Resiliëntie Resiliëntie als winnende bedrijfsstrategie Onze samenleving ondergaat doortastende en snelle veranderingen. De natuurlijke rijkdommen worden schaarser terwijl technologieën een ware boom kennen. Crisissen winnen aan verscheidenheid en frequentie. Al deze verschuivingen riskeren ondernemingen kwetsbaarder te maken. Hoe kunnen ze zich hiertegen behoeden? Diversiteit, bevrijde onderneming, samenwerkingseconomie, duurzame ontwikkeling, biomimetica … Al deze bijzonder eigentijdse thema’s bevorderen blijkbaar de resiliëntie van organisaties. - Julien Ide I n heel wat domeinen komt het woord aan bod. Zo bijvoorbeeld in de sociologie en de psychologie, of nog in de economie en de natuurkunde. In organisaties en ondernemingen. Toegegeven, het begrip resiliëntie wordt voortaan op grote schaal misbruikt en bezoedeld. Om zijn opname in bedrijfsbeheermodellen goed te begrijpen, beginnen we best met een geheugenopfrisser: de oorsprong van dit zelfstandig naamwoord. Het werd in de 17e eeuw voor het eerst gebruikt in de Sylva Sylvarum of Natuurlijke Geschiedenis in tien eeuwen, van de Engelse filosoof en wetenschapper Francis Bacon. Toen verwees de term naar de manier waarop de echo terugkaatst. Al gauw werd het woord overgenomen in de psychologie. Het betekende dan de bekwaamheid van een persoon om na een schok of een trauma te reageren of te herstellen. Dit was onder andere het geval in het onderzoekswerk van de Amerikaanse psychologen Emmy Werner en Ruth Smith, die samen een grootschalige psychologische studie verrichtten over 500 jonge Hawaiianen (onder wie een derde met een moeilijke familiale context). De auteurs beschreven de concepten van psychologische en sociale resiliëntie. Dergelijke thema’s kregen bij ons ruimere bekendheid door de publicaties van de beroemde psychiater Boris Cyrulnik. De overstap van individuele psychologie naar onderneming Het begrip resiliëntie is geleidelijk naar andere domeinen uitgedijd. In de natuurkunde verwijst het naar het vermogen van een voorwerp om weerstand te bieden aan een externe verstoring zoals samendrukking of vervorming. In de computersector duidt het op het vermogen van een systeem om ondanks materiële onregelmatigheden te blijven functioneren. In de ecologie staat resiliëntie gelijk met het vermogen van een levend wezen of een bevolking om weer op krachten te komen of zichzelf te vernieuwen. De Amerikaanse onderzoeker Karl Weick ontwikkelde het concept van resiliëntie in organisaties. Het verwijst volgens hem naar het BECI | ACTIVITEITENVERSLAG 2016 - 12 “Wat ons niet doodt, maakt ons sterker” Friedrich Nietzsche. vermogen om een georganiseerd actiesysteem in stand te houden ondanks een ongewone situatie. Weicks aanpak is in twee opzichten visionair. Enerzijds veralgemeent hij de resiliëntie door een toepassing op het individu, maar ook op de groep. Anderzijds beperkt hij het concept niet langer tot een eenvoudige reactie: er is hier sprake van een proactieve aanpak met een reeks initiatieven die preventief worden genomen om het hoofd te bieden aan potentiële risico’s die de organisatie bedreigen. Het ziet er naar uit dat het op ondernemingen toegepaste concept van resiliëntie logischerwijze voortspruit uit de grote verstoringen in het begin van dit millennium, of uit de gevolgen ervan. Denk maar aan de financiële, economische en sociale crisissen, de achteruitgang van de biodiversiteit, de schaarsere natuurlijke hulpbronnen, de opwarming van de Aarde enz. Daarom integreren hoe langer hoe meer nieuwe ondernemingen resiliëntie in hun businessmodel. Dit is precies de bedoeling van het programma ResilieNtWEB, dat in 2012 door meerdere Belgische, Luxemburgse, Franse en Engelse organisaties – waaronder BECI en Leefmilieu Brussel – in het leven werd geroepen. Drie jaar lang verleende het programma strategische steun aan een tiental KMO’s om hun resiliëntie op te krikken, voornamelijk door een efficiënter milieubeleid. De afdoende resultaten vestigden de aandacht op enkele initiatieven die de resiliëntie verbeteren. Voortaan is een ‘toolbox’ gratis beschikbaar op het ResilieNtWEB platform. Van Darwin tot Steve Jobs Het menselijk lichaam is een schoolvoorbeeld van resiliëntie. We zijn warmbloedige zoogdieren. Ons lichaam behoudt dus steeds de
15 Online Touch Home