FOCUS ENTERPRISE LIFECYCLE Overdracht binnen de familie: durf de delicate vraagstukken aankaarten “Ik ben een psychiater voor KMO’s”, stelt Alain Englebert met een tikkeltje humor. Met zijn vier vennoten binnen het kantoor Family House begeleidt hij familiebedrijven bij hun ontwikkeling. De bedrijfsoverdracht maakt integraal deel uit van zijn corebusiness. Wij bespraken met hem enkele vraagstukken die heel wat families nog als taboe beschouwen. Olivier Fabes A lain Englebert heeft een verregaande ervaring met de overdracht van bedrijven binnen families zelf, meestal naar bloedverwanten in de rechte lijn, maar soms ook naar neven of nichten. En hij geeft gewillig toe dat een flink deel van zijn op vertrouwen gefundeerd beroep erin bestaat hardop te doen zeggen wat velen – zowel ouders als kinderen – in stilte denken. “Wij zijn geen technici of financiers van de bedrijfsoverdracht. Wij bewerken vooral de menselijke dimensie.” Een onuitputtelijke materie, waarvan wij met hem enkele delicate aspecten bespraken. • De kinderen durven niet weigeren: Dit is gelukkig hoe langer hoe minder het geval. De kinderen hebben minder moeite dan vroeger om hun eigen wil uit te drukken. Nu is het wel zo dat in sommige gevallen, het gewicht van de traditie en vooral de psychologische druk dat verbiedt de ouders teleur te stellen, op de kinderen nog zwaar doorweegt.” • De vraag die nooit echt gesteld werd: “Maar al te vaak wacht de bedrijfsleider tot een ongeval hem ertoe dwingt, om het vraagstuk van de bedrijfsoverdracht met zijn nakomelingen te bespreken. De baas is zodanig met zijn zaak bezig dat hij verzuimt een degelijke balans op te maken van de doelstellingen van de familie en van de onderneming. De overdracht moet stroomopwaarts in een dergelijke balans worden opgenomen. Laten we niet vergeten dat de voorbereiding van een overdracht minstens 12 tot 24 maanden in beslag neemt.” • Ruzie tussen broers en zusters: “De geschillen tussen broers en zusters ontstaan meestal na de overdracht. Als de onderneming kerngezond is, zullen sommige kinderen beweren dat de ene of de andere werd bevoorrecht. En als de overdracht op een fiasco uitdraait, zal het overnemende kind vinden dat het benadeeld of misleid werd. De voorbereiding van de overdracht vereist dus een nauwgezette aanpak, waarbij alle kinderen worden betrokken en zich kunnen uiten.” Het gebeurt regelmatig dat meerdere kinderen zich willen inzetten voor de onderneming. In functie van de ervaring en de bekwaamheden van elk van de nakomelingen zal de externe raadgever de verdeling van de taken duidelijk moeten uitstippelen. “Vroeger vertoonden de dochters meestal minder belangstelling voor de zaken, maar daar is veel verandering in gekomen.” • De zoon/de dochter zou wel willen, maar kan niet: “Wij hadden onlangs nog een dergelijk geval: ‘Wij moeten u aankondigen dat de zoon die in aanmerking komt om u op te volgen, niet bekwaam is om de onderneming over te nemen’. Het is onze plicht om de familie attent te maken op een scenario dat tot ondergang is gedoemd. De tekorten zijn vaak niet onoverkomelijk: het volstaat om het project met twee of drie jaar uit te stellen en de nodige aanvullende opleiding te voorzien.” In andere gevallen is het een kwestie van algemene geschiktheid en ook deze waarheid moet tot uiting komen. Alain Englebert “Ook gebeurt het dat de zoon of dochter, ondanks de nodige vaardigheden, helemaal geen zin heeft om het familiebedrijf over te nemen. Redenen kunnen zijn dat de activiteitsector niet overeenstemt met de opleiding of, vaker nog, dat de zoon of dochter niet wil leven zoals de ouders, die alles hebben opgeofferd voor de onderneming. ‘Ja aan de grote vrijheid van de ondernemer. Nee aan de slavernij’, luidt dit soms. Tegen een dergelijk argument kunnen we weinig opbrengen, wél de scherpe kanten wat afronden: de vroegere eerder dictatoriale vormen van bedrijfsbeleid ruimden de plaats voor nieuwe modellen met een betere verdeling van de macht. De goede ondernemer laat zich omringen door mensen die bekwamer zijn dan hijzelf.” Een ander tegenargument luidt: “Wordt de bescherming van uw privéleven beter gewaarborgd als u voor een loontrekkende baas werkt?” Toch optimistisch Ondanks al de hindernissen die een bedrijfsoverdracht binnen een familie belemmeren, is Alain Englebert ervan overtuigd dat het aandeel succesvolle bedrijfsoverdrachten binnen families zal toenemen. “Hoe langer hoe meer mensen beseffen de nood aan voorbereiding. Sommige vraagstukken blijven pijnlijk, maar daar wordt binnen de families tenminste niet meer over gezwegen.” ● BECI - Brussel metropool - januari 2017 37 © R.T.
40 Online Touch Home