THINK TANK VÓÓR OF TEGEN Deelnemen aan openbare aanbestedingen Jaar in, jaar uit betekenen openbare aanbestedingen in België ongeveer 30 miljard euro. Om te garanderen dat het geld van de gemeenschap goed wordt aangewend, volgen deze aanbestedingen zeer strikte procedures. Zij moeten een billijke concurrentie en de objectieve keuze van de beste offertes garanderen. Of de ondernemingen hiermee opgetogen zijn, is een andere vraag. Gaëlle Hoogsteyn Yves Cabuy, Afdeling Plaatselijke Besturen, Ministerie van het BHG Vandaag vertegenwoordigen overheidsbestellingen ongeveer 17% van het Belgische BBP. Sectoren van de Belgische economie als de bouwsector en wegenbouw leven in ruime mate van zulke aanbestedingen. Ook voor de dienstensector treden er verschuivingen op, want steeds meer taken die de overheid vroeger intern uitvoerde, worden nu uitbesteed. Voor de bedrijfswereld bestaan er dus talrijke afzetmogelijkheden. In de bouw danken heel wat bedrijven nagenoeg 80% van hun omzet aan openbare aanbestedingen. Er komen trouwens talrijke kandidaten bij de bekendmaking van een openbare offerteaanvraag opdagen. Als medecontractant geniet de onderneming de waarborg dat ze betaald wordt. Overheidsdiensten staan wel bekend voor hun neiging laattijdig te betalen, maar deze toestand is wel gevoelig verbeterd. Onlangs kwam er een nieuwe richtlijn tot stand die de betaalregels grondig herziet, met nieuwe lasten ingeval van laattijdige betalingen. Bovendien zijn verwijlintresten veel rendabeler dan een spaarrekening. Dit neemt niet weg dat overheidscontracten grote verschillen vertonen met klassieke verkoopovereenkomsten. Hun eenzijdige dimensie kan dwingend overkomen. De aanbestedende macht heeft inderdaad het recht eenzijdig het contract te wijzigen, zelfs als het al in uitvoering is. Maar dit recht heeft ook zijn beperkingen: het voorwerp van de overeenkomst moet onveranderd blijven, de waarde van de verandering moet zich beperken tot 15% en de leverancier of dienstverlener heeft recht op een billijke compensatie. Alles verloopt vlot als de onderneming de uitvoering van zulke contracten gewoon is en wanneer ze haar offerte goed voorbereid en gebudgetteerd heeft. Bedrijven die zich echter voor de eerste keer op dit terrein wagen, hebben er alle baat bij uitvoerige informatie in te winnen over de contractuele eigenheden van openbare aanbestedingen. De grote werkgeversorganisaties beschikken trouwens over raadgevers: contacteer ze! Virginie Dor, Advokate Op zich zijn de beginselen van transparantie en objectiviteit van de openbare aanbestedingen positieve zaken. Het grote probleem zit echter in de procedures, zowel bij de toekenning als tijdens de uitvoering: die zijn bijzonder log. Om te beginnen is het op gang brengen van een openbare aanbesteding ook binnen de overheidsdiensten een hele karwei. Zij zijn de eerste die moeilijkheden ervaren om de procedure correct te organiseren. Natuurlijk zorgt dit ook voor moeilijkheden in de bedrijven. Daarna zal de toewijzing enorm tijdrovend zijn. Het begint al met ellenlange termijnen voor de bekendmaking. Daarna volgen de analyse van de offertes, de redactie van de toewijzingsverslagen, de bekendmakingsprocedure enz. De keuze van de onderneming die de opdracht zal uitvoeren, kan tot zes maanden in beslag nemen, soms een jaar. En het bedrijf dat een offerte heeft ingediend, kan onmogelijk achteruit, zelfs als het orderportefeuille ondertussen vol zit. De ondernemingen ervaren de eenzijdige dimensie van zulke contracten als een vorm van dwang. De aanbestedende macht stelt namelijk een lastenboek op waar de onderneming niet mag van afwijken. Het bedrijf heeft gewoon niets te zeggen en mag over geen enkele clausule onderhandelen. Bovendien heeft de aanbestedende macht, ook tijdens de uitvoering, het recht de overeenkomst eenzijdig te wijzigen. Ook als er meningsverschillen optreden, is de ondernemer verplicht het project volledig uit te voeren. Hierbij komt nog dat de overheidsdiensten de reputatie hebben wanbetalers te zijn. De onderneming heeft natuurlijk de waarborg betaald te worden, maar wanneer dit zal gebeuren, weet niemand. Volgens mij is dit typisch voor de werking van overheidsdiensten, en niet specifiek voor openbare aanbestedingen. Een professionalisering van de vragen van de overheid zou een oplossing bieden. Ik bedoel hiermee dat zowel de overheidsdiensten als ondernemingen zich in deze materie zouden moeten specialiseren. In heel wat bedrijven is dit trouwens al het geval. Maar voor een onderneming die voordien nooit op een openbare aanbesteding is ingegaan, is het absoluut noodzakelijk voldoende informatie in te winnen om hiermee te beginnen. Nuttige informatiebronnen zijn Agoria, de Confederatie Bouw en ook advocatenkantoren en kamers van koophandel. Geef ons uw mening BECI - Brussel metropool - mei 2015 11
14 Online Touch Home