Waakzaam voor nepnieuws RISICOBEHEER Fake news associëren we in de eerste plaats met politieke spelletjes, maar in de VS ondervinden ook bedrijven er in toenemende mate hinder van. Moeten ook onze ondernemingen alert zijn voor valse geruchten op internetfora? Peter Van Dyck V oorbeelden genoeg in de VS: de pizzazaak Comet Ping Pong in Washington die beschoten werd na het uit de lucht gegrepen bericht dat het restaurant fungeerde als een dekmantel voor een kinderprostitutiekartel, Starbucks dat het slachtoffer werd van een reeks valse tweets over een actie met gratis frappuccinos en Xbox dat te maken kreeg met het loze gerucht dat een console verantwoordelijk was voor de dood van een tiener. Vooralsnog zijn er geen soortgelijke cases in ons land bekend. “Toch is mijn inschatting dat het vrij onwaarschijnlijk zou zijn, mocht België er van gespaard blijven”, zegt wetenschapper Johan Bollen, die aan de Indiana University het menselijk gedrag op de sociale media bestudeert. “Ik denk bijvoorbeeld aan de beoordeling van diensten via een app als Yelp. Het is niet ondenkbeeldig dat men daar te kwader trouw negatieve reviews publiceert om bewust bedrijven te treffen.” Gesofistikeerd systeem De onderzoeker, die 18 jaar geleden naar de VS verhuisde, is ervan overtuigd dat we de reputatieschade die sociale media en internetfora kunnen veroorzaken, onderschatten. “In principe kun je honderden mensen inhuren om met fake news politieke of economische belangen te ondermijnen”, vertelt Bollen. “Hoe gesofistikeerd dat systeem kan zijn, heeft me zelf verbaasd. Men is nu niet alleen in staat om in één keer honderden geruchten te verspreiden, men bekijkt ook meteen welke de grootste aantrekkingskracht hebben en men past die vervolgens aan om zo viraal mogelijk te gaan. Er bestaat dus blijkbaar een soort online kweekbuis die poogt om stelselmatig nepnieuws te verfijnen, om de impact op bepaalde bevolkingsgroepen optimaal te maken.” Een studie van Johan Bollen en zijn collega’s toonde aan dat de collectieve gemoedsgesteldheid op Twitter een goede voorspeller is van koersschommelingen op de beurs. “Daartoe hebben wij als onderzoekers miljoenen gebruikers in onze databanken. Wij volgen bijna van dag tot dag hun stemmingen en overtuigingen, waardoor wij die mensen na verloop van tijd haarfijn kunnen karakteriseren. Anderen kunnen dit ook doen. Niet voor wetenschappelijke doeleinden zoals wij, maar met de bedoeling hen te manipuleren.” Beurskoersen kelderen Als je ziet hoe hysterisch men op de beurs soms reageert op nieuwsberichten, dan is de stap naar het doelbewust broodjeaapverhalen de wereld insturen, met als doel aandeelkoersen te laten kelderen, slechts een kleine Nieuwsfeiten hebben een veel kortere levensduur gekregen. Dat maakt dat zo’n beïnvloeding heel snel boven kan komen, maar even snel ook weer wegebt. Jeroen Wils (Bepublic) stap. “Dat gebeurt op dit moment al in de VS”, zegt Johan Bollen. “President Trump vermeldt vaak bedrijven in zijn tweets, soms in positieve, soms in negatieve zin. Het is aangetoond dat dit onmiddellijk effect heeft op de waarde van de aandelen van die ondernemingen. Er zijn organisaties die zijn tweets aan de lopende band analyseren, in de hoop instant een voorsprong te verzilveren wanneer Trump concurrenten schoffeert.” Jeroen Wils, managing director van communicatiebureau Bepublic en expert in crisiscommunicatie, ziet ook dat de BECI - Brussel metropool - december 2017 27 D.R. © Thinsktock
30 Online Touch Home