Onderwijs en vorming Fablabs: welkom in mijn lab! Cityfab1 was het eerste publieke fablab dat in Brussel werd geopend. De ‘fablabs’ – een samentrekking van Fabrication Laboratory – komen rechtstreeks uit de Verenigde Staten en schieten in Brussel sneller uit de grond dan paddenstoelenhuizen in Smurfenland. Waar zijn deze laboratoria eigenlijk mee bezig? En hoe kunnen ze de opleiding van studenten aanvullen? We zijn even zelf gaan kijken. I n 2012 was iMal, langs de Koolmijnenkaai in Molenbeek, één van de allereerste fablabs in Brussel. Het succes liet niet op zich wachten en andere fablabs doken zowat overal in de hoofdstad op. Denk maar aan OpenFab, MicroFactory en onlangs nog Cityfab1, dat op initiatief van het Brusselse Gewest werd gelanceerd. Begin 2019 huldigden de VUB en de ULB officieel hun nieuwe gemeenschappelijke fablabs in, in de voormalige rijkswachtkazerne. Daar wordt onder andere de opleiding in industriële wetenschappen gegeven. Studenten kunnen daar focussen op hun eigen technische vaardigheden en praktische expertise opdoen. Onderzoek speelt daar eveneens een belangrijke rol. Wat is een fablab? Het concept is in het Bostonse MIT geboren. Een fablab – een fabricagelaboratorium dus – is een ruimte waar het publiek kan beschikken over machines en gereedschappen voor het ontwerp en de productie van allerlei soorten voorwerpen. Het doelpubliek van fablabs is bijzon36 ❙ Brussel Metropool - mei 2019 der divers: ondernemers die sneller de stap van concept naar prototype willen zetten, ontwerpers/kunstenaars, studenten die willen experimenteren en hun praktische kennis willen uitbreiden en zelfs gepensioneerde burgers die graag wat ‘knutselen’. Elk fablab is anders, maar ze hebben een gemeenschappelijk charter met daarin een aantal na te leven aspecten. Zo moet elk fablab minstens over vier machines beschikken (een 3D-printer, een vinylsnijder, een lasersnijder en een digitale freesmachine). Verder moet het fablab voor iedereen toegankelijk zijn en het delen van kennis bevorderen. Fablabs maken deel uit van een wereldwijd netwerk van lokale open source werkplaatsen. “Er bestaan fablabs van allerlei omvang en oriëntaties om aan de behoeften van verscheidene doelgroepen te voldoen. Het charter waarborgt een open geest en openheid naar het publiek toe. Een van de doelstellingen van dit handvest is ook dat als je hier in Brussel een voorwerp creëert, je het op identieke wijze kunt reproduceren in een van de 1500 andere fablabs in de wereld”, vertelt Nicolas de Barquin, de oprichter van OpenFab. Studie en praktijk “Als openbaar fablab is het onze taak om het concept te demystificeren en toegankelijker te maken voor iedereen, onder andere voor scholen”, verklaart Maïté Dupont, Fablab Manager bij Cityfab1. “Klassieke fablabs werken meestal met een goed ingelicht publiek. Wij willen fablabs bij het grote publiek bekend maken en mensen binnenhalen die dat spontaan niet zouden doen. Om dit te bereiken, organiseren wij cursussen en modules die de mensen vertrouwd maken met het gebruik van de ma© Belga
39 Online Touch Home