manier af te beelden. Een ideaal programma om het hedendaagse Marokko in volle evolutie te ontdekken. Victor Lepoutre BECI - Brussel metropool - februari 2018 57 09.02 | 18.02 ANIMAFESTIVAL Een echt uitstalraam voor de animatie- en tekenfilm met om en bij de 300 films uit de hele wereld. Flagey, Cinematek | € 8 | www.animafestival.be AVONDACTIVITEITEN 03.03.18 MUSEUM NIGHT FEVER Elk jaar is dit de buitengewoonste museumnacht waar jonge kunstenaars, het publiek en Brusselse musea naar elkaar toe groeien. Diverse locaties | www.museumnightfever.be/nl 21.02 | 25.02 FLAGEY PIANO DAYS Vier festivaldagen om pianomuziek te beluisteren in al haar vormen. Op het programma de grootste namen van de pianowereld. Flagey | 4-dagenpas € 120 | http://www.flagey.be 01.02 | 31.03 BRUSSELS DANCE Een twaalftal Brusselse partners bundelen hun krachten om de Brusselse choreografiekunst in de kijker te zetten. Diverse locaties | Gratis | http://visit.brussels © Shutterstock © Reporters - batibouw © ThinkstockPhotos-504341632

BRUSSELSLIFE BRUSSELAAR VAN DE MAAND Henri PFR: rijzende ster van de Brusselse electro jongen kreeg hij een klassieke muziekopleiding met notenleer, maar zijn avontuur begint pas echt wanneer hij een studio installeert in de kelder van zijn ouderlijke huis in Terhulpen en hij een eerste stuk, “Summer Memories”, post op het YouTube-kanaal “La Belle Musique”. Zijn post wordt ruim 70 miljoen keer bekeken en dat trekt de aandacht van het label Armada van de Nederlandse producent Armin Van Buuren, bij wie hij tekent voor zijn twee eerste singles. In december bracht deze jonge Brusselaar 6.000 mensen op de been op de Brusselse Grote Markt, voor een showcase samen met de Franse DJ Petit Biscuit. Terugblik op zijn flitsende succes na amper twee jaar. Hij maakte de droom van veel jongeren waar ... Henri PFR groeide als Henri Peiffer op in een gezin van muzikanten en studeerde aan de Solvay Business School. Als kleine Van “Home” tot “Until the End”, de jongeman rijgt de hits aan elkaar en bewijst in 2017 geen eendagsvlieg te zijn. Hij krijgt een volledig concert in de Ancienne Belgique in maart, een eerste gouden plaat en D6bel Music Award in mei, neemt deel aan Tomorrowland in juli, gaat in juli internationaal op tournee van de Verenigde Staten naar Azië via Dubai, om te eindigen op de afgeladen Grote Markt. Hoog op het balkon van het Brusselse stadhuis ziet de jonge Brusselaar zijn droom in vervulling gaan. Hij speelt er zijn beste hits zoals “Until the End” dat de menigte in koor meezingt. En, verrassing, de Vlaamse zanger Ozark Henry zingt samen met hem voor de eerste keer een noord-zuidduet die avond. Behalve componist en dj is Henri PFR ook producent … De jonge Brusselaar gaat continu op zoek naar nieuwe klanken en tast alle creatieve facetten af, zodat hij zichzelf opnieuw kan uitvinden. Op vraag van de krant Metro geeft Henri PFR aan dat zijn dromen op dit moment in vervulling gaan. Binnen 20 jaar wil hij componist van filmmuziek worden. Misschien zal zijn muziek dus ooit als geluidsband dienen bij een ander verhaal dan het zijne. Victor Lepoutre WIST U DIT? De beiaard van de Kunstberg: een open boek over de Brusselse geschiedenis Wist u dit? De beiaard van de Kunstberg bestaat uit 24 klokken en weerklinkt sinds 1965. De twaalf figuurtjes die tevoorschijn komen telkens wanneer de klok het uur slaat, spelen elk een belangrijke rol in de Brusselse geschiedenis. Om terug te blikken op de Brusselse geschiedenis hoef je alleen maar naar boven te kijken. Toen de Belgische architect Jules Ghobert het klokkenspel creëerde ging hij methodisch te werk. Elk perso58 BECI - Brussel metropool - februari 2018 nage is in wijzerzin chronologisch in het klokkenspel geplaatst. Tot de belangrijkste personages behoren op 1u een Galliër, op 4u Karel V, op 5u de schilder Rubens, op 8u Jean-Joseph Charlier die een belangrijke rol speelde in de Belgische revolutie in 1830, op 11u de onbekende soldaat van ‘14-’18 en ten slotte een arbeider om deze klokversie van de Brusselse geschiedenis af te sluiten. Victor Lepoutre © Wikipedia commons © Reporters

COMMUNITY TOETREDINGSAANVRAGEN DOOR VOORLEGGING AAN DE RAAD VAN BESTUUR Brailleliga VZW Engelandstraat 57 - 1060 Brussel Nace : 88999 - Andere vormen van maatschappelijke dienstverlening zonder huisvesting afg. : Michel Magis Chambre de Commerce Belgo-Chilienne VZW Pater de Dekenstraat 58 - 1040 Brussel afg. : Christian Ghymers Chambre de Commerce Belgo-Péru VZW Hobbemastraat 75 - 1000 Brussel afg. : Carlos Cabrejos CreditPlace Belgium BVBA Louizalaan 54 - 1050 Brussel Nace : 64999 - afg. : Fabienne Pasquet CTEC Mobility Solutions BVBA Vautierstraat 48 - 1050 Brussel Nace : 46190 - Handelsbemiddeling in goederen, algemeen assortiment 46495 - Groothandel in fietsen 46769 - Groothandel in andere intermediaire producten, n.e.g. afg. : Michel Lagasse de Locht Dolce La Hulpe NV Chaussée de Bruxelles 135 - 1310 La Hulpe Nace : 55100 - Hotels en dergelijke accommodatie afg. : Anne Clinckspoor Euracen - Chambre of Commerce EuropeCentral America VZW Louizalaan 91-93 - 1050 Brussel afg. : Erwin De Weerdt European Money Markets Institute - EMMI INT VER Kunstlaan 56 - 1000 Brussel Nace : 66110 - Beheer van financiële markten 94999 - Overige verenigingen, n.e.g. afg. : Guido Ravoet Gecse André NP BurgemeesterJean-Louis Thysplein 1 - 1090 Brussel Nace : 61900 - Overige telecommunicatie 62010 - Ontwerpen en programmeren van computerprogramma’s 62020 - Computerconsultancy-activiteiten afg. : André Gecse Jo-A NV Gabriellestraat 37 - 1180 Brussel Nace : 70210 - Adviesbureaus op het gebied van public relations en communicatie afg. : Olivier Doré Kindoki Henri-Paul NP Vleurgatse Steenweg 187 - 1050 Brussel Nace : 46190 - Handelsbemiddeling in goederen, algemeen assortiment 82990 - Overige zakelijke dienstverlening, n.e.g. afg. : Henri-Paul Kindoki Le Roy BVBA Boterstraat 53 - 1000 Brussel Nace : 56101 - Eetgelegenheden met volledige bediening afg. : Jean Philippe Bosman Logiqua Europe BVBA Allée Henri Pousseur 55 - 1410 Waterloo Nace : 62010 - Ontwerpen en programmeren van computerprogramma’s 62020 - Computerconsultancy-activiteiten 70220 - Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering afg. : Jacques Belis Société Air France NV Louizalaan 149 - 1050 Brussel Nace : 51100 - Personenvervoer door de lucht 79110 - Reisbureaus afg. : Omar Jeroudi Sorh BVBA Frans Halssquare 5 - 1070 Brussel Nace : 64200 - Holdings 7021002 - Arbitrage en bemiddeling tussen bedrijfsleiding en werknemers 70220 - Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering afg. : Hubertine Soares Tribes Avenue Marnix BVBA Marnixlaan 13-17 - 1000 Brussel Nace : 46180 - Handelsbemiddeling gespecialiseerd in andere goederen 68201 - Verhuur en exploitatie van eigen of geleasd residentieel onroerend goed, exclusief sociale woningen 82990 - Overige zakelijke dienstverlening, n.e.g. afg. : Priscilla Bakker INDEX VAN BEDRIJVEN EN ORGANISATIES DIE IN DIT NUMMER STAAN Acerta Actiris Agoria Albeda College Ali Baba Atrium Berg van Barmhartigheid Battery Ventures BDO Belfius Belgian Workspace Association BePark Besix Bis Repetita bMediation Bolero Crowdfunding BoutChic Bozar Brussels Expo Brussels Invest & Export Brussels Waste Network Bruxelles Formation CBBH Champignon de Bruxelles Cinematek Citizenfund CMS De Backer Collibra Credal Devaux Consult DHL Aviation 6-10 52-53 43 20 25 52-53 6-10 38 43 43 21 17-18 14 17-18 42 27-29 54-55 56-58 56-58 25 48 6-10 43 48 56-58 27-29 ; 49 43 38 52-53 27-29 4 DHL Global Forwarding Edenred Efficy Enterprise Europe Network ESRBHG Europese Investeringsbank Facebook Febelfin Fête (À la) Finance.brussels FNRS Ghelamco Havenbedrijf Rotterdam Hogeschool Rotterdam Icab Iconiq Capital Ihecs Academy Impulse Interface3 Interparking JCDecaux Jobyourself Kaaitheater KBC Brussels LinkedIn Little Food Look & Fin Maison Eldorado Markten (De) MicroStart NautaDutilh 6-10 45-46 6-10 22 4 22 38 32-33 54-55 27-29 21 14 20 20 21 38 6-10 22 6-10 17-18 6-10 52-53 56-58 34-35 38 48 27-29 54-55 56-58 52-53 6-10 Nextel N-VA Parking.brussels Picard-Megafun Polisphère Progentis Quality Training RanMarine Technology Sajea Seed factory Serneels Solvay Business School Spacel (Le) Studio RAP Subsiconseils TeamPower TelelinQ Telenet Group Twitter Unizo UWE Vaartkapoen VBO Veolia Voka VUB Walters People White Cinema Youman Capital 6-10 14 17-18 54-55 39 45-46 44 20 6-10 21 54-55 42 ; 45-46 56-58 20 27-29 45-46 6-10 6-10 38 32-33 54-55 56-58 54-55 6-10 Verbond van Ondernemingen te Brussel 4 Village Partenaire 48 54-55 38 6-10 54-55 45 BECI - Brussel metropool - februari 2018 59

COMMUNITY AGENDA in functie van de vragen die u ons stelt. Management & RH, Personal improvement 24.04.2018 LinkedIn: Trek Talent aan met uw professioneel profiel! 07.05.2018 Maak van uw evaluatiegesprekken een beleidsmiddel voor duurzame motivatie 14.06.2018 Rekruteren met LinkedIn… Hoe doet u dat? Verkoop, marketing en bedrijfscommunicatie 06.03.2018 Maak het beheer van uw sociale netwerken makkelijker met Hootsuite! 27.04.2018 Hoe maak ik een geslaagde webinar? Efficiëntie 07.06.2018 Vergader dubbel zo efficiënt met OneNote! ICT 26.02.2018 Boeiende en overtuigende presentaties die bijblijven? Maak ze met PowerPoint! 27.03.2018 Hoe haal je in slechts 3 muisklikken waardevolle informatie uit een database? 24.04.2018 Laat uw gegevens voor zich spreken aan de hand van krachtige grafieken in Excel! 25.05.2018 Boeiende en overtuigende presentaties die bijblijven? Maak ze met PowerPoint! 05.07.2018 Een gratis persoonlijke assistent, bestaat dat echt? Absoluut: Outlook! ➜ Emilie Lessire +32 2 643 78 11 – ele@beci.be Opleidingen op maat U vindt de opleiding niet die u zoekt? Contacteer ons! Ons opleidingsaanbod wordt opgesteld 60 BECI - Brussel metropool - februari 2018 20.02.2018 EU External Investment Plan: How to access to the European Fund for Sustainable Development for projects in U wilt uw vaardigheden ontwikkelen, uw medewerkers beter laten presteren, de teamgeest in uw onderneming versterken? ➜ Emilie Lessire +32 2 643 78 11 – ele@beci.be Sociale wetgeving 09.02.2018 Actualités « Compensation & Benefits » (1) 26.02.2018 Concurrence déloyale et contrat de travail (1) 27.02.2018 Durée et horaires de travail : mettez à jour vos connaissances (1) 08.03.2018 L’économie collaborative : entre simple mode de consommation et véritable révolution du monde du travail (1) 09.03.2018 Comment conclure une CCT d’entreprise et quels pièges éviter (1) 23.04.2018 La rémunération des dirigeants d’entreprise (1) ➜ Frédéric Simon +32 2 643 78 17 fs@beci.be Handelsrecht 09.02.2018 Réforme de l’Isoc : point de la situation et nouveaux réflexes (1) 13.02.2018 General Data Protection Regulation : trucs et astuces se mettre en conformité (1) 15.02.2018 Droits de propriété intellectuelle et protection des secrets d’affaires (1) ➜ Danai Siakoudi +32 2 563 68 58 – dsi@beci.be Africa and in EU neighbourhood countries? 28.02 tot 01.03.2018 Mission for wine & food importers to La Rioja, Spain 01.03.2018 Club export Chili, Colombië, Peru en Centraal Amerika 12 & 13.03.2018 Tavola Food Business meetings, Kortrijk 22 & 23.03.2018 Missie EBRD, Londen 27.03.2018 Regionaal Forum met de douanes ➜ Beci’s International Department +32 2 210 01 77 - jpm@beci.be 22.02.2018 Purple AfterWork RSCA 13.03.2018 Speed Business Lunch 29.03.2018 Luxurious AfterWork 24.04.2018 Speed Business Lunch ➜ Beci Events +32 2 643 78 13 – events@beci.be (1) Enkel in het Frans De voertaal is Frans maar de documentatie is ook (volledig of gedeeltelijk) in het Nederlands beschikbaar (2) Schrijf u in op één of meerdere opleiding(en) en geniet subsidies Brussels Gewest: 50% van de opleidingskost (min. investering: 1.000 €) Vlaams Gewest: via de KMO-portefeuille (min. projectbedrag: 100 €)

ONDERNEMINGEN in OVERDRACHT De Transmission Hub van Beci is de grootste organisatie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor de overdracht/overname van ondernemingen. Hieronder vindt u de jongste aanbiedingen: > Wenst u een onderneming over te nemen? De aanbiedingen van onze overlaters: Activiteit Industriële ijzerwaren Creatie van standingvolle kleine werkstukken Laboratorium voor tandprothesen Beheerder van bouwprojecten Taalschool voor volwassenen en stages voor kinderen > Wenst u uw onderneming over te laten? Onze overnemers zoeken: Activiteit Verzekeringsmakelaar Productie-, marketing- en communicatiebedrijf Omzet (in M€) Van 1 tot 3 Max 10 Gebied Brussel Brussel, Wallonië, Vlaanderen Omzet (in M€) Van 1,5 tot 2,5 Van 1 tot 2 < 1 < 1 Van 1 tot 2 Aantal werknemers Van 1 tot 10 Van 11 tot 30 Van 11 tot 30 Van 1 tot 10 Van 1 tot 10 Hebt u belangstelling voor een van deze ondernemingen of kent u een over te laten onderneming in een van deze sectoren? De Transmission Hub van Beci begeleidt u doorheen uw overdracht- of overnameproject. Erick Thiry, Coördinator van de Transmission Hub • eth@beci.be • +32 2 643 78 36 Salima Serouane, Adviseur Bedrijfsoverdrachten • sse@beci.be • + 32 2 643 78 49

part of a new city Ontdek onze fietsleasing op kbcbrussels.be/mobility V.U. : KBC Group NV, Havenlaan 2, 1080 Brussel, België. BTW BE 0403.227.515, RPR Brussel.

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52
53. 53
54. 54
55. 55
56. 56
57. 57
58. 58
59. 59
60. 60
61. 61
62. 62
63. 63
64. 64

Home