0

HET MAANDBLAD VAN DE BRUSSELSE ONDERNEMINGEN Vóór of tegen DE WAGEN OP WATERSTOF? 5G: de wil van een minister Nr 53 / MAART 2020 GROWTH HACKING en DIGITALE MARKETING DEBAILLEUL bereikt ZIJN DOEL Thibauld JONGEN GROW dossier your CEO SABCA “De Europese economie zal zich digitaal ontwikkelen” BUSINESS ISSN 2406-3711

Voilà. Vorig jaar 12 696 ‘TOPPERS!’ gerekruteerd in Brussel. De meest geschikte kandidaten voor jouw bedrijf vind je via Select Actiris. Rekruteer nu ook toppers op www.selectactiris.brussels. . Helpt werkgevers werk geven. Met de steun van het Europees Sociaal Fonds

Woord vooraf Handel en welvaart in de stad We kregen in februari de resultaten van een studie verricht door de ULB eerlijk gezegd. Daaruit blijkt namelijk dat het aantal handelszaken gev en 2019, in tien jaar tijd dus, gingen in België bijna 12.500 verkooppunten met 14%. Tegelijkertijd is de algemene handelsoppervlakte met een toegenomen tot 18,8 miljoen vierkante meter. De gemiddelde oppervlak dus met 23% gestegen. In Brussel is de evolutie minder opvallend: gemiddelde oppervlakte. Een verschil maar dezelfde trend: minder winkels, maar wel groter. Onder omzet in de sector amper gestegen. Logische conclusie: de opbrengst en de winstmarges staan onder druk. De studie bevestigt een voorgevoel. Zelfstandige winkels (exclusief fr schaarser terwijl winkelketens de markt steeds meer in beslag nemen, een dalende rentabiliteit. De moeilijke tijden voor handelaars zijn zorgwekkend. Handel creëert en banen en draagt bij tot een hogere levensstandaard. In een stad als Brussel krikken de vitaliteit en diversiteit van de handel de aantrekk op van de wijken, evenals hun gezelligheid en gerieflijkheid. Wink boetieks maken integraal deel uit van het stedelijk leven. Ze zijn een vitaal orgaan. Beci staat dan ook volledig achter de oproep van de handelsfederatie Comeos: de steden en gemeenten moeten een echte visie ontwikkelen voor de handel, in samenwerking met het Gewest en de handelssector. Een samenhangend beleid op dat vlak moet berusten op een efficiënte afgifte van vergunningen, billijke belastingen, een rechtvaardige vergoeding voor winkeliers die getroffen zijn door een werf in de wijk, een efficiënte mobiliteit enz. Een opleving is best mogelijk. In Brussel staat een op de tien handelszaken leeg. Elk hiervan biedt mogelijkheden voor heroriëntatie. Steun aan handelaren begint met hulp wanneer ze zichzelf opnieuw trachten uit te vinden, want dit moet gebeuren via nieuwe wegen conform de consumptietrends: lokaler, duurzamer en verantwoord. Handelaren hebben steun nodig om de kansen van de digitalisering te benutten. Denk maar combinatie van online en fysieke handel, de sociale netwerken, Google my Wie door de straten van Brussel kuiert, stelt gelukkig vast dat er in nog heel wat handelszaken floreren. Veel Brusselse en vooral jongere ondernemer lanceren boeiende commerciële initiatieven. Laten wij bijdragen tot hun succes Marc Decorte, Voorzitter van Beci Brussel Metropool - maart 2020 ❙ 1

Inhoud Brussel Metropool Nr 53 – Maart 2020 In april: Digital shift 4 6 Beci online Digest Ideeën 11 12 Verantwoordelijke uitgever Olivier Willocx – ow@beci.be - T +32 2 648 50 02 Louizalaan 500 - 1050 Brussel www.beci.be Redactie Media Coordinator Emmanuel Robert - er@beci.be T +32 2 643 78 44 Hebben meegewerkt aan dit nummer: Barbara Andreani, Elisa Brevet, Johan Debière, Marc Decorte, Didier Dekeyser, Nancy Demaude, Tim Devriese, Julie Foulon, Gaëlle Hoogsteyn, Ophélie Legast, Filip Michiels, Vinciane Pigarella, Julien Semninckx en Guy Van den Noortgate. Opmaak db Studio.be Druk DB Group.be Design cover Denis Séguy Vertaling Litteris Abonnementen Prijs: 80 € voor 10 nummers Publiciteit Brussel Metropool/Bruxelles Métropole wordt maandelijks door 20.000 decision makers gelezen. Gemiddelde oplage per nummer: 14.000 ex. Inlichtingen & reservaties Anne Schmit – T +32 2 563 68 53 F +32 2 640 93 28 – asc@beci.be Membership Catherine Mertens – T +32 484 071 887 cm@beci.be Member van BRUXELLES ENVIRONNEMENT ENTREPRISE DYNAMISCHE ECO LEEFMILIEU BRUSSEL ONDERNEMING DYNAMIQUE label n. 2014/351/2 14 16 18 20 Spirit of Enterprise: Salvatore Curaba Thibauld Jongen (Sabca) : "De Europese economie zal zich digitaal ontwikkelen.” Vóór of tegen de wagen op waterstof? Bernard Clerfayt : “Brussel moet de 5G-kans grijpen” € 1500 minimumpensioen? Ja, maar … Open Source Internationaal 22 23 Het exportparcours omvat ook innovatie Debailleul bereikt zijn doel: de Emiraten Grow Your Business 24 28 31 33 Hobbelige groeipaden: “Durf de lat hoog genoeg te leggen” Growth hacking: digitale marketing op speed De multinational van de toekomst is vooral ook micro Groene groeiers uit de hoofdstad Dynamiek 36 37 38 Fotovoltaïsche energie: groenestroomcertificaten nu minder aantrekkelijk Starter: My Healthy Box Barbara Trachte ontmoet reStarters Community 40 10-32-2225 PRINTED ON TCF PAPER 41 42 43 44 45 Podcast: Julien Vandeleene Foto’s van het Beci nieuws In de voetsporen van … Marjolaine Gailly Toetredingsaanvragen Index Agenda

Een uitzendkracht van Daoust herken je meteen! Sluit je aan bij de grote werknemersfamilie van Daoust. Afspraak op daoust.be of in één van onze JobCenters, verspreid over het hele land. INTERIM • SELECTIE • OUTPLACEMENT • CAREER MANAGEMENT • PUBLIC SECTOR • DIENSTENCHEQUES V.U.: G. DAOUST, LOUIZAPOORTGALERIJ 203/5, 1050 BRUSSEL. 02/513 14 14. INFO@DAOUST.BE - ERKENNINGEN: WALLONIË W.INT/S0/RS/RE.22, BRUSSEL 00391, VLAANDEREN VG.163.BUOP

Beci online Social Media #BECImember: Hackages is een nieuw lid van Beci en een technologiegemeenschap die u kan bijstaan om uw kennis te vergroten of uw projecten te verwezenlijken in technologieën als React, Angular, JavaScript... Zie https://hackages.io/. Beci lanceert Louiza 500, een nieuwe podcast in het Nederlands, speciaal over mensen die de Brusselse economie mooi en boeiend maken. Eerste gast is Sebastian Dupont, de eigenaar van Nona, een pizzeria als geen ander. Luister naar: www.beci.be/nl/podcast. Hebt u er ooit aan gedacht om uw zaak over te dragen? En weet u hoeveel die echt waard is? Laat u begeleiden door onze Hub Overdracht: https://www.beci.be/nl/service/ een-bedrijf-verkopen/ . U wilt een eigen zaak oprichten? OK, maar wat zijn uw beweegredenen? Hebt u een schitterend en relevant idee? Welk sociaal statuut zult u kiezen? Waar vindt u de financiering? Hoe lanceert u uw digitale marketing? Vijf belangrijke vragen die Emmanuelle Einhorn u helpt te beantwoorden: eei@beci.be. Volg ons op Facebook, LinkedIn, Twitter. 4 ❙ Brussel Metropool - maart 2020

Beci online In uw nieuwsbrieven van februari Een litteken in de stad of een vitale slagader? Moet het Herrmann-Debroux-viaduct worden gesloopt of bewaard? Onze lezers waren in grote lijnen voorstander van het behoud ervan (68%). En wat denkt u ervan? Het Grondwettelijk Hof heeft de "cash for car"-wet nietig verklaard. Wat nu? De advocaten van Claeys & Engels maken voor ons de balans op. Abonneer u op onze nieuwsbrieven via www.beci.be/newsletter Dit leest u op onze website Al deze artikelen vindt u ook op www.beci.be Brussel Metropool - maart 2020 ❙ 5

Community The Park: Telenet opent een nieuwe virtual reality-venue in Brussel Midden in de Anspachgalerij heeft Telenet zijn nieuwe virtual reality-venue ‘The Park’ geopend. Dit is een innovatief concept waarbij de bezoekers volledig opgaan in een virtuele wereld met een totale oppervlakte van meer dan 1000 m². Met The Park wil Telenet inspelen op de toenemende vraag naar nieuwe interactieve ervaringen op entertainmentgebied. Het Brusselse ‘Park’ is de vijfde verwezenlijking van een concept dat in juni 2018 zijn debuut maakte in Antwerpen. Zowel in Antwerpen, Gent, Hasselt, Kortrijk en nu Brussel is de ervaring steeds dezelfde: een grote, in meerdere speelvelden verdeelde ruimte die volledig in het teken staat van virtual reality, met zijn eigen games, zijn herkenbare cosy look en telkens dezelfde buitengewone realiteitsbeleving. The Park biedt ‘phygital entertainment’, dat zich op het snijvlak van fysiek en digitaal bevindt. Hierdoor kunnen de bezoekers zich in een vrije ruimte bewegen, zonder omringd of gebonden te worden door kabels. Ze dragen een VR-bril en een met sensoren uitgeruste rugzak, met daarin een minicomputer. Concreet lopen de deelnemers zij aan zij door een begrensde ruimte omgeven door infraroodcamera’s. Aan de hand daarvan kan de VR-bril zijn plaats in de ruimte bepalen. De computers in de 6 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 rugzakken geven hun positie via het wifinetwerk door aan een centrale server, die onmiddellijk een beeld genereert voor elke VR-bril. “Virtual reality vertoont een sterke groei en is de toekomst van immersive entertainment”, zegt John Porter, CEO van Telenet. “Het was voor ons een must om in Brussel aanwezig te zijn en we hebben de tijd genomen om de ideale plek te vinden. Met dit project willen we de Brusselaars laten zien dat we niet alleen een telecomoperator zijn, maar ook een bedrijf dat investeert in innovatieve projecten met toegevoegde waarde voor Brussel.” Informatie: www.theparkplayground.be Nieuwe CEO voor de Groep Touring De Koninklijke Belgische Touring Club heeft aangekondigd dat huidig Algemeen Directeur Bruno de Thibault, de functie opneemt van CEO van de Groep Touring, de belangrijkste mobiliteitsorganisatie in België, die bovendien haar 125-jarig bestaan viert. Hij volgt Thierry Willemarck op die deze verantwoordelijkheid gedurende 19 jaar heeft waargenomen. De heer Willemarck, die van 2013 tot 2017 ook voorzitter was van Beci, wordt Vicevoorzitter van de Koninklijke Belgische Touring Club en zal zijn mandaat als Deputy Mobility President for Automobile Mobility and Tourism binnen de Fédération Internationale de l’Automobile (FIA) blijven voortzetten. De 53-jarige Bruno de Thibault, vader van drie kinderen, is bij Touring gestart in 2001 als Marketing Manager. Na 18 maanden wordt hij lid van het directiecomité en neemt hij nieuwe verantwoordelijkheden op zich om uiteindelijk als COO benoemd te worden in 2009 en daarna algemeen directeur in 2013. B. de Thibault T. Willemarck Bruno de Thibault startte zijn loopbaan bij Reader’s Digest, vervolgens bij CB Direct, een dochtervennootschap v an d e Ned er la n ds e verzekeringsmaatschappij Achmea, en daarna bij PricewaterhouseCoopers. In samenwerking met de personeelsleden en de Raad van Bestuur, zal hij zich focussen op de versterking van Touring als leidende mobiliteitsorganisatie in België, waarbij de drie volgende prioriteiten centraal staan: gebruik maken van de kracht van nieuwe technologie, het ontwikkelen van een aanbod rond het concept “mobiliteit als dienst” en de referentie worden op vlak van de dienstverlening voor alle elektrische voertuigen. Informatie: https://www.touring.be/nl Daoust Top Employer 2020 Daoust, één van de grootste werkgevers in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, had het grote genoegen om het certificaat "Top Employer" te ontvangen tijdens de officiële plechtigheid georganiseerd door © BELGAIMAGE D.R.

Community het Top Employers Institute. Het Top Employers Institute werd meer dan 25 jaar geleden opgericht. Deze internationale instelling erkent werkgevers die uitmuntende arbeidsomstandigheden bieden aan hun medewerkers. Aan de hand van een uitgebreide analyse evalueert de instelling de bedrijfscultuur, het beheer van talent, de voordelen en het loon, de opleidingen en het performance management ... "Een Top Employer-certificaat is vooral de bekroning van de unieke bedrijfscultuur van Daoust, die zich uit in de slagzinnen 'Welcome to the Family! – die speciale nadruk legt op familie, menselijke en maatschappelijke waarden – en 'We Love Solutions! – die zich richt op innovatie, kwaliteit en flexibiliteit. Dit laatste komt tot uiting in de ISO 9001-certificering, het Daoust Quality Ecosystem en de Daoust University, die instaat voor de opleiding en de verschillende softwares die intern Giles Daoust (links) en Benjamin Sandron, respectievelijk CEO en HR-directeur van Daoust. zijn ontwikkeld", legt Giles Daoust, CEO van het bedrijf, uit. Daoust heeft de afgelopen jaren verscheidene prijzen en certificeringen behaald, die getuigen van zijn constante inspanningen op het gebied van kwaliteit. Informatie: www.daoust.be Beer Mania exporteert Belgische bieren naar Japan Het Brusselse bedrijf Beer Mania produceert ambachtelijke bieren en verdeelt meer dan 400 producten. Het heeft met zijn Japanse tegenhanger Highbury een partnerschapsovereenkomst gesloten voor de export van Belgische bieren naar Japan. De overeenkomst kwam tot stand met de steun van het Enterprise Europe Network (EEN), dat de internationalisering van de Europese KMO's ondersteunt en waarvoor Beci als contactpunt in Brussel fungeert. Michaël Eftekhari, zaakvoerder van Beer Mania, benaderde EEN om hem te helpen de Japanse markt te benaderen. Ter plaatse werd dit werk uitgevoerd door de lokale partner van EEN, het EU-Japan Centre for Industrial Cooperation, dat het Japanse bedrijf Highbury-The Home Of Beer aanwees als potentiële partner. In december 2019 reisde Michaël Eftekhari persoonlijk naar Japan voor een ontmoeting met Highbury, georganiseerd door het EU-Japan Centre. Een korte onderhandeling bracht de twee partners tot een akkoord en begin 2020 werd de eerste bestelling van Belgische bieren geplaatst. "Ik ben blij dat het me gelukt is voet aan de grond te krijgen op de reeds verzadigde Japanse markt", zegt Eftekhari. "De volgende stap is de opening van een Beer Mania-dochteronderneming in Japan. Ik ben er zeker van dat 2020 een geweldig jaar wordt!" Beer Mania hoopt haar positie op de lokale markt te verbeteren, haar marktaandeel te vergroten en misschien een nieuwe baan te creëren. Informatie: https://beermania.be ; www.brusselsnetwork.be De nieuwe versie van DigiChambers gaat live Na meer dan twee jaar intensieve voorbereidingen is de nieuwe versie van DigiChambers eindelijk live gegaan. Via dit platform hebben bedrijven online toegang tot hun kamer van koophandel om een aanvraag in te dienen voor certificaten van oorsprong, die zij namens de FOD Economie afgeven. Certificaten van oorsprong vermelden de plaats waar de goederen zijn geproduceerd, gefabriceerd of verwerkt. Douaneautoriteiten vragen deze documenten in het geval van export, bijvoorbeeld naar Rusland, Turkije of de Golflanden. In een geglobaliseerde economie waar productieketens zich over meerdere landen uitstrekken, is het niet altijd eenvoudig om de exacte herkomst van een product te bepalen. De Kamers van Koophandel kennen echter het productieproces van de bedrijven, waardoor ze alle troeven in handen hebben om deze herkomst te verifiëren. Daarom hebben de regeringen van de meeste landen deze missie aan hen toevertrouwd. In België reiken de kamers meer dan 400.000 dergelijke certificaten per jaar uit. Digitaal scannen heeft vele voordelen: het voorkomt fouten en zorgt voor een snellere verwerking, wat geld bespaart. De eerste versie van DigiChambers is in 2009 uitgebracht. De Belgische Kamers waren destijds pioniers in de digitalisering. Ze kregen steun van de FOD Economie en de erkenning van de Internationale Kamer van Koophandel (ICC). Door voortdurend nieuwe functionaliteiten in te bouwen en door Brussel Metropool - maart 2020 ❙ 7

Community een verregaande integratie met de ERP-systemen van de bedrijven is DigiChambers er steeds in geslaagd om toonaangevend te blijven. “Je kunt een bestaande applicatie echter niet oneindig aanpassen en daarom was de tijd aangebroken om DigiChambers grondig onder handen te nemen. We hebben hiervoor de nodige tijd uitgetrokken, hebben gesproken met alle betrokken partijen en hebben ons door Deloitte laten begeleiden bij het bepalen van de vereisten van DigiChambers 2.0 en bij de keuze van de ontwikkelaar,” aldus Wouter Van Gulck, algemeen directeur van Belgian Chambers, de federatie van Belgische Kamers van Koophandel. Informatie: www.digichambers.be Digita en CitizenLab winnen twee Innovative Starters Awards Digita en CitizenLab, twee door StartIt@KBC geïncubeerde startups, sleepten onlangs twee Brussels Innovative Starters Awards in de wacht. Deze prijzen worden elk jaar uitgereikt door Innoviris (het Brussels Instituut voor Onderzoek en Innovatie). verschillende bedrijven zijn opgeslagen. Zo kan je ze gemakkelijk terugvinden, beheren en up-to-date houden", stelt een van de oprichters van Digita, Tom Haegemans, die ook hoogleraar ITmanagement is aan de KU Leuven. Het verdiende bedrag zal daarom vooral worden gebruikt voor de ontwikkeling van producten waarmee bedrijven dit wereldwijde netwerk van persoonlijke gegevens zullen kunnen opzetten. Van zijn kant blijft CitizenLab zijn platform voor burgerparticipatie verder ontwikkelen. Dit stelt steden en overheden in staat om de digitale democratie te ontwikkelen met behulp van online tools voor raadpleging van de burgers. "Het CitizenLab-project zal het gemakkelijker maken om rekening te houden met de mening van de burgers. Dit is een belangrijk onderdeel van participatieve democratie. Dit project kenmerkt zich door een hoge technologische kwaliteit. Het heeft de jury ook overtuigd vanwege de aanzienlijke maatschappelijke impact die het kan hebben, en zijn afstemming op de gewestelijke prioriteiten inzake steun aan de participatieve en inclusieve besluitvorming", legt Damien Littré, Binnen 2 jaar verwijdert Accor al haar wegwerpplastic uit de hotels Accor kondigt vandaag haar toezegging aan om als eerste hotelgroep ter wereld toe te treden tot de UN Global Tourism Plastics Initiative. Hiermee tekent de hotelgroep voor het verwijderen van alle plastic wegwerpartikelen voor gasten uit alle hotels voor het einde van 2022, om de wereldwijde impact van plasticvervuiling in het milieu terug te dringen. Dit initiatief is een belangrijke stap voor de horecasector wereldwijd en voor de groep die zich al 25 jaar inzet voor duurzaamheid, onder meer met zijn programma ‘Planet 21’. Naast de eerdere belofte om alle plastic rietjes, roerstaafjes en wattenstaafjes te verwijderen uit de hotels, zal de groep alle plastic voorwerpen voor eenmalig gebruik tegen eind 2022 verwijderen die worden aangeboden in de hotelkamers, vergaderruimten, restaurants en recreatieruimten. Relevante alternatieven voor plastic zullen worden geïntroduceerd voor elk specifiek product om zo tot de beste oplossing per hotel te komen. Met meer dan 200 miljoen plastic artikelen voor eenmalig gebruik die wereldwijd jaarlijks worden gebruikt in alle Accor hotels, verminderen de hotels hun impact al aanzienlijk. “Wij zijn ons bewust van de aanzienlijke impact die we hebben op onze planeet en het is dus ook onze verantwoordelijkheid om oplossingen te bieden”, zegt Sébastien De oprichters van de startup Digita. Allebei ontvingen 500.000 euro om hun ontwikkelingen voort te zetten. Wat er zo innovatief is aan hen? Digita werkt o.a. samen met Tim Berners-Lee, een van de uitvinders van het World Wide Web, aan de implementatie van een wereldwijd web voor persoonlijke gegevens. "Binnen zo'n netwerk beschikt iedereen over een virtuele kluis met een uniforme set gegevens, zelfs als de data feitelijk bij En die van CitizenLab. adviseur bij Innoviris, uit. De prijs zal worden besteed aan de uitvoering van het strategisch plan van CitizenLab, die als belangrijkste missie heeft de effectiviteit van participatieve democratie te vergroten met behulp van kunstmatige intelligentie. Informatie: www.startit.be ; www.digita.ai ; www.citizenlab.co Bazin, voorzitter en CEO van Accor. “Accor is een innovatieve hotelgroep en zoekt voortdurend naar nieuwe gebieden waar wij onze milieu-impact wereldwijd kunnen verminderen en tegelijkertijd willen we lokale gemeenschappen helpen bij het creëren van een gezondere en duurzamere toekomst. Onze toegewijde medewerkers delen onze overtuiging om de wereld een stukje beter te maken voor onze gasten.” Informatie: www.all.accor.com 8 ❙ Brussel Metropool - maart 2020

Dat “mijn passie wordt mijn job” gevoel Weg van die kantoormuren. Jij bewandelt je eigen pad. Met Partena Professional als gids. Jouw ambities. Jouw leven. Jij weet wat je wil? Partena Professional staat aan jouw kant. www.partena-professional.be

BOOST Your Business Meer verkoop begint bij het bereiken van een breed publiek. Stuur bovendien de juiste boodschap, naar de juiste ontvanger, op het juiste moment. Uw merk versterken via een imagocampagne, uw reputatie op krikken door promotie van uw expertise, uw producten of diensten bekendmaken ...? Onze media helpen u deze doelstellingen te bereiken omdat ze u toegang verschaffen tot een doelpubliek van leidinggevenden, bedrijfsleiders en inkoopvoorschrijvers, via de informatie die hen aangaat. Onze lezers zijn uw doelgroep! Bekijk onze on & offline formules om ze zeker te bereiken. Bent u lid van Beci? U geniet bovendien voordelige tarieven en exclusieve mogelijkheden. • B2B Communicatie • Paper & Digital • In Brussel CONTACT Informatie en reservaties Anne Schmit – Business Relations Advisor - asc@beci.be • T +32 2 563 68 53 BECI LOUIZALAAN 500, B-1050 BRUSSEL - T. +32 2 648 50 02 - F +32 2 640 93 28 - www.beci.be

Spirit of enterprise “Ik wil mensen sterker maken” Salvatore Curaba Oprichter van softwarebedrijf Easi en voorzitter van voetbalclub La Louvière Wat was uw eerste betaalde baan, behalve een studentenjob? Voetbalspeler in de tweede divisie, bij La Louvière. Op 18-jarige leeftijd begon ik wat geld te verdienen aan voetbal. Ik had toen geen contract, was erg jong en verdiende weinig. Wat was het beslissende moment in uw beroepsleven? Zo zijn er drie geweest. Eerst op 25-jarige leeftijd, toen ik een profvoetbalcontract afwees, terwijl ik er altijd van gedroomd had. In plaats daarvan werkte ik als verkoper bij IBS, baande er mijn weg door de hiërarchie tot ik de mogelijkheid kreeg om directeur te worden van de Brusselse vestiging. Dat heb ik toen geweigerd. Net als in het voetbal, weigerde ik de Heilige Graal. Op mijn 35e besloot ik Easi, mijn eigen bedrijf op te richten. En op 55-jarige leeftijd koos ik ervoor om een stap opzij te zetten en mijn directeurs en mijn twee CEO’s volledige autonomie te geven. Vandaag speel ik geen rol meer. Ik ben nog steeds de meerderheidsaandeelhouder, maar over enkele maanden zal dat niet meer het geval zijn. Uw mooiste verwezenlijking? Het eerste dat mij te binnen schiet, is mijn gezin. Voor mij is altijd het volgende project van belang. Ik verdiep me liever niet in beschouwing. Naar de toekomst kijken, daar gaat het om. Uw zwaarste tegenslag? Er zijn inderdaad veel problemen geweest, maar geen mislukkingen. Problemen zijn trouwens geweldig. Als je in een moeilijke periode zit, geniet dan van de stress en de angst! Een moeilijke match winnen, da’s toch veel beter dan een gemakkelijke overwinning behalen nietwaar? Wat is uw super vermogen? De mensen om me heen sterker, gelukkiger en beter maken. Ik slaag erin om mensen om me heen te verenigen. Ik heb het geluk dat ik het potentieel van anderen kan ontwikkelen. Ik volg nochtans geen enkele opleiding, ik lees niet en doe geen beroep op externe consultants. We zijn normaal. We blijven onszelf: mensen. Uw grootste gebrek? Ongeduld. Ik wil dat alles snel gaat en ik kan me zeer hard en veeleisend opstellen. De sleutel tot het succes van uw bedrijf? De wil om altijd beter te doen. Wij zijn geobsedeerd door uitmuntendOnder de leiding van Giles Daoust. Brussel Metropool - maart 2020 ❙ 11 heid. Al vijf jaar lang is Easi de ‘best workplace’. Dat was nochtans geen doel op zich. We doen het op die manier omdat we nu eenmaal zo zijn. U vroeg naar de sleutel? Wel, veel mensen samenbrengen. Het werkt mede omdat we ook alles delen: de lonen zijn bijzonder interessant en de werknemers zijn aandeelhouders in het bedrijf. Bazen die geloven dat ze de enige aandeelhouder moeten blijven omdat zij de risico’s hebben genomen, hebben nog steeds niets gesnapt. Wat is uw grootste uitdaging? Het is eerder een droom: La Louvière naar de profdivisie brengen en, waarom niet, voetbalkampioen van België worden. Uw lievelingsboek? Druss the Legend, van David Gemmel. Ik slaag er alleen in fantasyboeken te lezen, want helden inspireren me. Zij zijn een voorbeeld van moed, eer en opoffering. Zelfopoffering voor grootse doeleinden. Uw favoriete film? Waarschijnlijk Gladiator, van Ridley Scott. Ik kijk veel televisie, omdat ik me moet ontspannen en mijn gedachten verzetten. Wat zijn uw inspiratiebronnen? Andere mensen. Ik ben me ervan bewust dat ik veel ruimte opeis. Toch luister ik altijd naar de mensen om me heen, naar hun ideeën. En ik ga ervan uit dat ik het niet beter weet dan de anderen. Dat inspireert me. Als u dit alles niet had gedaan, wat voor werk had u dan willen doen? Het kan mij geen barst schelen! Hoe dan ook, ik weet dat het een succes zou zijn geweest. Wat je ook moet doen, streef altijd naar excellentie. ● Elisa Brevet Zin om het favoriete boek van Salvatore Curaba te lezen? Wij bieden 10 exemplaren van Druss the Legend. Vul het formulier in op www.daoust.be/nl/boek

Ideeën Thibauld Jongen: “Economie, grensbewaking, milieubeleid … Niet zonder ruimtevaart” Thibauld Jongen staat aan het roer van de Sabca, een grote naam in de Belgische luchtvaartindustrie, betrokken bij programma’s als Airbus of Ariane. De onderneming viert weldra zijn 100-jarig bestaan en behoort tot de zeldzame industriële spelers in Brussel. Vorming, duurzaamheid en zelfs ruimtetoerisme: Thibauld Jongen bespreekt de uitdagingen van zijn bedrijf en de ganse sector. Vandaag kampt de lucht- en ruimtevaartindustrie met ecologische, sociale en politieke druk, naast stijgende kosten en talentbeheer. Wat is de aanpak? Een uitdaging houdt ons al drie jaar bezig: de digitale aanpassing aan een geglobaliseerde wereld. Dankzij deze evolutie zijn we opnieuw sterk, winstgevend en competitief. Toch liggen andere uitdagingen op de loer. We moeten nieuwe programma’s uitdokteren om andere te vervangen, die ten einde lopen. Zo bijvoorbeeld de A380, waarvan de productie werd stopgezet, of Ariane 5. Een ander struikelblok is onze vestiging in het stedelijk gebied, waar de loonkosten hoog liggen. We moeten zulke kosten terugschroeven door de toegevoegde waarde te verplaatsen naar waar ze zinvol is. Vandaar onze dochteronderneming in Marokko, voor de arbeidsintensieve assemblage van producten. Met dit nieuwe filiaal wensen we onze competitiviteit in een opwaartse spiraal te brengen en het werk met een hoge toegevoegde waarde weer naar Brussel en naar onze andere Belgische vestigingen te halen. U behoort tot de zeldzame industriële ondernemingen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Daar gaan toch uitdagingen mee gepaard? Is het nog mogelijk om stad en industrie met elkaar te verzoenen? Ja, zeker en vast. De aanwezigheid van industrie is volgens mij van groot belang in een samenleving. Als we morgen uitsluitend focussen op diensten, zullen we al onze producten tegen hoge 12 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 prijzen in het buitenland moeten kopen. Industriële banen horen in België en meer bepaald in stedelijke omgevingen thuis. Op die manier blijven we deel uitmaken van een wereldwijd ecosysteem en bieden we kansen aan ingenieurs en geschoold personeel, die zich dan niet buiten de stad hoeven te verplaatsen. Een van de voordelen van een vestiging in de stad, is de beschikbaarheid van geschoolde werknemers in de regio. Bovendien kunnen we rekenen op de steun van het Brussels Gewest voor onderzoek en ontwikkeling, innovatie en vorming. Even over het milieu. Wat wordt concreet gedaan om de koolstofimpact van vliegtuigen te reduceren? Sabca heeft al een aantal goede praktijken ingevoerd. We beschikken bv. over een van de grootste zonnepanelenparken in Brussel. Het produceert evenveel elektriciteit als het jaarlijks verbruik van 300 huishoudens. We hebben de lampen vervangen door LED’s, we verbruiken minder voor verwarming enz. Specifiek voor de luchtvaart mikken de initiatieven op minder brandstofverbruik in de hele toeleveringsketen. Dit betreft niet alleen vliegtuigen in de lucht, maar ook – stroomopwaarts – productie, assemblage, vervoer enz. Ik zou zeggen dat de luchtvaartindustrie zich zeer bewust is van de uitdagingen en de afgelopen tien jaar heel wat vooruitgang heeft geboekt. Strategisch: jullie hebben een droneprogramma ontwikkeld. Wat kunt u ons daarover vertellen? Deze unieke activiteit hebben we in het leven geroepen vanwege alle vaardigheden die de Sabca tijdens de afgelopen 100 jaar heeft opgebouwd. We zochten naar nieuwe groeiperspectieven. We zijn ons dan ook gaan richten tot industriële klanten, energieproducenten, energietransporteurs en producenten van offshore windparken die het gevoel

Ideeën hebben dat drones hen kunnen helpen in hun activiteiten. Wij bieden geïntegreerde oplossingen voor kritieke opdrachten waarbij veiligheid belangrijk is. Ik denk aan het vervoer van organen tussen ziekenhuizen in stedelijke gebieden of de inspectie van windturbines in zee. Sabca werkt aan een globale oplossing voor deze industriële operatoren die niet vertrouwd zijn met de luchtvaart. Wat zijn, voor Sabca, de uitdagingen voor 2020 en de korte termijn? Ten eerste ons blijven ontwikkelen tot een vlaggenschip van de Belgische industrie: stevig, winstgevend en competitief. Onze grote troef is dat we onder één dak een zeer brede waaier aan beroepen hebben. Dat maakt ons vrij uniek. De tweede uitdaging is, zoals vermeld, de vervanging van programma’s die ten einde lopen. Ook belangrijk is dit jaar de viering van ons honderdjarig bestaan. 2020 staat bol van Ik geloof dat de industrie een belangrijke rol te vervullen heeft in een samenleving. Ik pleit dan ook voor het behoud van duidelijk industriële banen in Europa, in België en in stedelijke gebieden. de gebeurtenissen, waaronder natuurlijk de verjaardagviering op 16 december. De derde uitdaging is onze zoektocht naar een nieuwe aandeelhouder die nieuwe energie en middelen zal inbrengen en de ontwikkeling van Sabca op die manier zal versnellen, na het vertrek van de groep Dassault (nvdr: dit is ondertussen gebeurd via het duo gevormd door de federale overheidsholding FPIM en Sabena Aerospace. Zie kaderverhaal). Is volledig automatisch vliegen tegen 2030 mogelijk? 2030 is een beetje te dichtbij. Net als bij elektrische auto’s is het vooral een kwestie van aanvaarding door de samenleving. De technologie is beschikbaar. Maar alle maatschappelijke, juridische, verzekerings- en aansprakelijkheidsaspecten moeten nog worden gedekt. De volgende stap is de ‘single pilot cockpit’ en pas daarna de onbemande cockpit. Sabca is ermee begonnen via de drones, die onder andere als kenmerk hebben dat ze volledig autonome oplossingen bieden. Een laatste, eerder anekdotische vraag. Met onderwerpen als Ariane 5, raketten of ruimtetoerisme op de achtergrond, welke kijk hebt u op ruimtevaart vandaag? Een fascinerend en boeiend onderwerp, dat veel mensen aan het dromen zet. Maar ook een van de drijvende krachten achter de technologische ontwikkelingen. Ik geloof dat ruimtetoerisme eerder anekdotisch zal blijven, hoewel veel landen in de nabije toekomst in ruimtevaart gaan investeren. Het is van groot belang dat Europa zelfstandig toegang behoudt tot de ruimte, omdat de economische ontwikkeling aan Europa zeer binnenkort zal berusten op digitale technologie. Dit gaat gepaard met satellieten en de draagraketten die ze in een baan om de wereld brengen. De bewaking van grenzen en de ecologie hebben ook behoefte aan ruimtevaart. Europa heeft trouwens het budget voor de lucht- en ruimtevaartsector verhoogd. Beleidsmensen beseffen dat het van fundamenteel belang is om een soevereine toegang tot de ruimte te behouden. ● Emmanuel Robert en Vinciane Pigarella Dit gesprek kunt u integraal beluisteren via de Brussel Metropool podcast: www.beci.be/ podcast. Sabca overgenomen door FPIM en Sabena Aerospace. Ons interview met Thibauld Jongen vond plaats kort voor de aankondiging van de overname van Sabca door de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij (FPIM) en Sabena Aerospace, begin februari. Sabca was tot dan toe voor het grootste deel in handen van de groep Dassault en wordt nu opnieuw volledig Belgisch. “Sabca heeft een lange weg afgelegd”, verklaart Thibauld Jongen, “en heeft enkele moeilijke, ja zelfs verontrustende jaren achter de rug. De onderneming had een nieuwe dynamiek nodig na drie jaar transformatie.” Dit nieuw elan wordt dus verwacht van de FPIM, een financieel orgaan van de Belgische Staat, en vooral van Sabena Aerospace. “Een Belgische en industriële aandeelhouder die volledig op dezelfde golflengte zit als de strategie en de visie van Sabca”, zegt een opgetogen Thibauld Jongen. Op die manier krijgt “Sabca een nieuwe motor voor een nieuwe eeuw.” Sabca stelt een duizendtal werknemers tewerk in Haren, Gosselies, Lummen en Marokko. De omzet benaderde in 2019 200 miljoen euro. Sabena Aerospace behaalde met 400 medewerkers een omzet van 55 miljoen euro. Brussel Metropool - maart 2020 ❙ 13

Ideeën Voor of tegen de wagen op waterstof? Het jongste Autosalon bracht wagens op waterstof weer voor het voetlicht. Hiermee laaide het debat opnieuw op tussen de vurige voorstanders en de felle tegenstanders van dit soort brandstof. Jonas Cautaerts, Business Development bij Dats24 Damien Ernst, hoogleraar aan de Universiteit van Luik en energiespecialist Waterstof draagt bij aan een efficiënte en duurzame mobiliteit. Duitsland beschouwt waterstof trouwens als de brandstof van de toekomst. Binnen de groep Colruyt zijn wij, wat België betreft, van mening dat waterstof als brandstof inderdaad deel moet uitmaken van de oplossingen die we aanbieden. Enerzijds omdat deze brandstof uit hernieuwbare bronnen kan worden geproduceerd. Anderzijds omdat waterstof tanken heel snel verloopt en de bestuurder hierdoor in zeer korte tijd voldoende bereik geniet. Onze groep ontwikkelt zijn distributienetwerk. In ons Dats24 tankstation in Halle verdelen we al het volledige gamma conventionele en groene brandstoffen, met inbegrip van CNG en waterstof. Onze windturbines creëren de elektriciteit waarmee we waterstof produceren. Daar blijft het niet bij: een tweede Dats24 tankstation zal vanaf de maand november waterstof aanbieden in Haasrode, langs de A2 autosnelweg. Een derde station is voorzien tegen maart 2021 in Wilrijk, vlakbij Antwerpen. En we overwegen verdere projecten in de omgeving van Luik en Gent. Ik wil er nog even aan toevoegen dat deze brandstof ideaal is voor het vervoer van zware ladingen. Sommige vrachtwagens van onze groep gebruiken het trouwens al. Waterstof heeft voor auto’s geen enkele toekomst. De reden is eenvoudig: voor één eenheid energie verbruikt door een auto op waterstof, zult u 2 tot 3 keer minder kilometers afleggen dan met dezelfde eenheid energie in een elektrische wagen met oplaadbare batterijen. Hierbij maakt het niet uit of de auto op waterstof is uitgerust met een interne verbrandingsmotor (waarbij het waterstof direct in de motor explodeert) of met een brandstofcel (die waterstof omzet in elektrische stroom). Voorstanders zeggen dat waterstof tanken zeer snel gebeurt. Dat klopt, tenminste als je een tankstation vindt dat dit soort brandstof verdeelt. Met uitzondering van de waterstofpomp van de groep Colruyt in Halle en van een andere pomp in Evere, vlakbij het hoofdkantoor van Toyota, ken ik er geen. Met elektriciteit is het radicaal anders: die is overal aanwezig. Een eenvoudig stopcontact volstaat om een elektrische wagen op te laden. Bovendien installeren steeds meer bedrijven laadstations, die automatisch laden bieden zodra het voertuig voor het kantoor is geparkeerd. Zoiets kan uiteraard niet met waterstof. Tot slot stel ik vast dat dankzij massaproductie en innovaties, de prijs van batterijen tijdens de afgelopen jaren sterk is gedaald. Van $ 250 per kilowattuur in het begin zijn er nu teruggevallen tot ongeveer $ 100. Dit is zeker niet het geval voor waterstof, een dure brandstof. ● Johan Debière 14 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 © belgaimage

LEADER BETTER EASIER WINNER Business Intelligence for media, entertainment, e-commerce and retail The reference information portal dedicated to the communication sector More information on www.lefac.com or call us now +32 2 737 70 20

Ideeën 5G : de wil van een minister 5G biedt een zeer snelle datatransmissie, waarmee real time controle op objecten of systemen binnen handbereik ligt. Europa pleit voor de invoering ervan, met Brussel als proefstad. Een debat over gewestelijke emissienormen, schadelijkheid, de plaatsing van antennes en de belastingheffing houdt het project vandaag tegen. Bernard Clerfayt neemt, als nieuwe minister voor Digitale Transitie, het voortouw en wil dat Brussel deze kans grijpt. 5G zorgt voor vurige debatten. Tegenstanders klagen een onnodige en risicovolle technologie aan. Voorstanders wijzen op een aanzienlijk economisch potentieel. U bent persoonlijk voorstander van een snelle implementatie. Met welke argumenten? Bernard Clerfayt : Sommige dingen en praktijken in ons dagelijks leven zijn ons zo vertrouwd dat ze altijd al lijken te hebben bestaan. Het eerste gsm-netwerk is bij ons nog geen 26 jaar oud en de eerste smartphones dateren van 2007. Dankzij 3G kun je de persoon zien met wie je spreekt, krijg je toegang tot het internet, enz. Ook dat werd toen aangeklaagd. We zijn dat vergeten omdat deze systemen vandaag vanzelfsprekend en vooral noodzakelijk zijn geworden. Wie zou het daar nu nog mee oneens zijn? 4G dekt de huidige behoeften, maar zal niet lang meer voldoen aan de exponentiële vraag naar gegevensoverdracht, met name van het grote publiek. Ook voor diensten die massale en ultrasnelle overdrachten vereisen, is 4G te beperkt. 5G is de technologische stap die dit wel mogelijk maakt. Deze technologie is uiteraard uitstekend nieuws voor de economie. 5G mag niet bij voorbaat als verdacht worden gezien door tegenstanders. 5G opent nieuwe markten, dat is evident en moeten we verwelkomen. 5G is een grote technologische sprong voorwaarts en een prikkel voor een nieuwe economische ontwikkeling. De natuurlijke economische groei berust op de variabiliteit van arbeid – het aantal werknemers en de productiviteit (die trouwens afhangt van de technische vooruitgang). 5G zal de weg effenen naar verdere innovaties. Zoals de massale ontwikkeling van ons toekomstig dagelijkse leven: kunstmatige intelligentie, de ont16 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 wikkeling van 3D-printing of -productietechnieken, de inzet van verschillende sensoren om aspecten van ons leven, zoals energiegebruik, verkeer, enz. efficiënter te beheren. Worden de gevolgen voor de gezondheid geminimaliseerd om economische redenen? Dat klopt niet. Het spreekt voor zich dat we niet van plan zijn om op grote schaal een bedreiging voor de gezondheid op touw te zetten! Het gezondheidsvraagstuk is not niet opgelost. Maar we bestuderen op dit moment de risico's en daarom kunnen niet op voorhand zeggen dat de blootstelling aan elektromagnetische velden ook schadelijk zal zijn Laten we ook kijken naar wat andere steden en landen al doen en toelaten. En als Brussel niet de kans grijpt om de eerste 5G-stad van het land te zijn, zullen andere het doen. Een flinke stap achteruit voor ons Gewest. voor de volksgezondheid. Dat werd beweerd voor eerdere technologieën en het bleek niet waar te zijn. In het geval van 5G spreken we van andere frequenties, maar die zijn juist minder doordringend. Om die reden zal het nodig zijn om meer antennes in te zetten. Veel obstakels houden deze golven trouwens tegen. Natuurlijk zullen de 5G-antennes

Ideeën meer in bundels uitzenden en dus op een meer geconcentreerde manier. Anderzijds zal de wereldwijde en permanente emissie van de 4G-antennes afnemen. We zullen dus wellicht de totale blootstelling op het niveau van het Gewest moeten meten, beoordelen en vergelijken. Er moet ook een onderscheid worden gemaakt tussen een fysiologisch effect, zoals een tijdelijke microverwarming van de huid, en een negatief gezondheidseffect. Kortom, dit alles vereist studie en evaluatie. Maar dat rechtvaardigt ook niet dat men zich van meet af aan al te restrictief opstelt. Laten we ook kijken naar wat andere steden en landen al doen en toelaten. En als Brussel de kans niet grijpt om de eerste 5G-stad van het land te zijn, zullen andere het doen. Een flinke stap achteruit voor ons Gewest. De Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal is een beetje voorbijgestreefd. De huidige economie berust niet langer op de industriële productie van materiële goederen. Het belangrijkste zijn diensten, waaronder de uitwisseling van gegevens. Meer antennes zullen ook meer energie per eenheid verbruiken, wat moeilijk te rijmen valt met de milieuproblematiek. Ja, maar innovatie is ook een kwestie van energieproductie. Ik heb er alle vertrouwen in dat er ook op dit gebied snel veranderingen zullen optreden. Temeer daar het Gewest ernaar streeft om tegen 2050 koolstofneutraal te zijn. Tot slot kunnen 5G-toepassingen leiden tot energiebesparing: lokaal printen in 3D van iets dat anders vervoerd had moeten worden, minder verkeersoverlast, het aansturen van domotica, het versturen van een bestand, een medisch consult op afstand... Een leverancier van 5G-apparatuur zou naar verluidt de activiteit van uitgestrekte gebieden kunnen controleren. Hoe zit het met de veiligheid? Jezelf aan de controle van operatoren overleveren heeft niets te maken met 5G: Facebook verdient al veel geld met de gegevens die het in het geniep verzamelt. Het verschil zit hem in de omvang, niet in de aard. Er is geen verband tussen deze vraag en de overgang van 4G naar 5G. Dat risico bestaat al en antwoorden worden voortdurend ontwikkeld om de gegevens te controleren en te beschermen. Daarover ontstaan dus geen nieuwe vragen. Als we een technologie kopen, moeten wij instaan voor de nodige beveiliging en controle. Huawei zou als Chinees staatsbedrijf een Trojaans paard zijn. Ok, maar dat zou toch hetzelfde zijn als de technologie uit Amerika of Korea kwam? Als de Chinezen een hoogwaardige technologie hebben, waarom zouden we ze dan uitsluiten? Het volstaat om op voorhand duidelijke voorwaarden te stellen. De omringende landen zijn in een hevige concurrentiestrijd verwikkeld om als eerste 5G te exploiteren. Roept dit geen vragen op als het gaat om communicatie, die in wezen grenzeloos is, a fortiori in de Europese ruimte? Natuurlijk! De hele kwestie had in feite op Europees niveau moeten worden aangepakt, met inbegrip van de verlening van vergunningen en een gezonde concurrentie tussen de operatoren. De Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal is een beetje voorbijgestreefd. De huidige economie berust niet langer op de industriële productie van materiële goederen – bekers, tafels, auto's... Dit vertegenwoordigt amper 15% van de economie. De rest zijn diensten, waaronder de uitwisseling van gegevens, als zodanig of als essentieel onderdeel. Maar Europa is van oudsher verdeeld in nationale markten. Iedereen beschouwt 5G als een te bereiken strategisch doel, terwijl deze technologie op Europese schaal een prikkel moet zijn. Door deze mentaliteit bestaat er vandaag geen telecomgigant in Europa. Met als gevolg dat we de technologie elders moeten kopen. En dat ieder apart over 5G onderhandelt. Wanneer zien we 5G in Brussel? Ik zal binnenkort een strategienota aan de regering voorleggen om de coördinatie van het dossier te hervatten. Ik wil de zaken versnellen. Brussel moet de eerste stad worden die het project opstart. Ik heb toezicht op de gemeenten. Dit zal mijn taak vergemakkelijken, zeker wat betreft de stedenbouwkundige voorschriften (harmonisering van de normen, versnelling van de toekenningstermijnen voor de installatie van antennes, enz.) De operatoren willen natuurlijk geen belasting, maar er is geen reden waarom deze activiteit, die winstgevend zal zijn, niet zou bijdragen aan de financiering van de openbare diensten. De discussie zal zich toespitsen op de coherentie of zelfs de harmonisering van de gemeentelijke belastingen. Zodra er een regering komt, zal de federale overheid, denk ik, snel overgaan tot het verlenen van vergunningen (omdat het geld zal opbrengen...). En dan kan het snel gaan. ● Didier Dekeyser Brussel Metropool - maart 2020 ❙ 17

Ideeën € 1.500 als minimumpensioen? Ja, maar … Het pensioenvraagstuk zorgt voor forse debatten. Volgens een onderzoek in opdracht van levensverzekeringsmaatschappij NN vreest 38% van de Belgen dat ze tijdens hun pensioen in geldnood zullen verkeren. Tijdens de afgelopen verkiezingen hebben meerdere partijen daarom een voorstel ingediend voor een minimumpensioen van € 1500 bruto in 2024 na een volledige loopbaan. De vraag is of dit zal volstaan. landen van toepassing zijn. Bovendien lijkt dit ons een meer dan noodzakelijk minimumbedrag.” “ T ijdens de afgelopen vijf jaar is veel bereikt wat betreft het minimumpensioen”, stelt minister van Pensioenen Daniel Bacquelaine. “Het is de eerste keer dat we de pensioenen tijdens eenzelfde legislatuur zoveel verhogen.” Tussen 2014 en 2019 is het minimumpensioen voor werknemers na 45 jaar loopbaan inderdaad met € 143 per maand gestegen. Dat van zelfstandigen steeg zelfs met € 205. Zo werd een gelijk bedrag bereikt, zonder onderscheid van statuut. “Concreet betekent dit dat als de volgende legislatuur een gelijkaardige verhoging doorvoert, we een maandelijks bedrag van € 1427 zouden bereiken.” Parlementslid en voorzitter van Défi François De Smet voegt eraan toe dat “we alleen al door de indexering in 2024 een maandelijks bedrag van ongeveer € 1370 bereiken. Een extra inspanning van € 130 tegen 2024 lijkt ons dan ook vrij realistisch. Hiermee zou België beter aanleunen bij de bedragen die in andere 18 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 Een positieve maar ontoereikende maatregel Allebei vinden ze dat iemand die 45 jaar heeft gewerkt, een waardig pensioen en een fatsoenlijke levensstandaard verdient. De maatregel is weliswaar positief, maar volstaat niet om de toekomst te garanderen van werknemers die in de komende jaren met pensioen gaan. “€ 1500 minimumpensioen als doelstelling is op zich een stap vooruit, maar volgens mij onvoldoende”, verklaart Daniel Bacquelaine. De maatregel heeft namelijk alleen betrekking op werknemers die een volledige loopbaan achter de rug hebben. Dat is niet voor iedereen het geval. “Veel mensen, en dan vooral vrouwen, hebben regelmatig en hard gewerkt, zonder echter 45 jaar carrière te bereiken. Ook zij verdienen een fatsoenlijk pensioen.” Alleen degenen die minstens 30 jaar hebben gewerkt, komen vandaag in aanmerking voor het minimumpensioenstelsel. In die 30 jaar zitten ook periodes die als werk worden beschouwd. Dit leidt tot zeer opvallende onrechtvaardigheden. Zo heeft bijvoorbeeld iemand die 20 jaar heeft gewerkt en 10 jaar werkloos is geweest, recht op het minimumpensioen. Anderzijds wordt iemand die daadwerkelijk 29 jaar heeft gewerkt, uitgesloten. Voor de minister van Pensioenen is het daarom van groot belang dat de toegang tot het minimumpensioen wordt uitgebreid tot mensen die effectief 20 jaar hebben gewerkt. “Hiermee zou een hele reeks zeer bescheiden pensioenen van minder dan € 700 kunnen worden geherwaardeerd. Zulke kleine bedragen zijn trouwens niet verenigbaar met de kosten van levensonderhoud”, aldus nog de minister. 1 Alle bedragen die in dit artikel worden vermeld, zijn bruto.. © Getty

Ideeën François De Smet oordeelt van zijn kant dat ook stroomopwaarts moet worden gewerkt aan het vraagstuk van de pensioenen, onder andere door zich te buigen over de gelijkheid tussen man en vrouw. “Het is nu eenmaal zo dat er onder werknemers zonder volledige loopbaan, meer vrouwen dan mannen zijn. Dit is gewoon omdat ze op een bepaald moment hun carrière hebben onderbroken om te zorgen voor de kinderen, het huishouden enzovoort. Bepaalde stelsels om de gelijkheid tussen man en vrouw te herstellen – ik denk bijvoorbeeld aan de invoering van een verplicht vaderschapsverlof van 15 weken – zouden een positieve rol kunnen spelen. Er is hoe dan ook behoefte aan een betere en meer doordachte aanpak van het vraagstuk van de pensioenen.” Een financiële inspanning gekoppeld aan een belastinghervorming De kost van dit project kan natuurlijk niet worden genegeerd. François De Smet: “Als we alle minimumpensioenen vandaag indexeren tot € 1500, zou dit de overheid maar liefst 3,2 miljard euro kosten. Als we deze maatregel echter uitstellen tot 2024, komen we, met de gevolgen van de indexering, uit op een financiële inspanning van 1,1 miljard euro. Dit lijkt ons haalbaar.” Dit moet natuurlijk ergens vandaan komen. De partij Défi vindt dat deze hervorming gepaard moet gaan met een ware belastinghervorming. De volksvertegenwoordiger voorziet drie krachtlijnen. Ten eerste een geleidelijke afschaffing van bepaalde extralegale voordelen, onder meer bedrijfswagens. Ten tweede een vermindering € 1500 minimumpensioen als doelstelling is op zich een stap vooruit, maar volgens mij onvoldoende. Daniel Bacquelaine, minister van Pensioenen van de personenbelasting, met een herziening van de schaalbaarheid en een inbreng van het patrimonium (met uitzondering van de eigen woning). En ten derde een strengere aanpak van belastingfraude en kapitaalontduiking, die vandaag veel minder aandacht krijgen. “Om de financiering van dit pensioenproject te laten slagen, moet het geld niet alleen uit de zakken v de werkkrachten komen, maar ook uit die van renteniers. Op die manier zouden we fiscale ongelijkheden bestrijden die vandaag schering en inslag zijn.” 38 % van de Belgen maakt zich zorgen over hun pensioen Een enquête in opdracht van levensverzekeringsmaatschappij NN komt tot de vaststelling dat 38% van de Belgen vreest na hun pensionering in geldnood te verkeren. Dit verwondert Daniel Bacquelaine niet: “Sinds de hervorming van de pensioenen heeft dit onderwerp veel burgers gemobiliseerd en ongerust gemaakt. Met de oprichting van het platform MyPension, dat sinds begin 2016 al 15,6 miljoen bezoekers heeft onthaald (onder wie 2,7 miljoen unieke bezoekers), komen veel mensen tot het Met de babyboom zal het pensioenstelsel nog extra onder druk komen te staan. We zullen nieuwe oplossingen moeten uitdokteren François De Smet, voorzitter van Défi besef dat ze een veel geringer bedrag zullen ontvangen dan ze zich hadden voorgesteld. Deze bewustwording is noodzakelijk, want degenen die het wensen hebben op die manier de mogelijkheid om hun carrière te heroriënteren, voor een hoger pensioen. Ik beschouw dit platform ook als een stimulans om bij te dragen aan een systeem van de tweede of zelfs derde pijler, om het inkomen te garanderen.” François De Smet denkt dat dit gevoel van bezorgdheid verder zal toenemen en dat toekomstige regeringen hiermee rekening zullen moeten houden. “Met de babyboom van de jaren 50 en 60 zal het pensioenstelsel nog extra onder druk komen te staan. We zullen nieuwe oplossingen moeten uitdokteren om voor iedereen een waardig pensioenstelsel in stand te houden. Het voorstel voor € 1500 minimumpensioen is op zich wel positief, maar ontoereikend. We moeten ook op andere niveaus aan de pensioenkwestie blijven werken”, besluit hij. ● Gaëlle Hoogsteyn Brussel Metropool - maart 2020 ❙ 19 © Belga © Belga

Open Source Gendergelijkheid in technologisch ondernemerschap Gendergelijkheid in technologisch ondernemerschap? Dat is wellicht een ambitieuze doelstelling. Maar ik geloof dat we daardoor wel aan een dubbel probleem kunnen sleutelen. De gelijkheid verhelpt de ondervertegenwoordiging van vrouwen in de ondernemerswereld als in de technologiewereld. In 2017 haalde de Barometer van het Vrouwelijk Ondernemerschap in het Brusselse Gewest bemoedigende cijfers. Het aantal vrouwelijke zelfstandigen was in vijf jaar tijd met 16% gestegen. Goed zo, maar het aantal ondernemende vrouwen blijft onder de 30% en dus ondervertegenwoordigd! En wat de aanwezigheid van vrouwen in de ICT-sector betreft, spreken de resultaten boekdelen! Ik nam onlangs deel aan een conferentie op initiatief van Unesco en UNO-Women, in Brussel georganiseerd door de ARES (Académie de Recherche et d’Enseignement Supérieur), naar aanleiding van de Internationale Dag van de Vrouwen en Meisjes in de Wetenschap. Het thema voor 2020 berustte op twee vaststellingen: de ondervertegenwoordiging van vrouwen in digitale sectoren in de brede zin en het bestaan van gendervooroordelen in de technologieën rond kunstmatige intelligentie (AI). Dat leidt tot een stilzwijgend behoud van de ongelijkheden tussen man en vrouw. De ganse dag lang hebben de spreeksters aan de hand van cijfers de stand van zaken toegelicht. Volgens de Waalse Agence du Numérique “heeft 4,6% van de beroepsbevolking een baan in de IT. Dit is twee keer zoveel als in 2007! 82% van deze functies worden echter door mannen bezet!” Op ruimere schaal vermeldt de Europese Commissie1 dat “vrouwen 52% van de Europese bevolking uitmaken, maar slechts 15% van de functies bezetten die te maken hebben met ICT.” Een van de redenen is hoogstwaarschijnlijk het gebrek aan belangstelling bij jonge meisjes voor opleidingen in deze sector. Agoria bevestigt dat trouwens voor België: “nauwelijks 25% van de vrouwen is afgestudeerd aan STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) studierichtingen (21e op Europees niveau)”. Over dit onderwerp zijn er conferenties en literatuur genoeg. Vooraanstaande vorsers en blogsters komen tot dezelfde vaststellingen en brengen elk hun eigen oplossingen. Laten we er hier terloops aan herinneren dat IT historisch en/of sociologisch niet altijd een mannenzaak is geweest. Vanaf de jaren 80 is die trend sterk komen opdagen. Wat doen we, veertig jaar later? Dat is ten slotte het belangrijkste vraagstuk. Hoe bereiken we gendergelijkheid in technologisch ondernemerschap? Met de opkomst van nieuwe technologieën en de weerslag die ze hebben gehad op onze levenswijze, ons gedrag en, de facto, op onze ondernemingen, kunnen we niet zonder een globale en transversale aanpak. De verdere ontwikkeling van het ondernemerschap is onlosmakelijk verbonden met digitale en nieuwe technologieën. Vrouwen moeten immers relationele vaardigheden verwerven (soft skills) om een zaak te ontwikkelen, maar ook bepaalde technische vaardigheden onder de knie krijgen om de online zichtbaarheid van hun project, dienst of product te vergroten. Er worden regelmatig oplossingen voorgesteld, maar naar mijn mening is een permanente en professionele opleiding een effectief antwoord. Iedereen is het er over eens dat het voor vrouwen hoog tijd is om de ‘informatiesnelweg’ te nemen. Allemaal goed en wel, maar ze moeten daar ook leren rijden en kaarten en verkeersborden lezen. Wanneer Agoria voorspelt dat 310.000 mensen in 2030 hun baan gaan verliezen omdat hun vaardigheden niet meer nuttig zullen zijn, dan is het van fundamenteel belang om vandaag de ondersteunende structuren te creëren en te versterken om de opleiding in de nieuwe digitale instrumenten te stimuleren. Vrouwen mogen deze boot niet missen. Ik pleit ervoor dat ze de nieuwe kansen aangrijpen die de opkomende economische context gaat creëren. Op die manier zullen we morgen misschien geen gendergelijkheid bereiken in de technologie, maar althans een flinke stap in deze richting zetten! ● 1 In haar studie Women in the Digital Age (2018) 20 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 Julie Foulon, CEO van Girleek D.R.

VIND DE DIGITALE HULP DIE JOU HELPT ONDERNEMEN Laat je bijstaan én inspireren door lokale digitale experts. Hoe zet je die webshop nu concreet op? Wie kan een nieuw logo ontwerpen voor jouw zaak? Met dit soort vragen kan je voortaan terecht op digitaleversnelling.be. Je vindt er onafhankelijke experts uit jouw buurt én inspirerende artikels. Ze helpen jou digitaal ondernemen op de meest uiteenlopende domeinen: van e-commerce over webdesign tot e-mailmarketing, sociale media en IT-security. Telenet Business-klant of niet! Surf nu op digitaleversnelling.be! Désiré Dupas Digitale expert Meer info en voorwaarden op digitaleversnelling.be

Enterprise Europe Network Ideeën Het exportparcours omvat ook innovatie Internationalisering is een noodzaak in de meeste sectoren van de Brusselse economie. De Belgische markt is te klein en de concurrentie te groot voor een bedrijf dat op lange termijn wil groeien. Expansie op nationale schaal volstaat dan niet. Kortom, wie internationaal gaat via een innovatieve en/of technologische oplossing, creëert een win-winsituatie tussen degene die een technisch product aanbiedt en degene die het integreert in zijn portfolio. Deze aanpak vult de louter commerciële aanpak aan van agentuur- en distributieovereenkomsten, waarbij het EEN-team van Beci u kan helpen. Hoe bewandelen we verder de weg naar een internationalisering die berust op technologische samenwerking of collaboratieve innovatie? Wel, dit kan door zich – met de hulp van EEN-experts van hub.brussels – voor te bereiden op de deelname aan ontmoetingsplatforms die het EEN-netwerk aanbiedt. Voorbeelden zijn Mobile World Congress, Medica, IoT. Daarop kunt u vooraf afspraken maken met potentiële klanten of partners. ● Het voorbeeld van Upcom H et expertenteam van Enterprise Europe Network (EEN) van hub.brussels specialiseert zich in de ondersteuning van elk bedrijf met internationale ambities. EEN helpt ook bedrijven die hun positie in het buitenland willen bevestigen, door technische innovatie van zijn product, dienst of knowhow in de verf te zetten. Het klinkt misschien wat abstract. De voorbeelden hieronder kunt u daarom als inspiratiebron gebruiken voor uw eigen aanpak van internationale strategische ontwikkeling. Het EEN-team van hub.brussels staat u hoe dan ook terzijde met raad en daad: • U hebt een product of technologie ontwikkeld die u wilt aanbieden voor acquisitie op een niet-exclusieve basis. U bent bereid om de overdracht van technologie te ondersteunen, met de levering van extra begeleidingsdiensten; • U biedt een licentie aan of wilt een productlicentie aanschaffen; • Uw bedrijf begint aan de ontwikkeling van een innovatief product of een innovatieve oplossing. Om deze ontwikkeling voort te zetten, is uw onderneming op zoek naar een combinatie van specifieke bestaande technologieën of kennis; • Uw bedrijf begint een innovatief product of een innovatieve oplossing te ontwikkelen. Het heeft nu een nog te ontwikkelen technologie nodig om het project verder te zetten. Het zoekt dus een partner met de nodige technologische expertise. Upcom specialiseert zich in informatietechnologie. Haar teams hebben onder andere Ageify ontwikkeld: een nuttige tool voor de bescherming van minderjarigen, die e-handelaars of online content providers in staat stelt om de leeftijd van hun gebruikers te controleren. Upcom maakt voor zijn export al enkele jaren gebruik van de EEN-diensten via hub.brussels. Kostas Flokos, CEO van Upcom: "We nemen regelmatig deel aan matchmaking events (zogenaamde brokerage events) die EEN organiseert. Hierdoor kunnen we profiteren van vooraf geregelde afspraken op grote beurzen zoals het Mobile World Congress. Het doel is drieledig: onze knowhow promoten en klanten ontmoeten; internationale partners vinden die complementaire technologieën aanbieden; en tot slot partnerschappen vormen om deel te nemen aan door de Europese Commissie gefinancierde samenwerkingsprojecten op het gebied van onderzoek en innovatie.” Naast brokerage-evenementen werd Upcom geselecteerd om dankbaar gebruik te maken van adviesdiensten inzake innovatiebeheer. Deze diensten worden door de Europese Commissie 22 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 gefinancierd en door EEN verstrekt. Kostas Flokos: "Dit geeft ons tools en extern advies om effectief na te denken over onze innovatiestrategie, structuur, processen en cultuur. Op die manier willen wij ons innovatiepotentieel ontsluiten en de groei versnellen. Daarnaast genieten we steun van een EEN/hub.brussels consultant die ons op lange termijn begeleidt bij vraagstukken op het gebied van innovatie en internationalisering. » © Getty

Internationaal Bakker Debailleul bereikt zijn doel: de Emiraten Wanneer hij in oktober van vorig jaar deelnam aan een economische missie naar de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), verwachtte David Giordano, de CEO van banketbakkerij en chocolatier Debailleul natuurlijk niet dat hij een paar weken later zijn eerste bestelling zou verzenden. Vandaag is hij aan de derde levering toe. I n november 2018 deed de banketbakkerij en chocolatier Debailleul zijn grote terugkeer in Brussel met opening van een nieuw verkooppunt op de Grote Markt. Zijn toen kersverse CEO David Giordano dacht al aan de volgende stap, namelijk de internationale expansie. “In Japan waren we al goed gevestigd en had het merk niets meer te bewijzen. De tijd was rijp om nieuwe gebieden te verkennen. De Emiraten stonden op het lijstje.” In september 2019 was er sprake van een mogelijke deelname aan een economische missie naar Dubai, georganiseerd door Beci. Dit werd een schot in de roos. De missie verliep in nauwe samenwerking met het Enterprise Europe Network (EEN), waar Beci lid van is. “Dit netwerk werd in 2008 door de Europese Commissie opgericht en is nu actief in ruim 60 landen. EEN wil net als Beci ZKO’s en KMO’s helpen internationaal te exporteren”, verduidelijkt Sybille Motte, International Trade Advisor bij Beci. “We vergezelden een delegatie van 10 mensen uit verscheidene sectoren. Onze leden kregen de gelegenheid om gedachten te wisselen met leden van de Kamer van Koophandel van Dubai en van de Britse, Italiaanse, Hongaarse en Griekse Kamers die eveneens aan de reis deelnamen.” David Giordano heeft zijn succes gedeeltelijk te danken aan deze missie: “De planning was bijzonder druk. We hebben veel mensen kunnen ontmoeten. Vijf dagen aan een stuk waren we non-stop bezig. De missie vond voornamelijk plaats in Dubai, maar we verplaatsten ons ook naar de Emiraten Abu Dhabi en Ras al Khaimah. Het Beci-team had een zeer goed inzicht in de behoeften van de deelnemers. Ik heb deze markt onmiddellijk kunnen betreden, zonder voorafgaande verkenningstocht.” Sybille Motte begeleidde de missie ter plaatse. Ze onderstreept dat een succesvolle deelname aan een dergelijk evenement vooral afhangt van de proactiviteit van de deelnemer. Dat had David Giordano blijkbaar heel goed door: “Wij moeten relaties aanknopen en contacten leggen. Beci of de Awex (die ook van de partij was, nvdr) zijn schitterende facilitators. Zij openen voor ons de deuren, maar daarna is het aan ons om de relatie tot stand te brengen.” “Beter dan ik me had kunnen voorstellen” Giordano maakte van de reis gebruik om oude contacten te hernieuwen. Het initiatief wierp zijn vruchten af, want een van hen is ondertussen zijn eerste Emirati klant geworden. “Alles verliep gelijktijdig en heel spontaan. Onze producten worden vandaag verdeeld in het Forever Rose Café, een zeer hoogwaardig theesalon in Abu Dhabi. De eerste levering was een test, om de producten te selecteren die in het theesalon zouden worden aangeboden. In drie dagen tijd was alles verkocht. De derde bestelling van deze klant is zonet vertrokken.” Op de vraag of hij dit dat verwacht, antwoordt hij een nog steeds een bétje verbaasd: “Och nee, helemaal niet. Deze reis heeft veel meer opgeleverd dan ik me had kunnen voorstellen. Je moet attent zijn op de bestaande kansen, ook al vallen die niet meteen op. 95% van de ‘food and beverage’ consumptie in de Emiraten is ingevoerd. De concurrentie is hard. Je moet de beste zijn in je vakgebied.” David Giordano denkt nu al aan de toekomst: “Onze klant gaat andere theesalons openen, eerst in Dubai en daarna in Riyad en Doha.” Maar hij zal zich in geen geval op deze ene klant richten. De CEO van Debailleul heeft al contacten gelegd met de administratie van Ras al Khaimah en met BelExpo, de coordinator van het Belgisch paviljoen op de Dubai Universal Expo, van 20 oktober 2020 tot 10 april 2021. Dit is een extra kans om de aanwezigheid van Debailleul in de regio te ontwikkelen. Informatie: Sybille Motte, International Trade Advisor - Tel. +32 2 563 68 54, smo@beci.be ● Door Vinciane Pigarella Brussel Metropool - maart 2020 ❙ 23 D.R.

Grow Your Business Hobbelige groeipaden : “Durf de lat van bij het begin hoog genoeg te leggen” Vallen, opstaan en weer doorgaan: het is dagelijkse kost voor de meeste ondernemers, maar wat te doen als het even wat minder goed vlot? En hoe vis je tijdig uit wat de meest optimale groeistrategie is voor jouw bedrijf? Davy Kestens – jarenlang hét uithangbord van de nieuwe generatie Vlaamse technologie-ondernemers in Silicon Valley – en Toon Vanagt – serial entrepreneur en lean startup-coach – klappen uit de biecht. A mper 23 was hij, toen hij Sparkcentral bouwde. Met die software (?) speelde Kestens in op de groeiende nood bij bedrijven aan een soort van centraal, een platform om vragen en klachten van klanten via sociale media en mobiele kanalen op te vangen. “Toen nog ter ondersteuning,” blikt hij terug. “Toen ik met dat bewuste prototype live ging, bleken er hier en daar wel wat mensen geïnteresseerd, maar de bal is pas echt aan het rollen gegaan toen Volkswagen plots geïnteresseerd bleek.” Het was de periode waarin onder meer berichtendienst Twitter als een komeet de hoogte inschoot, en plots ontdekte ook het bedrijfsleven het potentieel én het gevaar van de nieuwe sociale media. “Ik ben Sparkcentral toen hier en daar beginnen te pitchen, maar geen haar op mijn hoofd dat eraan dacht om toen naar de VS te trekken. Via één van die events hier in België kwam ik in contact met Sébastien De Halleux, een landgenoot die toen al in San Francisco woonde. Hij had enkele jaren eerder Playfish uit de grond gestampt, een bedrijf dat computerspelletjes bedacht, en verkocht het enkele jaren later al door voor 400 miljoen dollar. Om maar te zeggen: als zo iemand belangstelling toonde, dan betekende dat wel iets.” Amper enkele weken na zijn eerste gesprek met De Halleux – we schreven toen 2011 - zat Kestens al op het vliegtuig richting San Francisco. Hij zou er ruim zeven jaar blijven wonen en werken, en bouwde Sparkcentral in die periode uit tot een van de meest opvallende Belgische technologieverhalen. Negen jaar later woont en werkt Kestens opnieuw in België, en hoopt hij met zijn nieuwe bedrijf Cake de banksector het vuur aan de schenen te leggen. En daarbij heeft hij ook de nodige lessen getrokken uit zijn Amerikaanse avontuur, zo blijkt. “Ik had aanvankelijk heel wat twijfels, toe ik naar Californië trok. Ik kende daar niemand, had welgeteld één afspraak ter plekke en had een flink deel van mijn spaarcenten geïnvesteerd in een vliegticket. Maar zie: na die ene lunch met De Halleux stond mijn agenda voor de rest van de week al meteen min of meer volgeboekt. Hij introduceerde me meteen bij een lokaal accountingbureau, enkele pro Deoadvocaten en een handvol potentiële investeerders. En bovendien stelde hij me zelf meteen ook een bepaald bedrag ter beschikking om mijn business daar verder uit te bouwen.” Als Kestens nu op die periode terugblikt, dan heeft hij het over ‘de kracht van het netwerk’. “Amerikaanse ondernemers zijn niet enkel onbeschaamd ambitieus, ze helpen vooral ook elkaar heel snel aan nieuwe en nuttige contacten en durven er van bij het begin voluit voor te gaan. Tot vandaag valt het me op dat het Belgische ondernemers vaak aan die brandende ambitie ontbreekt,” zegt Kestens. “Als je anno 2020 met een echt innovatieve startup begint, dan moet je de lat van bij het begin ook voldoende hoog durven te leggen. Heb je niet het gevoel dat een omzet van een miljard euro op langere termijn haalbaar is, begin er dan niet aan.” 24 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 © Getty

Grow Your Business Twee maanden kapitaal Aanvankelijk was het ook voor de Belgische lefgozer nochtans lang niet al goud wat blonk in Californië: nadat zijn startup het eerste jaar ruim een miljoen dollar verbrand had, bleef het wachten op een grote betalende klant. Het is wellicht een combinatie van blind geloof in de eigen technologie en jeugdige overmoed die Kestens toen gered heeft. “We zaten eigenlijk wat voor op de markt: het probleem was nog niet groot genoeg om bedrijven ook al echt over de streep te trekken om in ons platform te investeren. Op een gegeven moment beseften we echt dat we nog hooguit voor twee maanden kapitaal hadden. We hebben toen effectief al een volledig scenario uitgetekend om de boeken te sluiten. Toen het water ons echt aan de lippen stond, hadden we al één betalende klant, Delta Airlines, maar we mochten hen niet uitspelen in een PR-campagne. Ik heb het bedrijf toen echt dagelijks bestookt met telefoontjes, tot ze groen licht gaven om een PR-video te maken. Daarop hebben we beslist om hoog spel te spelen, en de helft van het resterende kapitaal te investeren in een promofilmpje met Delta Airlines. In de hoop zo ander vliegmaatschappijen over de streep te trekken. Dat bleek een goede gok: enkele weken later hadden twee andere maatschappijen een contract getekend en waren we vertrokken, waardoor we ook vers investeringsgeld konden ophalen.” Als Kestens vandaag op die lastige periode terugblikt, kan hij groeibedrijven maar één raad geven: zet de stap om op korte termijn echt een grote sprong voorwaarts te maken veel vroeger. “We hebben met Cake nu bijvoorbeeld een financieel model uitgetekend waarbij we op 250.000 Belgische gebruikers rekenen tegen eind dit jaar. Dat is al behoorlijk Heb je niet het gevoel dat een omzet van een miljard euro op langere termijn haalbaar is, begin er dan niet aan. Davy Kestens stevig, maar toch hebben we intussen ook een ander model berekend waarbij we op een half miljoen klanten tegen het jaareinde proberen te mikken. Dat is dus zéér ambitieus, maar ik heb geleerd dat je je als bedrijf vroeg genoeg extreem hard moet proberen uitdagen, en de lat zeer hoog durven te leggen.” Omgaan met je beperkingen Medio 2018 besloot Kestens naar de heimat terug te keren. Sparkcentral telde toen al ruim honderd medewerkers, en het bedrijf kon grote B2C-bedrijven zoals Delta Airlines, Netflix, Western Union of T Mobile tot zijn klanten rekenen. Kestens zelf was intussen al enkele jaren ceo af, en van die beslissing heeft hij naar eigen zeggen nog geen minuut spijt gehad. “Op een gegeven ogenblik heb ik, mede op aansturen van mijn raad van bestuur, beslist om een externe ceo binnen te halen. Tijdens het groeitraject van mijn bedrijf was ik er al snel achter gekomen dat ik zelf een ondernemer ben, geen manager. Nieuwe concepten of ideeën from scratch opbouwen en naar de markt brengen, dat is wat me boeit en voortstuwt. Op een gegeven moment gaan er evenwel andere dingen doorwegen bij de opbouw van zo’n bedrijf: de operationele vaardigheden, het people management, noem maar op. Ik heb in San Francisco geleerd dat ik daar echt niet goed in ben. Onze nieuwe ceo is er snel in geslaagd om het bedrijf naar een hoger niveau te tillen. Heel wat ondernemers zien dat zelf niet in, maar als je kan terugvallen op een goede raad van bestuur dan leert die je ook om te gaan met je eigen limieten en beperkingen.” Die les heeft Kestens ook goed in het achterhoofd gehouden toen hij eind 2018 besloot om in eigen land een nieuw bedrijf op te starten. Al van bij de prille start verzamelde hij vijf co-founders rond zich, en nam hij zichzelf voor om amper operationele taken op te nemen. “Ik houd me vooral bezig met de strategische visie op lange termijn, en ga op zoek naar potentiële klanten en investeerders,” klinkt het. Hij besloot met Cake ook heel bewust af te wijken van het ‘traditionele’ groeipad van technologie-startups. “Die botsen op een interessant idee of op een innovatieve technologie, schrijven daar vervolgens een nieuwe code voor en gaan dan op zoek naar mogelijke klanten. Haast op goed geluk, zeg maar. Met Sparkcentral ben ik er ook zo ingerold, en toevallig bleek daar net op dat moment ook een sterk groeiende markt voor te ontstaan. Anno 2020 is dit in mijn ogen een achterhaalde aanpak. Alvorens je een prototype en een bedrijf begint te bouwen, moet je nu eerst voor jezelf uitgeklaard hebben welk probleem je daarmee hoopt op te lossen. Of op welke nood in de markt je kan inspelen. Wij wilden geen software beginnen ontwikkelen zolang we niet minstens één toezegging hadden. Enkele maanden later hadden we er al tien op zak, en pas dan zijn we gestart met de eigenlijke productontwikkeling. We hebben die klanten daarbij ook heel nauw betrokken. Zo’n model biedt je de zekerheid dat er een aantal bedrijven ook echt bereid zijn te betalen voor je nieuwe technologie. Toen we dan eindelijk effectief ons product begonnen te ontwikkelen, waren we dan ook zeker dat we al minstens een aantal bedrijven achter de hand hadden die daarvoor ook zouden willen betalen. Wij hadden Cake nog niet eens gelanceerd toen we al zesgetekende contracten hadden. Een goede startup met een stevig groeipotentieel moet daarnaast ook terug kunnen vallen op een ervaren seBrussel Metropool - maart 2020 ❙ 25 © Debby Termonia

Grow Your Business nior team. Pas als aan al die voorwaarden voldaan is, kan zo’n bedrijf ook voldoende snel schalen en groeien.” Beginnersfouten De lat mag vandaag dan al een stuk hoger liggen voor de gemiddelde startup, Kestens ziet tegelijk ook een pak meer belangstelling en bereidheid tot samenwerking vanuit de bedrijfswereld. Hij beseft namelijk dat startups beter geplaatst zijn om in te spelen op de ingrijpende technologische disruptie van vandaag. En spelen dus beter in op de daaruit voortvloeiende vraag naar innovatie, uit haast elke bedrijfssector. “Enerzijds is dat natuurlijk goed nieuws, anderzijds betekent het ook dat er meer concurrentie komt en dat je er als starter van bij het prille begin ook echt wel moet staan. En dit geldt net zo goed hier als in Silicon Valley, het is een wereldwijde trend. Wat wél nieuw is, is dat er ook in België veel vlotter startkapitaal ter beschikking komt. Niet zozeer omdat banken nu plots massaal in de rij staan om te investeren, maar eerder omdat bijvoorbeeld kapitaalkrachtige families eerder in een beloftevolle startup willen investeren dan hun centen op de bank te laten staan of alles in vastgoed te investeren. Startups zijn vandaag een interessant alternatief geworden, maar startende ondernemers moeten er wel over waken niet te vaak te vervallen in dezelfde beginnersfout. Heel vaak blijken de eerste medewerkers die ze aan boord halen mensen die min of meer dezelfde leeftijd en hetzelfde profiel hebben als zijzelf. Met als gevolg dat zij meestal ook dezelfde fouten dreigen te maken. Dit verklaart ook waarom zoveel technologie-startups finaal toch nog met het hoofd tegen de muur lopen.” Klankbord Toon Vanagt, vandaag zelf nog managing partner van software as a service-bedrijf data.be maar ook al jarenlang actief als lean startup-coach, sluit zich grotendeels aan bij de bevindingen en tips van Davy Kestens. “Een van de grootste gevaren voor starters die in een stevige groeispurt zitten, is dat ze te veel gefocust zijn op het eigen traject en te weinig oog hebben voor allerlei veranderende omgevingsfactoren. Die focus is op zich niet onlogisch als zo’n bedrijf je eigen kindje is, maar je mag er niet door verblind raken. Wil je niet in die val trappen, laat je dan zo snel mogelijk omringen door mensen die wél het overzicht behouden. Dat kunnen een aantal ervaren bestuurders zijn die bij voorkeur ook behoorlijk complementair zijn, maar net zo goed een handvol externe adviseurs die behoorlijk thuis zijn in jouw sector. Een andere optie is natuurlijk dat je van bij het prille begin op zoek gaat naar een mede-oprichter, zodat je minstens als elkaars klankbord kan fungeren. En inderdaad, op termijn moet je als oprichter vaak ook de moed hebben om een stap terug te zetten als ceo, zoals ook Kestens heeft gedaan.” Va26 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 nagt wordt naar eigen zeggen wel vaker aan mouw getrokken door groeibedrijfjes die met succes die opstartfase doorsparteld hebben, maar dan plots inzien dat ze niet goed meer gewapend zijn voor de nieuwe uitdagingen die op een gegeven ogenblik sowieso op hen afkomen. “Dan heb je vaak ook nood aan medewerkers met een ander profiel,” klinkt het. “Ik Laat je omringen door mensen die wél het overzicht behouden. Dat kunnen een aantal ervaren bestuurders zijn die bij voorkeur ook behoorlijk complementair zijn. Toon Vanagt heb dat zelf ook meegemaakt bij mijn eerste bedrijfje, maar ik kon toen gelukkig terugvallen op een co-founder die wél over het geduld en de kwaliteiten beschikte om ook de dagelijkse operationele leiding succesvol in te vullen.” Hamvraag hierbij: hoe herken je zo’n moment? Wanneer weet je dat het tijd is om andere profielen binnen te halen? “Vaak kenmerkt dat moment zich door een soort van pre-burnout,” geeft Vanagt aan. “Je bent niet echt gelukkig meer met de taken die je elke dag voorgeschoteld krijgt, er treedt een zekere onverschilligheid op. Het is extreem belangrijk dat je op zo’n moment leert los te laten.” Wendbaarheid Een andere cruciale beslissing is de keuze om al dan niet met externe investeerders in zee te gaan. En vooral: de juiste timing daarvan. “Het klinkt wat sullig, maar als starter kan je net zo goed té vroeg geld ophalen, zeker vandaag. Er is nog altijd heel veel investeringskapitaal beschikbaar, en starters die zichzelf relatief goed kunnen verkopen, hebben het vandaag dan ook niet echt lastig om geld op te halen. Daarbij riskeer je dan wel een nog niet volledig rijpe business te snel op te branden, bijvoorbeeld door vroegtijdig naar het buitenland te trekken. Of door je platform in een te vroege fase vol te stoppen met allerlei nieuwe technologie. Dergelijke investeringen zorgen voor meer druk, waardoor je als starter veel van je innovatievermogen en wendbaarheid dreigt te verliezen. Zo maak je je bedrijf vleugellam, en voor je het weet ben je ook volledig overgeleverd aan enkele venture capitalists, die op heel korte termijn rendement willen zien. Nu, om eerlijk te zijn: bij één van mijn eigen startups heb ik heel lang ingezet op een puur organische groei, en had ik achteraf bekeken wellicht sneller kapitaal moeten ophalen. De juiste timing is dus extreem belangrijk, maar wordt ook sterk beïnvloed door allerlei externe factoren. Jawel, als ondernemer moet je soms ook wat geluk hebben (lacht).” ● Filip Michiels

KANTOREN TE KOOP eshop VERKOCHT CV OPPORTUNITEITEN VOOR ZELFSTANDIGEN EN KMO’S IN BRUSSEL GENIET VAN TALRIJKE PREMIESOM UW ACTIVITEITEN TE BOOSTEN! ONTDEK WAT NIEUW IS OP WWW.PREMIESKMO.BRUSSELS

Grow Your Business Growth hacking: digitale marketing op speed “Digitale marketing staat vandaag nog min of meer in de kinderschoenen,” stelt Jean-Christophe Cuvelier, ceo en medeoprichter van het Brusselse growth hacking-bedrijf Mad Kings, gespecialiseerd in geavanceerde digitale marketing. “Terwijl bedrijven nochtans zouden moeten beseffen dat een diepgaand inzicht in klantendata flink wat extra groeipotentieel biedt.” M ad Kings dat onderdak vond in een prachtig gerenoveerd pand vlakbij de VUB, zag het daglicht in 2016. Vanuit de vaststelling dat digitale marketing almaar technischer wordt, en dat nog maar heel weinig mensen inzien waar het écht om draait. “Wij proberen de intelligentie van ontwikkelaars en marketeers samen te brengen. Marketing wordt daardoor niet goedkoper, maar wel een heel stuk efficiënter. Met dank aan de integratie van een hele rist verschillende online-tools én een veel snellere en betere verwerking van de data die bedrijven daaruit kunnen puren.” Jullie bestaan ruim drie jaar, maar tellen al ruim twintig medewerkers en zijn intussen uitgegroeid tot een van de belangrijkste spelers in België op vlak van growth hacking: hoe kan je nu als growth marketeer precies het verschil maken? Jean-Christophe Cuvelier: Alles begint met data. Voor wie een beetje vertrouwd is met digitale marketing zal dit geen verrassing zijn, maar de doorsnee digitale marketeer vertrouwt daarbij nog altijd grotendeels op Google Analytics. Hij leert daaruit dan bijvoorbeeld hoeveel bezoekers de website op een bepaalde dag getrokken heeft, of hoeveel volgers het bedrijf heeft op Instagram. Interessante informatie, maar in 28 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 se draait het daar niet om voor een bedrijf: wat écht telt, is de conversiegraad. Als je met andere woorden op een dag vijfhonderd bezoekers hebt kunnen lokken, hoeveel daarvan hebben dan ook verdere stappen gezet? Elke klant die een online-aankoop verricht, volgt een bepaald traject voor echt tot die aankoop over te gaan. Als growth marketeer proberen we in te spelen op alle verschillende etappes in dat traject. Licht die etappes eens kort toe. We onderscheiden zes etappes: de bewustmaking, de klantenverwerving, de activering van nieuwe klanten, de klantenretentie, de klant als ambassadeur en finaal de waardecreatie. In de eerste fase ga je als bedrijf op zoek naar digitale instrumenten en technieken die ertoe kunnen bijdragen dat zoveel mogelijk potentiële klanten je merk of bedrijf leren kennen. Vervolgens moet je eerst je klanten beter leren kennen: hoe kan je hen identificeren, bereiken en vervolgens ook in het juiste segment onderbrengen? In een derde fase probeer je potentiële klanten te activeren, door hen in contact te brengen met één van je producten. Een bedrijf als Apple heeft dit altijd heel slim aangepakt: het probeerde de consument ervan te overtuigen zich één van de goedkoopste producten uit het gamma aan te schaffen, de iPhone of de iPad dus. Een goede gebruikservaring moest hen dan overtuigen om ook de duurdere Apple-producten aan te kopen. In deze activeringsfase is een goede klantenervaring dus van cruciaal belang, en op dit vlak hebben de meeste bedrijven nog een lange weg af te leggen. Eens die horde genomen, komen we bij de klantenretentie: je moet klanten er ook van overtuigen om je producten te blijven gebruiken. Kijk maar naar de inspanningen die een bedrijf als Facebook op dat vlak doet. In de voorlaatste etappe - als de klant tevreden blijkt over je producten - moet je van hem ook een soort ambassadeur proberen te maken. Last but not least is er dan de waardecreatie: welke strategieën zet je als bedrijf in om waarde te creëren met je product of dienst? © Getty

Grow Your Business Al die etappes lijken me weinig te verschillen van een klassieke offline-klantenstrategie. Dat klopt, we hebben het warm water zeker niet opnieuw uitgevonden. Maar terwijl het merendeel van de digitale marketingagentschappen vooral op de eerste twee etappes focust, hanteren wij een zogenaamde full funnel-aanpak. Het volstaat in 2020 dus niet langer om je als bedrijf online in de markt te zetten via Facebook, Instagram of Twitter en daarnaast in contact te proberen komen met potentiële klanten via je eigen website. Bedrijven moeten ook veel zwaarder inzetten op de vier volgende etappes, en vooral: ze moeten daarbij een geïntegreerde strategie hanteren. Ik zou de bedrijven niet te eten willen geven – vaak ook grote multinationals in ons land – waar verschillende afdelingen elk vanuit hun eigen silo zich met één van die vier aspecten bezighouden. Terwijl een consument vandaag gewoonweg op eenzelfde globale klantenervaring moet kunnen rekenen doorheen het volledige traject. Is het probleem nu net niet dat al die etappes vaak ook een heel andere expertise en specialisatie vragen, die je niet van de doorsnee marketeer kan verwachten? Precies. Niemand zal het pakweg een copywriter kwalijk nemen dat hij geen kaas heeft gegeten van vernieuwende grafische technieken, maar net daarom is er nood aan specialisten die wél het volledige plaatje in het achterhoofd houden. Een marketeer die bepaalde beslissingen neemt zonder daarbij meteen ook een designer of programmeur mee in het bad te trekken, dat werkt gewoonweg niet meer. Er moet veel meer synergie zijn. Wat kunnen grote of meer traditionele bedrijven op dat vlak leren van startups? Startups hebben het voordeel dat ze door hun beperkte schaalgrootte vaak heel snel kunnen schakelen. Ze kunnen, om het in growth hacking-termen te zeggen, veel sneller nieuwe concepten uittesten. Grote bedrijven werken meestal maandenlang aan een vernieuwende aanpak. Pas als alles min of meer op punt staat, gaan ze daarmee de markt op om het nieuwe concept uit te testen. In onze ogen is dit een voorbijgestreefde aanpak: wij werken een heel eenvoudige, nog embryonale versie uit van een nieuw concept en proberen binnen een tijdspanne van enkele weken al meteen een minicampagne te lanceren. Na hooguit een maand weten we dus ook of die aanpak aanslaat en kunnen we ook bijsturen. Zo’n werkwijze spaart bedrijven uiteraard ook handenvol geld uit. Waarom heeft growth hacking op korte tijd zo sterk aan belang gewonnen, wat is er precies veranderd in vergelijking met vijf jaar geleden? Snelheid, daar draait het allemaal om. Als je vandaag een nieuw product lanceert, kan het overmorgen al gekopieerd zijn. Bovendien zorgt de wereldwijde concurrentie er ook voor dat bedrijven veel meer moeten doen terwijl het beschikbare budget niet is meegegroeid. Ook kostenoptimalisatie heeft dus sterk aan belang gewonnen. Als growth marketeers zijn we niet noodzakelijkerwijs de allerbesten om een nieuw product in de markt te zetten, maar we helpen bedrijven wel om het bestaande klantentraject te optimaliseren voor eenzelfde Eric Rodriguez en JeanChristophe Cuvelier: de oprichters van Mad Kings. Een marketeer die bepaalde beslissingen neemt zonder daarbij meteen ook een designer of programmeur mee in het bad te trekken, dat werkt gewoonweg niet meer. budget. Dat doen we door de conversiegraad op te krikken. Vroeger had je bijvoorbeeld twee conversies op honderd bezoekers van je website, en om dat aantal te verdubbelen werd dan prompt ook het marketingbudget verdubbeld. Meer inzicht en een doorgedreven analyse van het volledige klantentraject kunnen volgens ons voor een beter rendement zorgen. Hoe leggen jullie dan precies de vinger op de wonde? Daarvoor zetten we maximaal in op data. Waarom resulteren 100 bezoekers op je site finaal maar in twee aankopen? Een doorgedreven analyse van de verschillende etappes in het volledige traject leert ons waar nu precies de grootste uitval is. Daarnaast experimenteren we ook met nieuwe concepten, die dus ook al heel snel getest worden. Hebben alle bedrijven sowieso ook al voldoende kwalitatieve data ter beschikking? Ik zie het ook als onze taak om bedrijven te overtuigen van de noodzaak om voldoende goede data te verzamelen en vervolgens ook de juiste analysetools te installeren. Daarom hebben we hier dan ook een aantal data-wetenschappers in dienst. De doorsnee digitale marketeer beschikt namelijk niet over de noodzakelijke technische expertise, en de doorsnee ontwikkelaar heeft dan weer weinig kaas gegeten van marketing. Daar zit wat mij betreft een stevig gat in de markt. ● Filip Michiels Brussel Metropool - maart 2020 ❙ 29 D.R.

Gids voor Brusselse start-ups Stel je voor: een superhandige gids met alle ins & outs van de beste co-workingadressen in Brussel. Dezelfde gids omvat ook een waslijst met contacten die je helpen om je zaak op te starten, met tips van experts en te vermijden valkuilen. Tenslotte maak je ook kennis met enkele succesverhalen van Brusselse start-ups. De gloednieuwe Startup Guide Brussels is de heilige graal voor jonge ondernemers in Brussel, samengebald in 200 pagina’s. Een echte must-have voor wie de sprong wil wagen en een eigen zaak uit de grond wil stampen. Wil je een exemplaar van de Startup Guide Brussels bemachtigen ? Kom ‘m als eerste ontdekken, tijdens de officiële presentatie op 31 maart ! Info & inschrijvingen : hub.brussels/nl/stg20

Grow Your Business De multinational van de toekomst is vooral ook micro Ze gaan door het leven als micro-multinationals: relatief kleine bedrijven die ondanks hun beperkte schaalgrootte met hun producten moeiteloos de hele wereld veroveren. Met dank aan nieuwe technologie, de beschikbaarheid van uiterst efficiënte communicatietechnologie én een zeer grote interne flexibiliteit. P olsbandjes, oordopjes, badges, drinkbekers, displays: je kan het zo gek niet bedenken of het rolt bij Orakel – een Kempische KMO met een zeventigtal medewerkers – van de band. In alle mogelijke kleuren, vormen en opdrukken, gepersonaliseerd tot in het extreme. Veel sterker nog: het bedrijf bestaat vandaag 24 jaar en exporteert al naar 98 landen. Een derde van hun personeel is ook aan de slag in het buitenland, in één van de acht buitenlandse kantoren die het bedrijf intussen al telt. Hun klanten? Events en festivals, maar net zo goed supermarkten, ziekenhuizen of openbare instellingen. Hun absolute succesnummer? De polsbandjes, die nog altijd goed zijn voor zowat vijftig procent van de omzet. “Het begon allemaal in onze keuken, met de import vanuit de VS van polsbandjes die onder meer gebruikt werden als toegangscontrole op allerlei evenementen,” vertelt Dirk Spooren, medeoprichter van Orakel. “Het internet stond toen echt nog in de kinderschoenen, en dus trokken we overal in Europa naar beurzen om daar Orakel is een perfecte illustratie van een trend die zich de voorbije jaren almaar sterker doorzette, waarbij ook relatief kleine KMO’s nieuwe markten aanboren in landen waar u en ik vaak amper al van gehoord hebben. nieuwe klanten te ontmoeten. We zaten met een klein en licht product en we waren actief in een bijzonder specifieke niche. Export was op dat moment dan ook het meest voor de hand liggende groeipad. Bovendien ging het ook om zeer goedkope producten. Dan heb je ook grote volumes nodig om voldoende marge te realiseren.” D.R. Sofie Hermans et Dirk Spooren (Orakel) Met dank aan de constante focus op innovatie, zo klinkt het. Orakel is een perfecte illustratie van een trend die zich de voorbije jaren almaar sterker doorzette, waarbij ook relatief kleine KMO’s nieuwe markten aanboren in landen waar u en ik vaak amper al van gehoord hebben. De wereldwijde doorbraak van de online-handel én de ongebreidelde groei van zeer efficiënte communicatiekanalen speelden daarin een sleutelrol. Tegelijk hebben die micro-multinationals ook een aantal troeven in vergelijking met veel grotere bedrijven die uiteraard net zo goed van de boomende online-handel en uiterst snelle communicatietechnologie kunnen meegenieten. Dankzij hun wereldwijde klantenkring zijn ze niet enkel snel mee met nieuwe markttrends, hun kleinere omvang laat hen ook toe om daar vanuit de eigen organisatie een stuk sneller en wendbaarder op in te spelen. Bovendien staan ze doorgaans ook veel dichter bij de eindklant dan veel grotere bedrijven, waardoor ze hun productenportfolio zeer doelgericht kunnen aanpassen. Brussel Metropool - maart 2020 ❙ 31

Grow Your Business Omdat ze minder managers en beslissingsniveaus dan hun grotere concurrenten hebben, kunnen ze sneller en creatiever uit de hoek komen om nieuwe trends toe te passen in hun eigen business. Moderne technologie Amper twee jaar na oprichting opende Orakel al een eerste buitenlands kantoor in Engeland. De volgende jaren zouden er stelselmatig bijkomen, tot zelfs in Miami en Kaapstad toe. Toch was het vooral de doorbraak van het internet die al snel voor nieuwe opportuniteiten zou zorgen. Al opende dat kanaal uiteraard ook de markt voor concurrenten uit alle hoeken van de wereld. “Toen wij met die polsbandjes de Engelse markt bestormden, kregen we op een lokale beurs zelfs nog een onderscheiding voor het meest innovatieve product. Een jaar later moesten we al opboksen tegen een viertal concurrenten,” blikt commercieel directeur Sofie Hermans terug. Het idee als zou een micro-multinational niet veel meer zijn dan een goed uitgebouwde online-winkel klopt helemaal niet. Maar het is wél zo dat een haast continue digitale innovatie als een rode draad doorheen onze groei en ontwikkeling loopt, in combinatie met een zeer persoonlijke dienstverlening.” In 2020 kan je producten zoals die van Orakel, die tot vandaag nog altijd in ons land geproduceerd worden, uiteraard overal vinden en bestellen. Hoe slaag je er dan toch in om als relatief kleine Belgische KMO in haast honderd landen een voet tussen de deur te krijgen? “Die eigen productie is zonder twijfel een belangrijke factor,” klinkt het. “Daardoor zijn we niet afhankelijk van een of andere producent in het verre Oosten en kunnen we bovendien ons gamma ook heel sterk personaliseren. Daarnaast hebben we er altijd over gewaakt om heel erg bereikbaar te blijven voor onze klanten, en daarin speelt moderne technologie natuurlijk een cruciale rol. Klanten kunnen ons bereiken via mail of telefoon, maar net zo goed via whatsapp of een speciaal chatkanaal. Zoiets schept vertrouwen, niet in het minst als klanten promotiemateriaal bestellen met een scherpe deadline in het achterhoofd. Last but not least proberen we heel erg goed naar onze klanten te luisteren: we innoveren echt op maat, en net daardoor onderscheiden we ons van concurrenten die uitsluitend standaardartikelen aanbieden.” Doorgedreven personalisatie Orakel zag ook al heel snel in dat, zelfs in tijden van webshops en boomende online-handel, strategisch 32 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 uitgekozen lokale kantoren nog altijd een grote meerwaarde kunnen bieden. Zo bedient het bedrijf vanuit het kantoor in Miami niet enkel de binnenlandse Amerikaanse markt, maar tegelijk ook de hele ZuidAmerikaanse markt. “Omgekeerd leren we soms ook dat een bepaalde markt zo eigen en specifiek is, bijvoorbeeld Japan, dat de meerwaarde van een eigen kantoor daar te klein is. In dat geval gaan we op zoek naar betrouwbare lokale verdelers die de markt als hun broekzak kennen,” geeft Sofie Hermans aan. “Zeker in onze beginjaren waren die kantoren levensbelangrijk voor onze groei, omdat ze vaak ook als een hub in een bepaald deel van de wereld fungeerden. Mochten we vandaag dezelfde business uit de grond stampen, dan zouden die kantoren misschien een minder doorslaggevende rol spelen. Fysieke contacten in een markt blijven hoe dan ook belangrijk om de vinger aan de pols te houden. Daarom ook zakken we jaarlijks toch nog af naar enkele grote beurzen wereldwijd.” Hamvraag in deze: hoe boks je als micro-multinationalop tegen nieuwe online-giganten zoals Ali Express of Amazon, die uiteraard een productgamma kunnen aanbieden dat duizenden malen groter is? En die, met dank aan hun schaalgrootte, wellicht ook nog een stuk lager kunnen gaan in prijs? Dirk Spooren: “Doorgedreven personalisatie maakt in ons geval echt wel het verschil. Wat niet betekent dat iedereen vandaag zomaar vanuit zijn huiskamer een online-shop kan openen en via het net dan moeiteloos elke uithoek van de wereld kan bedienen. 38 procent van onze orders komen binnen via onze online-winkel, maar zij vertegenwoordigen hooguit 15 procent van onze omzet. Dat gaat dan vooral om de nietgepersonaliseerde of kleinere bestellingen. Met andere woorden: we trekken via die webshop wel nieuwe klanten uit die via dat kanaal onze producten leren kennen en onze dienstverlening graag even uittesten. Maar als ze vervolgens grotere of gepersonaliseerde orders willen plaatsen, dan kloppen ze rechtstreeks bij ons aan. We kunnen niet zonder die online-winkel, maar je moet als bedrijf gewoonweg alle mogelijke paden bewandelen als je zo sterk export-gedreven bent. Het internet is veel meer dan een online-winkel: heel veel klanten vinden ons ook via alle mogelijke online-advertenties die we plaatsen, en zo hebben we onze markt ook enorm uitgebreid. Het idee als zou een micro-multinational niet veel meer zijn dan een goed uitgebouwde online-winkel klopt helemaal niet. Maar het is wél zo dat een haast continue digitale innovatie als een rode draad doorheen onze groei en ontwikkeling loopt, in combinatie met een zeer persoonlijke dienstverlening en een zeer sterke focus op innovatie.” ● Filip Michiels

Grow Your Business Groene groeiers uit de hoofdstad De Europese Commissie kondigde eind 2019 een green deal aan, een ambitieuze groeistrategie die het continent tegen 2050 klimaatneutraal moet maken. Daarin zit onder meer een actieplan voor de circulaire economie. Wij gingen op bezoek bij twee Brusselse bedrijven die nog niet zo lang aan de circulaire weg timmeren: hoe levensvatbaar zijn hun businessmodellen vandaag? Julien Jacquet (Permafungi): “Geen enkel bedrijf kan vandaag nog vanuit een zuiver economische insteek werken” “ H ier oogsten we elke maand zowat 1 ton oesterzwammen.” We staan in een van de kelders van het reusachtige keldercomplex dat zich uitstrekt onder Thurn en Taxis, en rondom ons hangen overal grote zakken waaruit hier en daar oesterzwammen schuchter de kop opsteken. Julien Jacquet, mede-oprichter en bezieler van Permafungi, heeft ons net rondgeleid doorheen het ondergrondse labyrint. Hij toont ons nu vol trots het resultaat van een circulair project dat al in 2013 min of meer vorm kreeg. Permafungi laat zich nog het best omschrijven als een mix van circulaire stadslandbouw en sociale economie, en dat is niet meteen de meest evidente combinatie, erkent Jacquet. “Tot vorig jaar waren we hier met 12 mensen aan de slag, en ontvingen we ook een structurele subsidie. Vanaf dit jaar moeten we het zonder subsidies zien te rooien, en dus hebben we een aantal contracten voor specifieke projecten niet langer kunnen verlengen. 2020 wordt dus het jaar van de waarheid voor dit bedrijf , maar ik hoop dat mensen stilaan ook inzien dat geen enkel bedrijf vandaag nog vanuit een zuiver economische insteek kan werken. Wij leveren ook een ecologische en sociale meerwaarde, en dit laat zich natuurlijk niet zo vlot vertalen in klassiek economisch rendement. De hamvraag is dus: hoe valoriseren we die maatschappelijke meerwaarde? In de wetenschap dat wij hier de maatschappij ook geld besparen, bijvoorbeeld door mensen op te leiden voor de arbeidsmarkt die anders uit de boot dreigden te vallen, of door bepaalde afvalstromen recycleren.” Permafungi ontwikkelde in Brussel een model dat in theorie ook moeiteloos in andere steden zou kunnen worden nagevolgd. Jaarlijks verwijnt er in Brussel 15.000 ton koffiegruis in de vuilbak. Terwijl onderzoek aantoonde dat dit koffiegruis een ideale voedingsbodem is voor oesterzwammen. Bovendien zetten die zwammen dat koffiegruis vervolgens ook om in een ideale grondstof om meststoffen te produceren. “Met deze business gaven we ook werk aan laagopgeleide lokale jongeren,” legt Jacquet uit. “Onze fietskoeriers haalden de voorbije jaren dertig ton koffiegruis per jaar op in Brussel. Op basis daarvan produceren wij hier maandelijks een ton oesterzwammen en vijf ton natuurlijke meststoffen. Los daarvan hebben we hier intussen ook al flink wat geïnteresseerden uit andere steden opgeleid in deze productietechniek, en verkopen we ook kits die het mogelijk maken om thuis zelf oesterzwammen te kweken op basis van je eigen koffiegruis. We leveren dus op meerdere vlakken een meerwaarde, maar finaal worden we enkel afgerekend op ons harde economische rendement.” 1 Permafunghi haalde na een crowdfundingcampagne meer dan 25.000 euro op en is voorlopig gered. Brussel Metropool - maart 2020 ❙ 33

Grow Your Business Ongelijke wapens De ambitieuze groene plannen die Europa nu aankondigde, zullen Permafungi niet rechtstreeks helpen, vreest Jacquet, al begroet hij ze uiteraard wel. “Het kader volgt meestal pas achteraf, nadat een bepaald model bewezen heeft dat het werkt. Dat is de uitdaging die wij dit jaar voorgeschoteld krijgen. Ik zie mezelf niet bepaald als een irrationele groene idealist – ik heb notabene zelf een diploma handelsingenieur op zak – maar ik vind het wel jammer dat we met ongelijke wapens moeten strijden. Voor mij is het geen probleem dat je ook als groen bedrijf economisch rendabel moet zijn, maar laat ons de lat dan wel gelijk leggen voor iedereen. Willen we de groene economie echt een kans geven, dan moet je alle relevante parameters met elkaar vergelijken. En dan moet je voortaan dus zowel de negatieve als positieve impact van alle bedrijven meenemen in het verhaal. Wij hebben hier al aangetoond dat we met deze business meer recycleren dan we verbruiken. Waarom zou dat voortaan niet mee in rekening worden gebracht?” Aimilios Orfanos (Revolta): “De toegevoegde waarde van batterijen in de volledige energietransitie juist inschatten” R evolta zag pas vorig jaar het daglicht, en hoopt deels mee te kunnen surfen op de groeiende populariteit van de elektrische wagen. De startup biedt bedrijven een gerecycleerde bron voor energieopslag aan, in de vorm van gebruikte batterijen van elektrische auto’s. Daarnaast ontwikkelde het bedrijfje ook software om bedrijven vanop afstand te helpen hun energiegebruik en -opslag te optimaliseren. “Onze duurzame insteek is dus dubbel,” legt oprichter en ceo Aimilios Orfanos uit. “Enerzijds maken we gebruik van al eerder gebruikte batterijen, waardoor er op het einde van de rit zelfs geen sprake meer is van een minimale ecologische voetafdruk. Dit is lang niet het geval bij iemand die een nieuwe thuisbatterij zou aankopen en installeren in zijn bedrijf. Denk daarvoor maar aan de grondstoffen die in een batterij verwerkt zitten en aan de CO2-uitstoot die vrijkomt bij de productie van dergelijke nieuwe batterijen. Anderzijds stellen we onze klanten software ter beschikking waardoor ze telkens opnieuw ook zo efficiënt mogelijk gebruik kunnen maken van hun stroom, of die nu gewoon afkomstig is van het net dan wel van windenergie of zonnepanelen. Hierdoor kunnen ze hun energiekost stevig naar beneden halen. Iemand die vandaag een thuisbatterij in huis haalt, kan daarop pakweg stroom opslaan die afkomstig is van zonnepanelen, maar dit is lang niet altijd de meest efficiënte en goedkope oplossing. In de winter bijvoorbeeld zal er weinig of geen stroom worden opgeslagen, waardoor je batterij dan amper gebruikt wordt. Op andere momenten kan het gewoonweg ook voordeliger zijn om op zo’n batterij eerder 34 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 netstroom te gaan stockeren. Dankzij onze slimme software maken wij van je batterij ook een intelligente batterij.” Supermarktketens Het aantal afgedankte batterijen van elektrische auto’s is momenteel nog relatief beperkt – omdat die markt zelf ook nog niet zo sterk ontwikkeld is – maar Revolta stapte onlangs ook in het nieuw consortium Watt4Ever, waarvan onder meer ook Febelauto deel uitmaakt. Op die wijze moet het bedrijf uitgroeien tot een belangrijke partner in de recyclage van afgedankte batterijen van elektrische wagens in ons land. Bedrijven die met Revolta in zee gaan, betalen voor zo’n gerecycleerde batterij zowat 65 procent van de prijs van een volledig nieuwe batterij. De Brusselse startup sloot eind vorig jaar al een contract af met een van de grootste supermarktketens van het land, dat voor twee vestigingen een gerecycleerde batterij bestelde. “We zijn eigenlijk pas enkele maanden echt operationeel, en we merken dat er in tal van sectoren groeiende belangstelling bestaat voor onze innovatieve aanpak,” klinkt het. “Dit gaat van grootwarenhuizen over grote, vaak zeer energie-intensieve bedrijfssites tot bedrijven die al heel wat zonnepanelen hebben geïnstalleerd en het rendement daarvan willen verhogen.” © Getty De impact van de aangekondigde Europese Green Deal zal volgens Aimilios Orfanos nog moeten blijken. “De interesse voor dit soort innovatieve producten en diensten zit al enige tijd in de lift, dat staat vast. Nu wordt het vooral afwachten of de overheid op termijn ook verdere stappen zal zetten, bijvoorbeeld door de toegevoegde waarde van batterijen in de volledige energietransitie juist in te schatten en te vergoeden. Zonnepanelen werden jarenlang zwaar gesubisidieerd, zonder dat er daarbij echt rekening werd gehouden met de doorgaans grote schommelingen waar zonne-energie mee af te rekenen heeft. Thuisbatterijen of batterijen die bedrijven helpen om overtollige stroom op te slaan, zullen in de toekomst voor veel meer stabiliteit zorgen, ook als je afhankelijk bent van groene stroom. Die toegevoegde waarde zou op een of andere wijze ook financieel gecompenseerd moeten worden.” ● Filip Michiels

ENERGIE Profi teer van de energiepremies om uw factuur te verminderen Zoals voor veel Brusselse ondernemingen is uw energiefactuur ongetwijfeld een aanzienlijke begrotingspost die u zou willen verminderen door uw installatie te wijzigen. Audit, isolatie of warmteproductie : wist u dat de energiepremies tot 50 % van het bedrag van uw investering kunnen dekken? Het globaal jaarlijks budget van 18 miljoen euro dat door de gewestelijke regering wordt voorzien, is in 2020 niet gewijzigd. Er werd bovendien een grote administratieve vereenvoudiging doorgevoerd, zowel voor de toekenningsvoorwaarden als bij de samenstelling van het dossier. Nog een goede reden om een premie aan te vragen! Een duwtje in de rug De energiepremies worden elk jaar door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest aangeboden en bieden u de kans een groot deel van de kosten voor studies en werken voor energie-effi ciëntere gebouwen te betalen. De 13 premies zijn verdeeld in 3 categorieën (audits, isolatieventilatie en warmte) en dekken een breed gamma aan investeringen: van de isolatie van de daken, muren en de vloer over de installatie van een performante verwarmingsketel tot een warmtepomp of een zonneboiler. Een gemiddelde premie van 1 euro per uitgave van 5 euro voor werken Bij elke premie horen specifi eke technische voorwaarden. Afh ankelijk van het geval wordt het bedrag van de premie per m2 berekend (bv. isolatiemateriaal), in percentage van de factuur of op forfaitaire basis. Maar het niveau van de Brusselse premies is zeer hoog. Voor de isolatie van de buitenmuren loopt het bedrag op van 55 tot 75 € per m², en zelfs tot 85 € in het geval van natuurlijk isolatiemateriaal. Hoewel de meeste premies renovatiewerken van een gebouw van meer dan 10 jaar in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest betreff en, zijn sommige premies ook van toepassing op nieuwbouw. Aanvullende investeringssteun van het EnergiePack Worden uw geplande energie-effi ciëntiewerken niet gedekt door de energiepremies? Controleer dan of u kan gebruikmaken van de investeringssteun die is voorzien in het kader van de begeleidingstool van het EnergiePack, een aanvullende steunmaatregel die cumuleerbaar is met de energiepremies: www.packenergie.brussels ENERGIEPREMIES 2020 U vindt de energiepremies en de investeringssteun van het EnergiePack terug op de website van Leefmilieu Brussel in de rubriek Premies en stimuli voor de ondernemingen. Voor alle vragen kan u terecht bij : info@leefmilieu.brussels of 02/775 75 75

Transitie Fotovoltaïsche energie: groenestroomcertificaten nu minder aantrekkelijk Het succes van de fotovoltaïsche energie is in Brussel, net als in Vlaanderen en Wallonië, op zich positief. Daardoor ontwikkelt zich een nieuwe economische sector waarmee de uitstoot van broeikasgassen enigszins daalt en bedrijven hun energiekosten kunnen stabiliseren of verlagen. Maar in Brussel zal de steun aan de sector begin juni aanzienlijk veranderen. markt, werden de coëfficiënten voor de berekening van het aantal toegekende groenestroomcertificaten herzien. Vanaf de lente ontvangt de begunstigde bijvoorbeeld voor een installatie met een vermogen tussen 50 en 100 kWp slechts 1,7 certificaat per geproduceerde MWh. En als het vermogen van de installatie meer dan 250 kWp bedraagt, daalt het tarief zelfs tot 1,4 certificaat per geproduceerde MWh. I n Brussel geniet de installatie van fotovoltaïsche panelen veel steun in de vorm van groenestroomcertificaten. Dit geldt zowel voor kleine huishoudelijke installaties als voor grotere, met een vermogen van meer dan 5 kilowattpiek (kWp). "Voor installaties met een vermogen van meer dan 5 kWp is het groenestroomcertificatensysteem ook van toepassing, met de mogelijkheid voor de eigenaars van de installatie (vaak bedrijven) om de elektriciteit door te verkopen die ze zelf niet hebben verbruikt," vertelt Adeline Moerenhout, communicatieadviseur bij Brugel. Voor elke geproduceerde kWh ontvangt de eigenaar van de installatie groenestroomcertificaten. Hij kan die vervolgens doorverkopen aan elektriciteitsleveranciers, die op die manier het niet-duurzame karakter van de door hen geproduceerde elektriciteit "compenseren". En zo verdienen de eigenaars van fotovoltaïsche installaties hun investering in fotovoltaïsche installaties sneller terug. Wegkwijnende certificaten In Brussel kunnen grote fotovoltaïsche installaties met een vermogen van meer dan 5 kWp nog tot het eerste kwartaal van 2020 2,4 groenestroomcertificaten ontvangen per geproduceerde MWh (3 groenestroomcertificaten per MWh voor installaties van minder dan 5 kWp). De lente brengt echter belangrijke veranderingen. Op advies van Brugel, de Brusselse regulator belast met het beheer van de verrichtingen met groenestroomcertificaten op de 36 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 Uitstel tot begin juni Op basis van de aanbevelingen van Brugel heeft minister van Energie Alain Maron een nieuw decreet voorbereid dat minder gunstige voorwaarden zal inhouden voor nieuwe fotovoltaïsche installaties. Die zullen dus minder groenestroomcertificaten krijgen. De inwerkingtreding ervan was aanvankelijk gepland voor april, maar werd eerst uitgesteld tot mei en vervolgens tot 1 juni. Het is dus in ieder geval aanbevolen om de installaties die nu worden gemonteerd zo snel mogelijk te laten certificeren. Beci was dan ook in een vroeg stadium – en terecht – bezorgd over het plan om de coëfficiënten naar beneden te herzien. Beci vroeg dus dat bedrijven die al stappen hadden ondernomen (contract met een installateur, derde-investeerder, aanvragen voor certificering, aanvraag van een bouwvergunning indien nodig), de bevestiging zouden krijgen dat ze wel degelijk de voorwaarden van het gunstigste geldende regime zullen genieten. Het is immers meer dan wenselijk te kunnen rekenen op coëfficiënten die binnen een redelijke termijn een return on investment mogelijk maken. Deze bezorgdheid is gegrond. In Wallonië hebben we vastgesteld dat elke verandering in dit evenwicht nare gevolgen heeft: een kunstmatige versnelling van de installaties voordat het nieuwe regime van kracht wordt, een plotselinge vertraging achteraf, enz. ● Johan Debière en Vincent Delannoy

Entreprendre Starter My Healthy Box: gezond, lokaal en biologisch My Healthy Box ging begin februari van start en biedt gezonde en smakelijke menu’s, naast coaching in voeding. Het bedrijf beoogt gezonde voeding die voor iedereen toegankelijk is. M HB Nutrition wil bekendheid verwerven met de naam van het product My Healthy Box. De oprichters Ahmad en Saleh Nasrallah creëren “een centrum voor diëtetiek en voor de productie van lunchpakketten die kunnen worden aangepast aan de smaak en voorkeuren van de consument. De klant kan zijn eigen gerecht samenstellen en zich desgewenst laten begeleiden door een gezondheidscoach. De klant wordt bovendien spontaan geïnformeerd van de voordelen en de herkomst van de ingrediënten die hij selecteert.” van de dagelijkse behoeften aan voeding dekken, met inbegrip van zetmeelrijke voedingsmiddelen, eiwitten, groenten en peulvruchten.” De klant heeft twee mogelijkheden: ofwel stelt hij zelf zijn lunch box samen via de website, al dan niet met de hulp van een coach, ofwel bestelt hij de lunch box van de dag, die door een voedingsdeskundige wordt samengesteld. Voor de productie van deze lunchpakketten beschikt het jonge bedrijf over een up-to-date installatie waarmee het tot duizend lunch boxen per dag kan produceren. Maar in de eerste fase – de activiteiten zijn pas in februari begonnen – zal My Healthy Box tussen 100 en 150 pakketten per dag produceren. Die zijn schappelijk geprijsd: 9,95 euro. Wat de verdeling betreft, varieert het tarief naargelang van het gebied waar u zich in Brussel bevindt. Het eerste gebied omvat Brussel-Stad, Molenbeek, Koekelberg, Berchem, Ganshoren en Jette. De rest van de Brusselse gemeenten alsook Wemmel en Zellik behoren tot het tweede gebied. De levering gebeurt met elektrische Ahmad (links) en Saleh Nasrallah zijn neven en de stichters van My Healthy Box De twee neven hadden niets met de voedingssector, behalve dan een belangstelling voor gezonde voeding. Ahmad genoot een opleiding als productie-ingenieur terwijl Saleh luchtvaarttechnicus is. Zijn profiel bleek wel waardevol bij het ontwerp van de productielijn van de gerechten. My Healthy Box is zich gaan vestigen in het stedelijke economische activiteitencentrum Be-Here in Laken, gelegen in het voormalige pand van Byrrh. Het bedrijfje voelt er zich echt thuis. “Wij bieden lunches aan die voor meer dan 90% biologisch zijn. Bij Be-Here vinden we onder hetzelfde dak fruit, groenten en ingrediënten van Terrabio, de koekjes van Mad Lab en de chocolade van Nao. Een korte of zelfs ultrakorte bevoorradingsketen! Wij willen een gepersonaliseerde combinatie van ingrediënten voorstellen waarmee we 80% fietsen. “Voorlopig leveren we alleen in het Brusselse Gewest”, zeggen de twee neven. “We kunnen natuurlijk ook verder gaan, afhankelijk van de vraag en de hoeveelheden. Ons aanbod richt zich echter vooral op een stedelijke bevolking die niet altijd de tijd of de mogelijkheid heeft om een gezonde en evenwichtige maaltijd te vinden in de buurt van het werk of thuis. We beogen eerst en vooral een lokaal aanbod voor bedrijven en instellingen. In dit stadium hebben al meer dan 30 belangstelling getoond. Daarnaast kunnen mensen ook hier bij Be-Here zeven dagen per week een lunchbox komen ophalen.” Op termijn overweegt My Healthy Box zijn lunchpakketten ook aan te bieden in Brusselse biowinkels, zodat zoveel mogelijk mensen evenwichtige en gezonde gerechten dicht bij huis vinden. ● Informatie: www.myhealthybox.be Guy Van den Noortgate Invest in starters Zeker doen: sluit u aan bij de gemeenschap van investeerders om jonge innovatieve ondernemingen in Brussel te steunen! • U draagt bij tot de economische ontwikkeling van Brussel • U diversifieert uw beleggingen • U geniet fiscale voordelen dankzij de "tax shelter" voor starters Hier moet u zijn: starters@beci.be • www.beci.be/starter Brussel Metropool - maart 2020 ❙ 37

Opleven Barbara Trachte ontmoet reStarters Brussels Staatssecretaris Barbara Trachte kwam bij Beci kennismaken met het reStart programma en zijn deelnemers. Nu al drie jaar lang begeleidt reStart gefailleerde Brusselse ondernemers en helpt hen nieuwe energie en motivatie op te bouwen voor een nieuw beroepsproject. stopzetten om medische of familiale redenen. Anderen slaagden er niet in zich aan marktverschuivingen aan te passen, waren slecht voorbereid of waren gewoon het slachtoffer van gebeurtenissen. Allen ondergingen een fase van totale wanhoop en hebben alles op losse schroeven gezet. “ E en baby valt ongeveer 2000 keer voordat hij kan lopen. Waarom zou een gefailleerde ondernemer niet kunnen opleven en zijn pijnlijke maar leerrijke ervaring benutten in een nieuwe activiteit?” Dit is een van de hoofdthema’s van het in 2017 door Beci gecreëerde begeleidingsprogramma reStart. De deelnemers ontmoetten in januari de Staatssecretaris voor Economische Transitie Barbara Trachte en getuigden van de sociale, financiële en familiale gevolgen van een faillissement. Ze hadden het ook over hun nieuw gevoel van eigenwaarde en de wens om een nieuwe activiteit te lanceren dankzij de individuele en groepscoaching die ze vijf maanden lang hadden gevolgd. Oorzaken van een faillissement “Geen enkele cursus ondernemerschap in onze universiteiten bespreekt het faillissement of de preventie ervan. Waarom bestaat trouwens het begrip ‘mislukking’? Hebben we niet het recht ons te vergissen of tegenslag te ondergaan, met een faillissement als gevolg?” Een tiental voormalige ondernemers ontmoetten de Brusselse Staatssecretaris en vertelden hun tegenspoed. Sommigen stonden alleen aan het roer van hun EBVBA, anderen stelden meer dan 100 mensen tewerk. Sommigen hebben hun activiteiten moeten 38 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 Burn-out en ziekte “Ik werkte 30 jaar alleen in mijn marcom-bureautje, dat het redelijk goed deed”, herinnert zich Nathalie. “Ik had een burnout omdat ik te hard werkte. Ik mocht niet stoppen omdat ik alleen aan het roer stond. Het was mijn enig inkomen en er was niemand om de zaak over te nemen. Ik ontwikkelde nadien een auto-immuunziekte en was daarna fysiek niet meer in staat om te werken. De neerwaartse spiraal begon omdat ik geen inkomen meer had. Ik weigerde failliet te gaan, kon het niet vermijden en heb toen alles verloren. Nog een geluk dat ik wat hulp kreeg van het ziekenfonds.” Maar aan de trauma ontsnapte ze niet. “Ik durfde niet meer naar buiten komen en was bang voor de oordelende blik van anderen. Ik reageerde niet meer wanneer de deurbel ging, uit vrees voor een gerechtsdeurwaarder.” In juni 2019 nam ze deel aan het reStart programma. “Ik had het al in februari willen doen, maar ik weende constant en weigerde volledig wat mij overkwam. Het was nog te vroeg. In juni werd ik opgenomen in een groep van negen vrouwen die al gauw de bijnaam ‘9e Compagnie’ kreeg. We spraken met elkaar en moedigden elkaar aan. Uiteindelijk zijn we gaan lachen om de deurwaarders. Dankzij deze ontmoetingen hebben we onze energie en gevoel van eigenwaarde teruggewonnen. Nu staan we als vastberaden bedrijfsleiders op de startblokken.” Vernieuwd vertrouwen Guillaume was 20 jaar lang traiteur. In zijn Brusselse bedrijf © Reporters

Entreprendre Opleven werkte toen een dertigtal mensen. “De markt is veranderd. Ik heb getracht me aan te passen. Ik heb alle procedures doorlopen en heb gevochten voor mijn twee kinderen maar het faillissement bleek onvermijdelijk. Ik kreeg het bezoek van talloze gerechtsdeurwaarders, aan wie ik vertelde wat de RVA, de btw en andere belastingen voor zelfstandigen allemaal betekenen. Er ontstond wederzijdse sympathie. Via Facebook vernam ik het bestaan van het reStart programma en schreef me in. Ik begrijp niet waarom er geen langere wachtlijst is voor dit programma dat je een kans en hulpmiddelen biedt om op te leven. Ik had een partnerschap gesloten om een nieuwe activiteit op gang te brengen, maar uiteindelijk werk ik alleen verder omdat we niet goed met elkaar konden opschieten. Ik heb nu wel opnieuw voldoende zelfvertrouwen en wil blijven vechten.” Zakia runde al 20 jaar een bedrijf met haar man. Ze stelden een honderdtal arbeiders tewerk. “Van de ene dag op de andere hebben we een zeer grote klant verloren: het Europees Parlement. We hebben al onze energie en onze spaarcenten ingezet om de zaak te redden, maar konden het faillissement niet vermijden. Ik heb dit programma gecontacteerd voor mijn echtgenoot. Wegens zijn burn-out ben ik er uiteindelijk zelf naartoe gestapt. Ik heb daar mensen ontmoet met verbluffende vaardigheden en bevoegdheden en die nog engere situaties beleefden dan ik. En toch wilden ze opleven. In de groep was ik een uitzondering, als enige die nog getrouwd was. We zaten allemaal met schulden opgezadeld, maar dankzij de groepsdynamiek hebben we het vertrouwen teruggewonnen.” Individuele en collectieve begeleiding Het reStart programma bestaat uit individuele beroepsbegeleiding (met persoonlijkheidstesten en coaching), naast collectieve begeleiding (via gedachtewisselings- en ontwikkelingsgroepen en workshops). Het programma zet ons aan om de werkelijkheid van het faillissement welwillend te aanvaarden. We worden aangemoedigd om groeikansen te vinden in de werkelijkheid en om een nieuwe professionele realiteit te creëren waarmee we zullen opleven. “Je moet tegen een stootje kunnen, en zelfs een schok. Niet iedereen is hiertoe bereid”, zegt Olivier, die sinds 2005 een boekhandel had in de Europese wijk. “De zaak bevond zich op een steenworp van het metrostation Maalbeek. Ik heb in 2016 de boeken neergelegd. Pas enkele jaren later, toen de burn-out voorbij was en ik weer wat energie had, nam ik deel aan het programma. Wij onderzoeken de redenen van de mislukking. Dit helpt ons een nieuwe start te nemen. Met een andere deelneemster hebben we een vzw opgericht die opkomt voor kunstenaars en hun promotie verzekert (Artistic Booster Academy, ABA). Met z’n tweeën staan we sterker. Onze ervaringen hebben ons aangespoord om de risico’s zoveel mogelijk te beperken via het statuut van zelfstandige in bijberoep.” Eric Van den Bemden naast Staatssecretaris Barbara Trachte. Meerdere trauma’s “Het reStart programma ondersteunt en begeleidt Brusselse ondernemers na een faillissement, de liquidatie van hun onderneming of de sluiting van hun winkel”, vertelt Eric Vanden Bemden, de initiatiefnemer en coördinator van het programma. “Tot nu toe hebben we ongeveer 160 mannelijke en vrouwelijke ondernemers en zelfstandigen van alle leeftijden en achtergronden begeleid. Ook hebben we de publieke opinie bewust gemaakt via rondetafelgesprekken en voordrachten. En ten slotte hebben we ons gericht tot voorschrijvers als curatoren, spelers van de Ondernemingsrechtbank, de OCMW’s, Actiris enz. Binnen Beci hebben we synergieën ontwikkeld met het Starters programma, het Centrum voor Ondernemingen in moeilijkheden en de transmission.hub. Wij geloven dat ons programma vandaag rijp is om erkend te worden als een aanvullende speler in het Brusselse ecosysteem en om op te treden als coördinator van oplevende ondernemers en van de overgangscel tussen faillissement en professionele re-integratie.” Als groepscoördinator voegt Antoine Parmentier eraan toe: “In dit overgangsproces moeten de deelnemers leren leven met vijf trauma’s: professioneel, financieel, sociaal, familiaal en persoonlijk.” Een pilootproject? De Staatssecretaris luisterde aandachtig naar al deze getuigenissen en maakte veel aantekeningen. “De media hebben de mond vol van startups en hun successen. De tegenslag die sommige ondergaan en de manier waarop ondernemers opleven, komen echter maar zelden aan bod. Ik verbaas me dat dit begeleidingsprogramma alleen in Brussel bestaat, en niet in andere delen van het land. Ik ga dit aankaarten bij de collega’s van de groep die federaal of in Wallonië actief zijn. reStart zou als model kunnen dienen voor gelijkaardige projecten in andere steden, die de expertise van het Brusselse programma trouwens best zouden kunnen gebruiken.” ● Julien Semninckx Brussel Metropool - maart 2020 ❙ 39 © Reporters

Entreprendre Podcast Sebastian Dupont van Pizzeria NONA “Hier lopen we een marathon, geen sprint” Voor de eerste aflevering van de nieuwe Nederlandtalige podcastreeks Louiza 500 nodigden we Sebastian Dupont uit, zaakvoerder en bezieler van pizzeria Nona. Vertel eens Sebastian, wie ben je en waar kom je vandaan? Ik ben Sebastian Dupont en ben geboren in Kortrijk. Ik heb economie gestudeerd aan de KULeuven en heb vijftien jaar gewerkt in de financiële sector in Londen, waar ik nog latijd woon. Ik wist al van bij het begin dat die sector a young man’s game was, en wilde ook snel een eigen bedrijf starten. Ik viel op een concept dat pas opgang maakte in Londen: Casual Dining, het professioneel beheren van een restaurant. Maar tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren… Hoe en wanneer maakte je de klik echt je zaak te starten? Ik ben vier jaar geleden naar Italië geweest en in Napels een pizza-opleiding gevolgd. Ik wilde de basis leren. En zo begint de bal aan het rollen. Eigenlijk zijn het verschillende ballen die aan het rollen gaan. Je moet denken over financiering, personeel, je moet een pand zoeken een interieur-vormgever. In het eerste jaar dat Nona concreet werd, in 2017, heb ik eigenlijk enkel gegeten, geslapen en gewerkt. Ik heb alle ballen tegelijk in de lucht moeten houden. En dan ontstaat NONA echt. Wanneer zijn jullie echt geopend? 21 juni 2017 . En wanneer stonden de rijen er? Vrij snel. Ik heb zelf in de zaal gewerkt, in de eerste paar maanden. En al midden augustus zat er een vrouw bij me aan de bar die heel wat vragen stelde. Ze bleek achteraf een journaliste te zijn die wilde weten waar de plotse populariteit vandaan kwam. Wat is het geheim van het succes denk je? Ik ben een outsider. Ik woon in Londen en ik reis veel, dus ik 40 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 ben wel op de hoogte van wat er elders leeft. Ik heb een gat in de markt gezien in België. Niet alleen op vlak van eten, maar ook op vlak van service. Er is hier al te vaak slechte service in winkels en restaurants. Iedereen mag bij ons starten, maar je moet wel erg vriendelijk zijn, in ons verhaal geloven en een geboren storyteller zijn. Ons personeel gelooft ook in ons verhaal. Lokale producten, geteelt en geserveerd door goede mensen. En dat zorgt, denk ik, voor een groot succes. Had je het succes verwacht? Neen. (lacht) Ik had vier businessmodellen geschreven. Een worst case, een break even, een goed en een zeer goed. En we zitten ver boven dat heel goede scenario. Het plotse succes verandert snel in een hype. Is dat een duurzame basis voor een concept? Eerlijk, dat houdt me ’s nachts soms wakker. Maar ik herinner er mezelf aan dat we hier een marathon lopen, geen sprint. We zijn pas een succes als we binnen tien jaar nog altijd zulke rijen mensen aantrekken. En dat zeg ik ook aan ons personeel. Het succes van het bedrijf is niet de wachtrij, maar de missie. To do good, dat is onze missie. Serveer goed eten, werk met goede mensen en doe goed voor de wereld. En zo wordt een hype een duurzaam merk. ● Tim Devriese Het volledige gesprek kunt u beluisteren in onze podcast Louiza 500: www.beci.be/nl/podcast Podcast inspiratie : Oostende, da’s Brussel aan zee. De koningin der badsteden trekt al jaren kunstenaars aan, zoals James Ensor of Marcel Proust. Radiozender Klara brengt een podcastreeks over de kunstenaars van Oostende, een stad die bij wijlen triestig oogt, maar tegelijk royaal haar mannetje staat. D.R.

Community Het Beci nieuws in beeld De economische transitie verdiende op zijn minst een afterwork, mede door Beci en Irisphere georganiseerd in de "groene" incubator Greenbizz, in het bijzijn van Staatssecretaris Barbara Trachte. Barbara Trachte Benjamin Cadranel, gedelegeerd bestuurder van Citydev Aline Deschamps (Leefmilieu Brussel) en Grégoire Clerfayt (adviseur van Barbara Trachte) Désirée Simonetti (Haven van Brussel, in het midden), omringd door Diane Van Gils (bpost) en Marc Renson (Citydev). Van links naar rechts: Nicolas Paulus (Travie), Céline Bouton (Lita.co) en Olivier Breda (Dzerostudio). Brussel Metropool - maart 2020 ❙ 41 Van links naar rechts: het EcoRes team, Cordelia Orfinger, Mathieu Depoorter en Julie Decaux, naast Quentin Walckiers (Saint-Gobain). © Reporters

Community Brussel van de ondernemers In de voetsporen van Marjolaine Gailly Op haar 37e is Marjolaine Gailly een ware ‘sociaal onderneemster’. Zij beschouwt ondernemerschap als een kracht om goed te doen en de wereld te veranderen. Ze staat aan het hoofd van twee bedrijven: PeterLily in de human resources sector en de Brusselse coworking Manistal. In feite is ze altijd al betrokken geweest bij projecten die haar boeien. Deze doordachte levensgenieter verklapt enkele adresjes die de klemtoon leggen op gezond, lokaal en familiaal. De zondag brunch: afspraak in Chicago Café, in de Vlaanderenstraat. Een gezonde en lekkere brunch met in het huis bereide verrukkelijke taarten. Een speelhoekje voor de kinderen. Een gezellige, huiselijke sfeer. De keuze aan veganistische en vegetarische gerechten is een speciale vermelding waard. De kroeg: Origine, vlakbij het Jourdanplein. Een 4-gangen formule met slechts drie keuzes (op zich een goed teken). Inventieve, gewaagde en lekkere gerechten met daarbij een prima service en een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding. Een muzikale bekoring: de Brussels Chopin Days. Jonge internationale artiesten interpreteren werken van Chopin aan de piano. Schitterende concerten, en toch eenvoudig en intiem. Afspraak in het Koninklijk Conservatorium. Niet duur: € 25. De groene uitstap: het Zoniënwoud, uiteraard. 5000 hectare groot en overal verborgen paden en mooie wandelingen, op een steenworp van Brussel. Je hebt een leven nodig om alle uithoeken ervan te ontdekken. Ik ga daar zo vaak mogelijk naartoe om mijn batterijen op te laden en over wat anders na te denken dan PeterLily en Manistal. Een snel hapje: Kamilou biedt in de Europese wijk smakelijke, gezonde en verantwoorde gerechten. Lekker ontbijten, een verscheidenheid aan zelf samen te stellen gerechten, een ruime keuze aan in het huis gemaakte quiches en lekkere sandwiches! Een gastenverblijf: La Maison Flagey, een karaktervolle pand gelegen in de rustige en aangename omgeving van de Net geprobeerd: Wolf, de eerste food market in de hoofdstad. Typisch Brussels: het beste, op één plek samengebracht, waar ontdekking en diversiteit hoogtij vieren! Een waar genoegen, want je kunt er een culinaire wereldreis maken zonder je stoel te verlaten. Italiaanse, Indiase, Belgische, Aziatische of Ethiopische keuken: voor elk wat wils! ● Elisa Brevet 42 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 vijvers van Elsene, op een steenworp van het dynamische Flageyplein. Eenvoudig en efficiënt opgevat: vijf kamers voor een intiem verblijf in een pracht van een Brussels Art Nouveau gebouw. De beste cocktails: La Pharmacie Anglaise (foto hierboven) en haar verfijnde en originele cocktails. De setting is helemaal te gek: precies een ander tijdperk, met bokalen vol geneeskrachtige kruiden, een borstbeeld van een arts en gedroogde hop die aan het plafond hangt. Zoiets is in Brussel totaal onverwacht! D.R.

Community INDEX VAN BEDRIJVEN EN ORGANISATIES DIE IN DIT NUMMER STAAN Biofin BVBA, Louizalaan 179 - 1050 Brussel NACE : 46120 - Handelsbemiddeling in brandstoffen, ertsen, metalen en chemische producten, 46710 - Groothandel in vaste, vloeibare en gasvormige brandstoffen en aanverwante producten Afg. : Ludwig Bricout op het gebied van bedrijfsvoering Afg. : Laurie Pilo Baren & Masson VOF, Montagne du Godru 5 - 1300 Wavre NACE : 33110 - Reparatie van producten van metaal, 43221 - Loodgieterswerk, 43222 - Installatie van verwarming, klimaatregeling en ventilatie Afg. : Pascal Baren Baticrea CV, Materiaalstraat 20 bte 61 - 1070 Brussel Afg. : Alexandre Lefebvre Be Mobile Waiter BVBA, Alsembergsesteenweg 545 - 1180 Brussel Afg. : Daniel Costanzo Be The Change by TTD BVBA, De Broquevillelaan 134 - 1200 Brussel NACE : 70220 - Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering Afg. : Marie-Gabrielle Amadieu Bisc'oui! BVBA, Versailleslaan 50 - 1020 Brussel Afg. : Fanny Grouwels Candice Vanhacht NP, Baron de Castrostraat 78 - 1040 Brussel NACE : 70210 - Adviesbureaus op het gebied van public relations en communicatie, 73110 - Reclamebureaus, 82990 - Overige zakelijke dienstverlening, n.e.g., Afg. : Candice Vanhacht Colson Donatienne NP, Rue de Grimohaye 63 - 1300 Limal NACE : 70210 - Adviesbureaus op het gebied van public relations en communicatie, 70220 - Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering, 85592 - Beroepsopleiding Afg. : Donatienne Colson Cultures & Publics VZW, Mercelisstraat 81 - 1050 Brussel Afg. : Rosa-Anna Graceffa Da Ivonne Family, Koloniënstraat 11 - 1000 Brussel Afg. : Serge Atido Deli&Co Event Catering BVBA, GrootBijgaardenstraat 14 - 1082 Brussel Afg. : Ngabo Maurice Dujardin Bruno NP, Elyzeese Veldenstraat 18 bus 2 - 1050 Brussel NACE : 69202 - Boekhouders en boekhouders-fiscalisten -Afg. : Bruno Dujardin El Gharbi Souad (The Beauty Partner) NP, Waterloosesteenweg 672 - 1180 Brussel NACE : 46190 - Handelsbemiddeling in goederen, algemeen assortiment Afg. : Souad El Gharbi Eudys BVBA, Allée de Posty 6 - 1400 Nivelles NACE : 70220 - Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering, 71121 - Ingenieurs en aanverwante technische adviseurs, exclusief landmeters Afg. : Michel Goës Alain Jonet NP, D'Orbaixlaan 19 - 1180 Brussel NACE : 70210 - Adviesbureaus op het gebied van public relations en communicatie 70220 - Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering 82990 - Overige zakelijke dienstverlening, n.e.g., Afg. : Alain Jonet Arkadia Translations BVBA, Barastraat 175 - 1070 Brussel NACE : 70220 - Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering, 74300 - Vertalers en tolken, 82110 - Diverse administratieve activiteiten ten behoeve van kantoren, Afg. : Valentina Micheli Axelle De Borger NP, Legrandlaan 86 - 1180 Brussel NACE : 70210 - Adviesbureaus op het gebied van public relations en communicatie, 82300 - Organisatie van congressen en beurzen, 82990 - Overige zakelijke dienstverlening, n.e.g. Afg. : Axelle De Borger Ayming Belgium BVBA, Edmond van Nieuwenhuyselaan 6 bte Alma - 1160 Brussel NACE : 62020 - Computerconsultancy-activiteiten, 63110 - Gegevensverwerking, webhosting en aanverwante activiteiten, 70220 - Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus Exelius CVBA, Terkamerenstraat 22 D 9 - 1200 Brussel NACE : 69101 - Activiteiten van advocaten Afg. : Olivier Verschaeve Heisenberg Corporation BVBA, Dieudonné Lefèvrestraat 4 - 1020 Brussel NACE : 10392 - Verwerking en conservering van fruit, exclusief productie van diepgevroren fruit, 10712 - Ambachtelijke vervaardiging van brood en van vers, 10720 - Vervaardiging van beschuit en biscuit en van ander houdbaar banketbakkerswerk, Afg. : David Moriamé Intell NV, Kunstlaan 39-42 - 1040 Brussel NACE : 47620 - Detailhandel in kranten en kantoorbehoeften in gespecialiseerde winkels Afg. : Marc Filipson Invicemm BVBA, Bloemenstraat 1 bus b - 1380 Lasnes NACE : 82990 - Overige zakelijke dienstverlening, n.e.g. Afg. : Eric Van der Stichelen Rogier L & L Zakenkantoor BVBA, Eugène Plaskylaan 75 - 1030 Brussel NACE : 70220 - Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering Afg. : Filip Coolen La mariée NP, Versailleslaan 127 bte 18 - 1120 Brussel Afg. : Nahid Essafi Laure Fornier NP, Gustave Van Huynegemstraat 29 - 1090 Brussel NACE : 70220 - Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering, 74103 - Activiteiten van grafische designers, 74901 - Activiteiten van managers van artiesten, sportlui en overige bekende pesonaliteiten Afg. : Laure Fornier M&T Management BVBA, Brugmannlaan - 1060 Brussel NACE : 90012 - Beoefening van uitvoerende kunsten door artistieke ensembles, 90031 - Scheppende kunsten, m.u.v. ondersteunende diensten Afg. : Thibaut Nève Magic Event, Steylsstraat 110 - 1020 Brussel Afg. : Anissa Chairi Marie Pinte NP, Roetaertstraat 144 - 1180 Brussel NACE : 82990 - Overige zakelijke dienstverlening, n.e.g., 85592 Brussel Metropool - maart 2020 ❙ 43

Community - Beroepsopleiding, 85599 - Overige vormen van onderwijs Afg. : Marie Pinte MicroFlavours BV, Koning Albertlaan 12 - 1082 Brussel NACE : 01130 - Teelt van groenten, meloenen en wortel- en knolgewassen, 01199 - Teelt van andere eenjarige gewassen, n.e.g, 01290 - Teelt van andere meerjarige gewassen Afg. : Dario Vunckx Miwell GVC, Louizalaan 65 - 1050 Ixelles NACE : 46450 - Groothandel in parfumerieën en cosmetica, 47750 - Detailhandel in cosmetica en toiletartikelen in gespecialiseerde winkels Afg. : Hanane Tahere MMG, Malibransrtaat 69 - 1050 Brussel Afg. : Soraya Rhlid Myriam Kamouh - Green Coach Nutrition NP, Toots Thielemansstraat 52/6 - 1190 Brussel Afg. : Myriam Kamouh Pascaline Dehon, Route de Genval 156 - 1380 Ohain Afg. : Pascaline Dehon Pricing Pact NV, Oude Vijversstraat 55 - 1190 Brussel NACE : 70220 - Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering, 73110 - Reclamebureaus, 74901 - Activiteiten van managers van artiesten, sportlui en overige bekende pesonaliteiten Afg. : Laurent David Hostyn Qscar, Vlierbeekberg 36 - 3090 Overijse Afg. : Cindy Jacob Retrival, Rue du Déversoir 1 C - 6010 Charleroi NACE : 38219 - Overige verwerking en verwijdering van ongevaarlijk afval, 49410 - Goederenvervoer over de weg, m.u.v. verhuisbedrijven Afg. : Thibaut Jacquet Second floor BVBA, Braziliëlaan 3 - 1000 Brussel NACE : 73110 - Reclamebureaus Afg. : OLIVIER BIALEK Speak Up, Jean Wellensstraat 37 - 1150 Brussel Afg. : Mélanie Hussel Subtils Services BVBA, Rue Arthur Warocqué (L.L) 91 - 7100 La Louvière NACE : 81210 - Algemene reiniging van gebouwen Afg. : Anna Rizzo The Catering by Julien & César BVBA, Rue des Grands Bureaux (RES) 7 - 7134 Binche NACE : 56210 - Catering Afg. : Cesar Desy The School Of Speech - Cum Unicate BVBA, Vanderaeylaan 139 - 1180 Brussel NACE : 70210 - Adviesbureaus op het gebied van public relations en communicatie, 70220 - Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering, 90029 - Overige ondersteunende activiteiten voor de uitvoerende kunsten Afg. : Gilles Wiernik Trianon Scientific Communication BVBA, de Broquevillelaan 240 - 1200 Brussel Afg. : Audrey NGOMSIK Turmes - di Cugno - Extendo Consulting VOF, Friulilaan 8 - 1140 Brussel NACE : 70220 - Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering Afg. : Arnaud Turmes We Tell Stories BVBA, Lambermontlaan 140 - 1030 Brussel NACE : 59113 - Productie van films, m.u.v. bioscoop- en televisiefilms, 59130 - Distributie van films en video- en televisieprogramma's, 63910 - Persagentschappen Afg. : Joan Roels INDEX VAN BEDRIJVEN EN ORGANISATIES DIE IN DIT NUMMER STAAN ABA Accor Actiris Agence du Numérique Agoria ARES Beer Mania Belgian Chambers BePark Bpost Brugel Leefmilieu Brussel Cake Chicago Café CitizenLab Citydev Claeys & Engels Colruyt Comeos Daoust Dassault Data.be Dats 24 Debailleul Deloitte Delta Airlines Digita 44 ❙ Brussel Metropool - maart 2020 38-39 6-8 38-39 20 20 20 6-8 6-8 40 41 36 41 24-26 42 6-8 41 4-5 14 1 6-8 12-13 24-26 14 23 6-8 24-26 6-8 Dzerostudio Easi EcoRes Enterprise Europe Network EU-Japan Centre Febelauto Girleek GreenBizz Hackages Highbury Huawei IBS IICC – Internationale Kamer van Koophandel Innoviris Kamilou KBC KU Leuven Lexitech Lita.co Mad Kings Maison Flagey, La Manistal MHB Nutrition Netflix NN Nona 41 11 41 22 6-8 33-34 20 41 4-5 6-8 16-17 11 6-8 6-8 42 6-8 6-8 4-5 41 28-29 42 42 37 24-26 18-19 4-5 UNO-Women Orakel Origine Permafungi PeterLily Pharmacie Anglaise, La Haven van Brussel RAAL La Louvière Revolta Sabca Sabena Aerospace Saint-Gobain SFPI Sparkcentral Telenet T-Mobile Top Employers Institute Touring Club Travie ULB Universiteit van Luik UpCom Watt4Ever Western Union Wolf 20 31-32 42 33-34 42 42 41 11 33-34 12-13 12-13 41 12-13 24-26 6-8 24-26 6-8 6-8 41 1 14 22 33-34 24-26 42

Community JURIDISCHE BEMIDDELING ICT 12, 19 & 26.03 Atelier digital (1) 24.03 Soyez efficace sur LinkedIn (1) 2, 9, 16, 23 & 30.04 Atelier digital (1) 21.04 Soyez efficace sur LinkedIn (1) 7, 14, 21 & 28.05 Atelier digital (1) 19.05 Soyez efficace sur LinkedIn (1) 4, 11, 18 & 25.06 Atelier digital (1) ➜ Caroline Coutelier +32 2 643 78 13 – cco@beci.be SOCIALE WETGEVING 12.03 Plan cafétéria : la rémunération à la carte pour tous ? (1) 17.03 Remboursement de frais à vos travailleurs (1) 26.03 La prime d’innovation : récompensez vos travailleurs créatifs par une prime 100 % nette ! (1) 02.04 Élections sociales 2020 : autour de la procédure électorale et du jour du vote (1) 23.04 Le trajet de réintégration en pratique dans le secteur public (1) 05.05 La prévention et la gestion des assuétudes : de quels outils dispose l’employeur public ? (1) 28.05 Missions et fonctionnement des organes sociaux (1) ➜ Frédéric Simon +32 2 643 78 17 – fs@beci.be Jusqu’au 26.06 Cycle de formation de base et spécifique à la médiation civile et commerciale à Bruxelles (1) ➜ bMediation +32 2 643 78 47 info@bmediation.eu STARTERS & RESTARTERS 16, 23 & 30.03 Lunch Starter 17.03 Quelles solutions de financement pour votre entreprise - 1819 (1) 17.03 Les solutions de financement de Finance & Invest Brussels (1) 17.03 Tour d’horizon des subsides à Bruxelles (starters & pré-activité) (1) 6, 13, 20 & 27.04 Lunch Starter 21.04 Les composantes d’un branding fort (1) 21.04 Plan financier, remunération, rôle du comptable (1) 21.04 Sales DNA : développer votre talent (1) 1, 8, 15, 22 & 29.06 Lunch Starter ➜ Emmanuelle Einhorn starters@beci.be BEDRIJFSOVERDRACHT 26.03 Conferentie ‘Overnemers en Investeerders’ ➜ Salima Seouane +32 2 643 78 49 – sse@beci.be 11, 18 & 25.03 Beci Welcome Breakfast 12, 19 & 26.03 Beci Welcome Lunch 1, 8, 15 & 22.04 Beci Welcome Breakfast 2, 9, 16 & 23.04 Beci Welcome Lunch 15.04 Welcome apéro 6, 13, 20 & 27.05 Beci Welcome Breakfast 7, 14 & 28.05 Beci Welcome Lunch ➜ Beci Events +32 2 643 78 13 – events@beci.be Conferentie ‘Overnemers en Investeerders’ Wilt u een onderneming overnemen? Kom dan naar de conferentie ‘Ondernemers en Investeerder’. We presenteren zeven overnamedossiers en drie starters, op zoek naar investeerders, komen hun projecten pitchen. Wanneer? Bij Beci Waar? Op 26 maart Info et inschrijvingen: Salima Seouane +32 2 643 78 49 – sse@beci.be Schrijf u in op één of meerdere opleiding(en) en geniet subsidies van het Brussels Gewest: 50% van de opleidingskost (min. investering: 1.000 €) Vlaams Gewest: via de KMO-portefeuille (min. projectbedrag: 100 €) (1) Enkel in het Frans Bekijk onze volledige agenda op www.beci.be Brussel Metropool - maart 2020 ❙ 45

Een eigen bureau kopen of investeren in studio’s? Een goeie vraag voor onze Immo experts Contacteer de experts van KBC Brussels Live op 02 303 31 60 van maandag tot vrijdag van 8u tot 22u en op zaterdag van 9u tot 17u. V.U. : KBC Group NV, Havenlaan 2, 1080 Brussel, België. BTW BE 0403.227.515, RPR Brussel.

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48

Home