In Londen herstelde de economie snel na de aanslagen in 2005. ECONOMIE EN TERREUR Een rijke en brede economie kan tegen een (terreur)stoot Zo lang ze geen tien jaar aansleept, heeft terreurdreiging geen grote impact op de economie. De politieke instabiliteit die uit terrorisme kan voortvloeien, is een belangrijker potentieel gevaar. Peter Van Dyck N a de IS-aanslagen op 13 november in Parijs zei Siemens-topman Joe Kaeser in The Financial Times te vrezen dat bedrijfsinvesteringen zouden uitblijven door de geopolitieke onrust in Europa. De Italiaanse minister van Financiën Pier Carlo Padoan sloot zich daarbij aan door te verkondigen dat de heersende terreur het fragiele economische herstel in de eurozone bedreigde. Al is de bezorgdheid van bedrijfsleiders en politici begrijpelijk, paniek zaaien is onnodig gezien verschillende onderzoeken bevestigen dat terreur enkel korte economische schokken veroorzaakt. Uiteraard hangt er een behoorlijk prijskaartje aan terreurdaden als die in Parijs. Er zijn de directe kosten (het herstellen van de vernielde infrastructuur), maar er komen ook heel wat indirecte kosten bij kijken. Denk aan de beveiligingsmaatregelen, zoals militairen op straat, die als antwoord op de terreurdreiging afgekondigd worden en die er zelfs toe kunnen leiden dat beleidsmakers gemakkelijker begrotingstekorten accepteren. Geen beursshock Volgens Martien Lamers, een econoom aan de Rijksuniversiteit Groningen die voor zijn doctoraat aan de Universiteit Gent de economische impact van terreur bestudeerde, zijn de directe kosten gemakkelijk te berekenen en eerder beperkt (in Madrid, waar op 11 maart 2004 bommen tot ontploffing werden gebracht op vier treinen, bedroeg de schade slechts 0,16 procent van het regionale bruto binnenlands product). “Maar als je naar de indirecte kosten kijkt, dan spreek je over het effect dat de terreur heeft op de economische groei en dat is veel moeilijker te bepalen”, legt hij uit. “Dan kun je niet anders dan van veronderstellingen uitgaan. Het is onmogelijk te achterhalen hoe groot de groei geweest zou zijn zonder aanslagen.” Wat opviel na 13 november was dat de aandelenbeurzen 36 BECI - Brussel metropool - maart 2016 overeind bleven. “In tegenstelling tot andere data die je nodig hebt om de economische groei te meten, zijn de gegevens van de beurzen snel beschikbaar en daarom zijn ze een goede barometer om de economische impact van de terreur te voorspellen”, weet Martien Lamers. “Meestal blijkt die gering. Na 9/11 besloot men de beurzen in New York één week te sluiten. Een goede beslissing, want toen ze terug open gingen, kelderden de aandelen zeker niet zo hard als gevreesd en bleven de verliezen nog redelijk beperkt.” In juli 2005, na de aanslagen op de metro in Londen, hetzelfde scenario: na enkele dagen herstelden de markten zich volledig. Het toerisme incasseert De sectoren die het hardst onder de terreuraanvallen lijden, zijn het toerisme en de horeca. In het geval van Tunesië – de raids op een strand in Sousse en op het Bardo Museum in Tunis, beide vorig jaar – wilden terroristen die ook bewust treffen. Niet alleen verstoren ze op die manier de plaatselijke economie, ze weten zich ook verzekerd van veel internationale aandacht (omdat de slachtoffers meestal van verschillende nationaliteiten zijn). In Spanje waren toeristen – hoewel ze geen link hadden met de onafhankelijkheidsstrijd – ook vaak het doelwit van de Baskische afscheidingsbeweging ETA. In een mediterraan land als Spanje is de aderlating na zo’n aanslag nefast, omdat het toerisme een belangrijke pijler is van de economie. “Ter vergelijking: in België vertegenwoordigt die sector slechts twee à drie procent van het bbp. Als terreurdreiging daar al een invloed op zou hebben, dan is die verwaarloosbaar”, oordeelt Martien Lamers. Na de IS-acties in Parijs op 13 november, die 132 mensenlevens eisten, zag men vele buitenlanders hun geboekte vakantie annuleren (vooral Amerikanen en Japanners deden dit massaal), met als gevolg dat de inkomsten voor de
39 Online Touch Home